هشدار وزیر نیرو درباره بروز بحران آب

وزیر نیرو با هشدار نسبت به اینکه روز به روز به سمت بحران آبی در حرکت هستیم، گفت: هم اکنون ایران در مرحله تنش آبی قرار دارد و سطح آبخوان‌های کشور نیز حدود ۲۰ متر افت کرده است.

حمید چیت چیان با هشدار نسبت به اینکه روز به روز به سمت بحران آبی در حرکت هستیم گفت: حداکثر میزان مجشاز برای استفاده از منابع آب تجدیدشونده ۶۰ درصد است اما اکنون از ۱۲۰ میلیارد مترمکعب، ۹۶ میلیارد مترمکعب مصرف می شود یعنی به جای ۶۰ درصد ۸۰ درصد استفاده می شود که این فشار زیاد به منابع طبیعی وارد می کند و موجب خشکی تالاب هایی مانند هامون، بختگان و دریاچه ارومیه شده است.

وزیر نیرو با بیان اینکه ایران در زمان حاضر در مرحله تنش آبی است اظهارداشت: با شرایط کنونی، روز به روز به سمت بحران آبی حرکت می کنیم. وی در آئین گشایش نخستین همايش ملي بازيافت آب، راهبردي اصولي در مديريت بحران آب، از بحران آب به عنوان چالش اصلي جهان در هزاره سوم یاد کرد و بیان داشت: تامين امنيت آبي در قرن ۲۱ دغدغه اصلي دولت‌ها بوده و لازم است بدانيم كه براساس گزارش سازمان ملل متحد در اجلاس جهاني مكزيک، در سال ۲۰۰۶ بيش از ۱.۲ ميليارد نفر از مردم جهان از دسترسي به آب شرب بهداشتي محروم بودند و پيش‌بيني شده‌ است كه اين تعداد در سال ۲۰۲۵ به ۲.۸ ميليارد نفر و در سال ۲۰۵۰ به چهار ميليارد نفر برسد.

وی افزود: به اين ترتيب حدود ۴۰ درصد از جمعيت ۹ ميليارد نفري جهان در سال ۲۰۲۵ به آب سالم دسترسي نخواهند داشت به طوري‌ كه در اين سال از هر پنج نفر مردم جهان، دو نفر دغدغه‌ تامين آب خواهند داشت.

چیت چیان گفت: كشور ما نيز به دليل قرار گرفتن در منطقه خشک و نيمه‌ خشک جهان و با ادامه روند موجود در استفاده از آب، بحران آب را با شدت بيشتري تجربه خواهد کرد به طوري‌ كه در حال حاضر نيز با حدود ۹ ميليارد مترمكعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني (منتهي به سال ۱۳۹۱)، افت حدود ۲۰ متري سطح آبخوان‌هاي كشور، كاهش بارش، افزايش بي‌سابقه مصارف به ویژه در بخش كشاورزي و كاهش ۴۶ درصدي در رواناب‌هاي سطحي و با حدود ۱۷۰۰ مترمكعب سرانه آب تجديدپذير در معرض تنش آبي قرار داريم.

وزیر نیرو تصریح کرد: در سال‌هاي آينده نيز با ادامه روند موجود و با رسيدن به سرانه آب تجديدپذير حدود ۱۰۰۰ مترمكعب در معرض بحران شديد آب قرار خواهيم گرفت ضمن اینکه هم اکنون در برخی مناطق پُرآب کشور مانند حوضه دریاچه ارومیه و شرق تبریز، سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از ۶۰۰ مترمکعب است و چنانچه هرچه سريعتر در زمينه مديريت بهينه منابع آب مبتني بر اصول مديريت يكپارچه منابع آب، استفاده از پساب‌ها و زهاب‌ها، فناوري‌هاي نوين و استفاده از منابع نامتعارف آب در استحصال و مصرف آب و بسياري موارد ديگر اقدام نكنيم، به طور یقین هم در مبحث توسعه دچار عقب‌ماندگي خواهيم شد و هم در بخش توسعه آب و تامين آب شرب، اين حياتي‌ترين ماده براي زندگي بشر، دچار مشكلات عديده خواهيم شد.

آبرسانی به ۶۵۰۰ هزار روستا با تانکر

وی ادامه داد: اکنون ۶۵۰۰ روستای کشور فاقد منابع آب شرب هستند و توسط تانکر از مناطق دوردست آب شرب منتقل می شود. ارایه اين مطالب از اين‌رو ضروري بود كه همگان بدانند بحران آب در كشور جدي‌ است و چنانچه اقدام های اصولي و علمي در اين زمينه انجام ندهيم و از تمام منابع آب در اختيار به درستي استفاده نكنيم، نسل آينده كشور را دچار چالش‌هاي جبران‌ناپذيري خواهيم کرد.

چیت چیان سپس با بیان اینکه اکنون در تنش آبی هستیم و روز به روز به سمت بحران آبی حرکت می کنیم اظهارداشت: اگر کشوری ۲۰ تا ۴۰ درصد از منابع آب تجدیدشونده خود را استفاده کند، در دامنه مطمئن قرار دارد. حداکثر میزان مجاز برای استفاده از منابع آب تجدیدشونده ۶۰ درصد است اما اکنون از ۱۲۰ میلیارد مترمکعب، ۹۶ میلیارد مترمکعب مصرف می شود یعنی به جای ۶۰ درصد ۸۰ درصد استفاده می شود که این فشار زیاد به منابع طبیعی وارد می کند و موجب خشکی تالاب هایی مانند هامون، بختگان و دریاچه ارومیه شده است.

وزیر نیرو تصریح کرد: ما از حد مجازی که قوانین الهی در طبیعت اجازه داده، عبور و آسیب های شدیدی در ابعاد مختلف به منابع طبیعی وارد کرده ایم. وی گفت: مجموع سدهای در دست اجرا و اجرا شده در کشور ۶۶ میلیارد مترمکعب آب در سال تنظیم می کند در حالی که کل روان آب های موجود کشور ۴۶ میلیارد مترمکعب است و از سدهایی که ساخته شده است و یا در حال ساخت داریم، حدود ۲۰ میلیارد مترمکعب فاقد آب هستند مانند سد ساوه که به خاطر تغییر اقلیم، کاهش بارش ها، افزایش تبخیر، افزایش برداشت ها در بالادست و کاهش بارش های موثر بوده است.

به گفته وی، در کشوری که روزی ۸۸ میلیارد مترمکعب روان آب جریان داشته اکنون این میزان به ۴۶ میلیارد مترمکعب رسیده است و روش های گذشته پاسخگوی نیازهای ما نیست و نیازمند بازنگری هستیم.

چیت چیان خاطرنشان کرد: در همين راستا، يكي از منابعي كه مي‌تواند نقش مهمي در تامين آب برخي مصارف ايفا كند، استفاده از فاضلاب‌هاي تصفيه‌شده شهري، روستايي، صنايع و نيز زهاب‌هاي كشاورزي است. در جهان پيشرفته، ديگر به فاضلاب به عنوان يك ماده زايد نگاه نمي‌شود بلكه از آن به عنوان منابع آب خاكستري يادشده و حداكثر استفاده از آن به عمل مي‌آيد. در كشورهاي پيشرفته و پُرآب جهان نيز استفاده از اين منابع و حتي پسماندهاي حاصل از فرآيند تصفيه، كاربرد بسياري دارد و بسياري از كشورهاي كم‌آب جهان نيز توانسته‌اند با استفاده از سامانه هاي پيشرفته تصفيه، كمبود منابع آب خود را با استفاده از اين منابع تا حدود زيادي جبران کنند.

وی تاکید کرد: متاسفانه در كشور ما در اين زمينه عقب‌ماندگي‌هایي وجود دارد كه به دنبال آن هستيم تا هرچه سريعتر اين كاستي‌ها را مرتفع کنيم. وزیر نیرو افزود: در زمان حاضر، حجم پساب هاي تصفيه شده در كشور افزون بر ۸۶۲ ميليون مترمكعب در سال رسيده است كه براساس آمارهاي موجود، از اين حجم مقدار ۵۵۳ ميليون مترمكعب براساس بخشنامه‌هاي موجود به سازمان هاي آب منطقه‌اي تحويل شده و ۲۶۹ ميليون مترمكعب بلاتكليف است كه بخشي از آن نيز بدون استفاده به محيط تخليه مي‌شود.

وزیر نیرو گفت: براساس پيش‌بيني‌هاي انجام شده، حجم فاضلاب هاي شهري در سال ۱۴۰۰ به پنج ميليارد مترمكعب خواهد رسيد که ۷۰ درصد از این آب به صورت پساب قابل استفاده است.

چیت چیان اظهارداشت: شمار تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب در كشور تا پیش از انقلاب اسلامي به كمتر از ۵ تصفيه‌خانه مي‌رسيد و نخستين تصفيه‌خانه در سال ۱۳۴۰ در صاحبقرانيه تهران مورد بهره‌برداري قرار گرفت اما پس از انقلاب اسلامي، شمار شهرهایي كه داراي سامانه‌هاي جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب شدند، رفته رفته بيشتر شد به نحوي كه در سال ۱۳۶۹ كه همزمان با تشكيل شركت هاي آب و فاضلاب بود، شمار تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب به ۱۱ تصفيه‌خانه و در پايان سال ۹۱ به ۱۴۶ تصفيه خانه رسيده است.

وی جمعيت زیرپوشش شبكه فاضلاب را نيز تا پايان سال گذشته، ۲۰ ميليون نفر اعلام کرد که در ۲۶۳ شهر كشور و ۳۸ روستا اين امر عملياتي شده است. وزیر نیرو گفت: اين آمار نشان مي دهد كه بسياري از شهرهاي ما و تقريبا بخش اعظم روستاهاي ما فاقد سامانه پیشرفته جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب هستند و این در حالی است که به ازای یک حجم از فاضلابی که در محیط رها می شود، ۴۰ برابر منابع آب آلوده می شود.

چیت چیان افزود: اگرچه طبق ضوابط و مقررات، صنايع ملزم به ايجاد تصفيه‌خانه فاضلاب هستند، اما به دلايل عديده يا اين سامانه ها ايجاد نشده‌اند و يا اينکه كارآيي لازم را ندارند و در مورد زهاب‌هاي كشاورزي نیز هيچ سامانه پايش و تصفيه‌اي تاكنون انجام نشده‌ است.

وزیر نیرو اظهار داشت: به‌ هر‌ حال وزارت نيرو با علم به اين موضوع ها و باتوجه به خلاءهايي که هم در زمينه اطلاعات مربوط به توليد فاضلاب و پساب و نيز استفاده از فناوري‌هاي مربوط به تصفيه فاضلاب و بومي‌سازي روش‌هاي نوين در اين زمينه وجود داشت، طرح کلان ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب‌هاي شهري، صنعتي و کشاورزي" را به عنوان يکي از طرح‌هاي کلان پژوهشي در شوراي عالي عتف (علوم، تحقيقات و فناوري) مصوب کرد.

وی افزود: بهره‌برداران طرح افزون بر وزارت نيرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، سازمان حفاظت محيط‌ زيست، وزارت جهادکشاورزي و ساير دستگاه‌هاي مرتبط هستند كه همين امر اجراي قوي‌تر اين طرح را طلب مي‌کند.

چیت چیان تاکید کرد: خوشبختانه با انتخاب مجري توانمند و نيز همکاران علمي قوي براي اين طرح كه سابقه علمي درخشاني نيز در اين امر دارند، وزارت نيرو اميدوار است که نتايج ارزشمند اين طرح، راهگشاي بسياري از مسایل مربوط به تصفيه فاضلاب‌ و زهاب در کشور و نيز استفاده مجدد اين منابع در کشور باشد.

وی ابراز امیدواری کرد: نتايج علمي حاصل از همايش ملي "بازيافت آب" كمک مؤثري در اجراي بهتر و مطلوب‌تر طرح ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب شهري، صنعتي و كشاوري" باشد و بتوانيم با تلاش‌ها و اقدام های مؤثر در صيانت از منابع آب و استفاده بهينه از اين منابع محدود، اين ميراث ارزشمند را با حفظ كميت و كيفيت آن به نسل آينده بسپاريم.