بازار سرمایه رفتاری «سینوسی» دارد

درواقع نمی‌توان از بازار سرمایه یاد کرد و واژه نوسان را از این بازار جدا دانست. هفته گذشته نیز بورس با بالاوپایین‌شدن‌هایش تب‌وتاب معاملات را شدت بخشید. گاه صفوف خرید جای خود را با صفوف فروش عوض کردند و گاه صنایع کم استقبال بازار با اقبالی خوش روبه‌رو شدند. در هفته گذشته هرچند که شاخص تغییر چندانی نکرد و در همان 73‌هزارواحد باقی ماند و تنها 523 واحد رشد را در کارنامه‌اش ثبت کرد اما، حجم و ارزش معاملاتش به‌شدت کاهش یافت. به‌گونه‌ای که شاهد شش‌درصد افول در حجم و 29/6‌درصد نزول در ارزش مبادلات بودیم.

تبعیت پی‌به‌‌ای از سودآوری شرکت‌ها

کامیار فراهانی‌فرد، یکی از کارشناسان بازار سرمایه با تاکید بر این نکته که در حال حاضر پی‌به‌ای بازار چندان بالا نیست توضیح داد: «اصولا بالاوپایین بودن یک صفت نسبی است. اگر بگوییم پی‌به‌ای بازار نسبت به سه‌سال پیش بالاست، حرف درستی زده‌ایم ولی اگر آن را با سال‌های آخر دولت هشتم مقایسه کنیم این نسبت آنقدرها هم بالا نیست. واقعیت این است که این نسبت فقط و فقط از روند سودآوری شرکت‌ها در سال‌جاری و سال‌های آتی تبعیت می‌کند.»

وی ادامه داد: «اگر این فرض را قبول دارید، جواب این سوال را بدهید که امکان رشد سودآوری در فلان شرکت پتروشیمی اکنون که احتمال لغو تحریم‌ها و حل شدن موانع فروش وجود دارد بیشتر است یا سه سال پیش که پتروشیمی‌ها نمی‌توانستند محصولات خود را حتی زیر قیمت به فروش برسانند؟ امکان رشد سودآوری در شرکت‌های بانکی، در حال حاضر که ارزهای زیر بالشی مردم در حال نقدشدن است و به سمت بانک‌ها سرازیر شده بیشتر است یا سه‌سال پیش که تمام جامعه پول‌های سپرده بانکی خود را به سمت سکه و دلار سوق می‌دادند؟ امکان اجراشدن طرح‌های فولادی الان بیشتر است یا سه‌سال پیش؟ واقعیت این است که هیچ‌کس نمی‌تواند حتی یک هفته بعد را پیش‌بینی کند ولی، افق‌های پیش رو، روشن‌تر از قبل به نظر می‌رسد. پس اینکه بگوییم چون پی‌به‌ای بازار قبلا پنج بوده و الان هفت است پس بازار حبابی است، الزاما حرف درستی نیست بلکه این موضوع باید در یکایک صنایع و تک‌تک شرکت‌ها بررسی شود.» این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: «بله برخی از شرکت‌ها امروز نسلی از پی‌به‌ای را به خود می‌بینند که با هر تحلیل و استدلالی این نسبت برایشان غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد ولی در حالت کلی، این جمله که بگوییم پی‌به‌‌ای بازار بیش از حد بالاست استدلالی منطقی نیست.»

 وی در پاسخ به این سوال که با توجه به نوسان‌های اخیر، روند شاخص را چگونه پیش‌بینی می‌کنید توضیح داد: «امروز فقط افق‌ها کمی روشن‌تر است. واضح است اگر اتفاقی در عالم سیاست بیفتد که ما را به شرایط سه‌سال قبل بازگرداند قطعا بازار سهام نیز به همان شرایط بازگشت می‌کند و در آن حالت شاهد ریزش حداقلی 10 یا 15‌هزارواحدی شاخص خواهیم بود. پیش‌بینی من از روند بازار اینگونه است که تا آمدن خبرهای خوش جدید، بازار رفتاری سینوسی خواهد داشت یعنی آنکه صنعتی 10 الی 15‌درصد بالا می‌رود و سپس معامله‌گران به صنعت دیگری کوچ می‌کنند و صنعت قبلی 10 تا 15‌درصدی بازمی‌گردد و صنعت جدید 20‌درصد بالا می‌رود. یعنی آنکه حول سقفی در حال نوسانیم. که این سقف تا زمان روشن‌تر نشدن اوضاع از لحاظ سیاسی و اقتصادی جابه‌جا نخواهد شد اما با هر خبر خوش یا بد، شاخص ممکن است 10‌هزارواحد به سمت بالا یا پایین جابه‌جا شود و نوسان خود را در تعادل جدید پی بگیرد.»

فراهانی‌فرد ادامه داد: «به نظر می‌رسد که با توجه به شرایط فعلی، ریسک و بازده کلی بازار در نقطه کنونی، متناسب است. ولی اگر در شرایط تغییری ایجاد نشود یعنی آنکه خبر خوش دیپلماسی جدیدی نشنویم، شاید 10‌درصد بالاتر از جایی که هستیم، ریسک از بازده بالاتر باشد. من به‌عنوان یک سرمایه‌گذار در شرایط کنونی ترجیح می‌دهم بی‌گدار به آب نزنم و با تحلیل قاطع در سهام سرمایه‌گذاری کنم. همچنین گوش به زنگ شنیدن اخبار سیاسی جدید نیز خواهم بود. البته نباید از این نکته هم غافل شد که به نظر می‌رسد صنایع فولاد، پتروشیمی و بانک‌ها در چند ماهه آینده در صورت مثبت‌بودن اوضاع، شرایط بهتری نسبت به سایر صنایع خواهند داشت.» این کارشناس بازارسرمایه درخصوص نوسان‌های مثبت و منفی هفته گذشته شاخص اظهار کرد: «همان‌طور که اشاره کردم، رفتار شاخص سینوسی است. یعنی ممکن است هفته آینده سینوسی در سقف جدید باشد.

یعنی هفته آینده شاید بپرسید چرا شاخص مثبت بود و هفته بعدش بپرسید چرا منفی بود و این روند چند هفته‌ای به طول انجامد. واقعیت این است که خیلی از سهام در بازه‌ای 10، 15‌درصدی در حال نوسان‌اند و من ترجیح می‌دهم روند کنونی را روندی خنثی نام‌گذاری کنم. در هفته گذشته دیدید تعدادی از شرکت‌ها در ابتدای هفته چند‌درصدی نزول و در آخر هفته بخشی از نزولشان را جبران کردند یا تعداد دیگری از شرکت‌ها، مثل گروه بانکی‌ها، اول هفته صعود کردند و آخر هفته روند نزولی در پیش گرفتند. . پیش‌بینی من این است که چند وقتی این روند ادامه خواهد داشت ولی همان‌قدر که مطمئن هستم با آمدن خبر خوب جدید بازار جهشی به سمت بالا خواهد داشت نگران این نیز هستم که با آمدن خبری بد، با ریزش معنا‌داری مواجه می‌شویم.» وی در پایان با ابراز نگرانی از حضور سهامداران نوورود وکوچک به بازار سرمایه خاطرنشان کرد: «سهامداران بزرگ و حرفه‌ای می‌دانند در وقت خطر چه باید بکنند. اما، سهامداران جدید، ممکن است با هر نوسانی رفتار غیرمنطقی نشان داده یا به دلیل کم‌آگاهی سرمایه زیادی را از دست بدهند و با مشکلاتی مواجه شوند. به نظر من، بهتر است مسوولان شرایط پیش آمده را مغتنم بدانند و با طراحی بسته‌های آموزشی هدفمند، از موقعیت کنونی برای تعمیق بازار سرمایه استفاده کند. همچنین به تازه‌واردان به بورس پیشنهاد می‌کنم که اگر قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشاع را ندارند و می‌خواهند مستقیم در بازار سهام دادوستد کنند، اول تا آنجا که می‌توانند مطالعه کنند و تحلیل بیاموزند و دوم برای ثروتمندشدن عجله نکنند و دست به خریدو‌فروش‌های بی‌محابا نزنند. همچنین آن قسمت از سرمایه‌شان را وارد بورس کنند که در صورت نزول بازار، زندگی‌شان متاثر نشود.»

معاملات کم‌رمق هفته گذشته

هفته گذشته حتی صعودونزول‌های بازار هم بسیار کم‌رمق بود. در صنعت پتروشیمی، پارسان، فارس، شاراک و زاگرس روزهای ابتدایی را منفی بودند اما آخر هفته خوشی را برای سهامدارانشان به ارمغان آوردند. تاپیکو نیز تنها یک روز منفی بود هرچند که حدود نوسان این سهام چندان بالا نبود. اما در آخرین روز معاملات، پتروشیمی خارک بازگشایی شد و با رشدی بیشتر از هشت‌درصد کام سهامدارانش را شیرین کرد. خودرویی‌ها نیز روندی خنثی داشتند.

هرچند که اکثر شرکت‌های این گروه اول هفته سرخی داشتند اما در روزهای پایانی اقبال سهامداران به سویشان بازگشت و معاملات سبزی را رقم زدند.  اما معاملات کانه‌های فلزی بسیار کم‌رمق بود و دامنه نوسان کگل، کچاد، و معادن وکروی اینقدر کم بود که می‌توان مدعی شد روند معاملات این گروه نیز در هفته گذشته خنثی بود.  در گروه فلزات اساسی هم برخی روزها خریداران گوی سبقت را ربودند و قیمت را مثبت کردند و در روزهایی فشار فروشندگان قیمت را به پایین هل داد. حتی فخاس هم که تمام روزهای معاملاتی‌اش سبز بود، رمق چندانی برای صعود نداشت.