شورای پروانه بازوی اجرایی سیاست‌های سازمان سینمایی

این روزها بحث شفافیت سازمان سینمایی و اعلام اسامی اعضای آن اتفاقی مهم محسوب می‌شود. هرچند که سبب شده بعضی واکنش‌ها نسبت به آن رخ دهد. رضا میرکریمی اعلام کرد که نمی‌تواند عضو این شورا باشد و شهاب مرادی نامه‌ای نوشت و انصراف داد. البته به جاي او حجت‌الاسلام سيد طه مرقاتي به عنوان عضو جديد شوراي بازبيني فيلم‌هاي سينمايي انتخاب شد همچنين دیروز بازهم میرکریمی از حضور دوباره خود تا 2، 3 ماه و آغاز ساخت فیلم جدیدش خبر داد. طی این چند روز خبر حضور «جمال شورجه» باعث بعضی واکنش‌ها شده بود.

فرهاد توحیدی (سخنگو و عضو هیات‌مدیره خانه سینما) با اشاره به انتصاب جمال شورجه به‌عنوان عضو شورای پروانه ساخت گفت: «قطعا تصمیمی که گرفته شده مصلحتی در آن بوده است و امیدوارم این‌بار هم حضور ایشان در شورای جدید منشأ خیر باشد و رفتارهای گذشته‌ای را که در چارچوب سیاست‌های شمقدری انجام می‌دادند، فراموش کنند.»او بااشاره به این‌که از طرف خانه سینما نیز قرار است دو عضو در این شورا حضور داشته باشند، افزود: «باتوجه به آن‌که تهیه‌کنندگان و کارگردانان در مرحله ساخت یک فیلم بیشترین حضور را دارند؛ به‌صورت عرفی یک نماینده از طرف کانون کارگردانان و یک نماینده نیز از طرف تهیه‌کنندگان معرفی می‌شوند.»

دری: می‌خواهیم روی خط اعتدال حرکت کنیم

ضیاء‌الدین دری برای دومین دوره متوالی در شورای پروانه نمایش حضور دارد. شورایی که بسیاری از کارگردانان و تهیه‌کنندگان دوشنبه هر هفته منتظر خبری تازه از آن هستند تا از وضعیت چگونگی فیلم خود مطلع شوند. با تغییر دولت و به تبع آن سیاست‌ها انتظار بیشتری برای اهالی فرهنگ به‌وجودآمده است. عوامل فیلم‌هایی که سال‌ها برای دریافت پروانه نمایش به این شورا چشم دوخته‌اند، می‌خواهند شانس خود را برای چندمین بار بیازمایند تا شاید راهی برای اکران و دیده شدن اثرشان بیابند. سیدضیاء‌الدین دری درباره سیاست‌های تازه شورای پروانه نمایش و مشکلات این شورا در گذشته می‌گوید.

شورای پروانه نمایش دولت یازدهم به‌تازگی جلسات خود را آغاز کرده است، در این جلسات قرار است چه سیاست‌هایی در پیش گرفته شود؟

مسئولیت‌های کلی شورا تغییری نکرده است و افرادی که در این شورا حضور دارند افراد باسابقه‌ای هستند که در شوراهای مختلف و در این شورا سال‌ها حضور داشته‌اند. آنان با سیاست‌های کلی آن آشنا هستند اما هنوز روی جزییات صحبتی نشده و در جلسات آتی درباره این موارد صحبت‌هایی خواهیم داشت. تلاش می‌کنیم که روی خط اعتدال حرکت کنیم.

آیا فیلم‌هایی که مدت‌هاست در مرحله دریافت پروانه نمایش متوقف مانده‌اند مانند «خانه پدری» به کارگردانی کیانوش عیاری یا آثاری که برچسب توقیف خورده‌اند مانند آثاری از کمال تبریزی می‌توانند امیدی به اکران داشته باشند؟

به‌هرحال همواره شورا نظر جمعی اعضا را اعلام می‌کند و در مواردی که وحدت نظر وجود نداشته باشد دریافت پروانه نمایش فیلم محقق نمی‌شود. در موارد معدودی رخ داده که اعضای شورا درباره فیلمی‌به توافق نرسیده باشند و این موارد معدود در همه شوراها وجود دارد. همیشه با این موضوع روبه‌رو بوده‌ایم فیلمی‌که در یک شورا پروانه دریافت نکرده در دوره بعدی موفق به دریافت پروانه شده است. قطعا کارگردانان و تهیه‌کنندگانی که فیلم‌هایشان موفق به دریافت پروانه نشده‌اند دوباره اقدام خواهند کرد تا مورد بازبینی مجدد قرار گیرند و براساس سیاست‌های جدید سازمان سینمایی برای دریافت پروانه تلاش کنند. درباره فیلم «خانه پدری» من در شورای گذشته آن را ندیدم اما همه فیلم‌هایی که دارای کیفیت هستند و حرف اساسی برای گفتن دارند طبیعی است که در شورای جدید پروانه نمایش مورد بازبینی دوباره قرار می‌گیرند و با اکثریت آرا درباره آن‌ها تصمیم‌گیری می‌شود.

سیاست‌های سازمان سینمایی جدید به شورای پروانه نمایش اعلام شده و پیگیری شده‌اند؟

درباره فیلم‌هایی که در روزهای اخیر برای دریافت پروانه اقدام خواهند کرد طبیعی است که چندان نتوانند سیاست‌های مدنظر سازمان سینمایی یازدهم را تامین کنند اما به‌هرحال تعامل‌هایی صورت می‌گیرد. اگر مواردی در این فیلم‌ها قابل رفع باشد پروانه نمایش دریافت می‌کنند. ما باید تا جشنواره فیلم فجر صبر کنیم و از آن زمان به بعد که به سال 93 می‌رسد سیاست‌های سازمان سینمایی در فیلم‌ها اثر خواهند کرد. در حال حاضر تلاش ما این است که روند طبیعی امور پیگیری شود و کاری بلاتکلیف باقی نماند. خود به خود فیلم‌هایی خواهند آمد و مدیران جدید تلاش می‌کنند تا خود را با این فیلم‌ها همسو کنند. در همین زمان سازمان سینمایی با مشاهده فیلم‌ها و جمع‌بندی تیم مدیریتی به سیاست‌های مناسبی خواهد رسید. این اولین دوره است که اسامی‌شورای پروانه نمایش اعلام می‌شود امیدواریم که در حوزه سیاست‌ها هم به همین نحو شفاف عمل کنیم.

آیا شاهد تغییری در سیاست‌ها خواهیم بود؟

شاهد تغییرات محسوسی خواهیم بود اما هنوز در بطن این روند قرار نگرفته‌ایم و بحث درباره چنین موضوعاتی زودهنگام است. از صحبت‌های ایوبی و احسانی به نظر می‌رسد که باید مهیای حرکتی ملایم شویم. همان‌گونه که در بعضی موارد همچون فیلم «به رنگ ارغوان» ساخته حاتمی‌کیا در دوره‌های گذشته شاهد تغییر نگاه‌ها بودیم که در یک دوره از اکران فیلم جلوگیری شد و در دوره بعد جایزه دریافت کرد و پروانه نمایش گرفت.

در طول این مدت که شما عضو شورا بوده‌اید، بیشتر چه فیلم‌هایی دچار مشکل می‌شوند؟ آیا واقعا کارگردانان با خط‌قرمزها آشنا نیستند؟

تجربه نشان داده که مضامین اجتماعی به دلیل گستردگی که در این حوزه وجود دارد بیشتر از دیگر مضامین برای دریافت پروانه نمایش با مشکل مواجه می‌شوند برای مثال درباره روابط زن و شوهرها اصغر فرهادی سه فیلم می‌سازد و پرداختن به این موضوع همچنان می‌تواند ادامه داشته باشد. روابط خانواده و اجتماع، اجتماع و سیاست و... موضوعاتی هستند که تلاش‌های کوچکی درباره آن‌ها صورت می‌گیرد و سپس فیلمسازی به یکباره حاصل این تلاش‌ها را به فیلمی‌تبدیل می‌کند که تاثیرگذار است. این به فیلمسازان بازمی‌گردد که حساسیت‌های موجود در سیاست‌های ممیزی را بشناسند. مشخص است که هرچه موضوعی دست‌نخورده‌تر باشد حساسیت بیشتری روی آن وجود دارد. چگونه گفتن است که می‌تواند باعث شود فیلمی‌موفق به اکران شود و فیلمی‌متوقف بماند. از حاصل برخوردها نسبت به موضوع‌های مختلف می‌توان به نتیجه مطلوب‌تری رسید که آن موضوع حساسیت‌برانگیز است یا خیر؟ نیت این نیست که با نمایش یک فیلم برآشفتگی اجتماعی رخ دهد اما در بسیاری از موارد فیلم را نگه می‌دارند و زمانی که بستر مناسب برای نمایش آن آماده شد مجوز اکران آن را صادر می‌کنند. معمولا فیلمسازها می‌دانند که محدودیت اصلی ما چیست اما نوع بیان را نمی‌دانند. گاهی بعضی فیلمسازان صبوری به خرج می‌دهند و بعد از این‌که موضوعی آزمون‌هایش را پس داد آن را در قالب دیگری بیان می‌کنند. آنچه اهمیت دارد نگرش فیلم به سمت ژورنالیستی یا خیر و صلاح است. آن‌هایی که به موضوع نگاه جنجالی و ژورنالیستی دارند معمولا برای اکران دچار مشکل می‌شوند زیرا به نظر می‌رسد این مضمون ممکن است برای نظام جمهوری‌اسلامی‌ و جامعه آن‌طور که باید کارکرد نداشته باشد. البته از 50 فیلم تولید شده در سال گذشته تنها هفت فیلم مسائل اینچنینی داشتند و معمولا شورا با مشخص کردن یک نماینده و انتقال نظرات به تهیه‌کننده و کارگردان فیلم، آن را متقاعد کرده و حذفیات را به حداقل رسانده است. من درباره هفت فیلم به عنوان نماینده شورای پروانه نمایش انتخاب شدم و به غیراز یک مورد باقی موارد مثل «پل چوبی»، «من مادر هستم» و «برف روی کاج ها» اکران شدند. مشکلات این فیلم‌ها بیشتر از جنس قضایی و شرعی بودند.

همزمان با تولید فیلم از سوی شورای پروانه ساخت مشاور مذهبی و قضایی به کارگردان معرفی می‌شود و این مشاوران تا پایان پروژه با فیلم همراه هستند مشکلات اینچنینی در شورای نمایش به چه جهت رخ می‌دهند؟

شورای پروانه ساخت روی فیلمنامه با تهیه‌کننده و کارگردان کنار می‌آید و آن‌ها می‌گویند ما مشکل را برطرف می‌کنیم. هنگامی‌که فیلم آماده شد و برای پروانه نمایش تقاضا داد، روی همان نکته‌هایی که قرار بوده کارگردان اصلاح کند و نکرده مشکل رخ می‌دهد. عدم انتقال خواسته‌های پروانه ساخت به نمایش، مشکل اصلی در دوره‌های گذشته بوده است در این موارد شورای پروانه نمایش ناچار می‌شود در برابر سرمایه هزینه‌شده کوتاه بیاید. اما مصلحت این است که بین شورای ساخت و نمایش هماهنگی وجود داشته باشد که مشکل فیلم چه خواهد بود تا پیش از تولید مشکل حل شود.

یعنی معتقدید درباره اختلافاتی که در سال گذشته میان حوزه هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌رخ داد آیا شورای پروانه نمایش توانست از نظر خود دفاع کند؟

بله، شورای پروانه نمایش بازوی اجرایی و خروجی سیاست‌های سازمان سینمایی است و این شوراست که در مجموع از منظر نگاه دولت تصمیم و اظهارنظر می‌کند. در شورای جدید پروانه نمایش به غیراز من و محمدحسین لطیفی که کارگردان هستیم، هفت فرد تاثیرگذار حضور دارند و قطعا دریافت درستی دارند و تصمیمی‌که می‌گیرند مشکل‌زا نیست. همه به این نتیجه رسیده‌اند که بهتر است خروجی سینما از وزارتخانه‌ای باشد که مسئولیت آن را برعهده دارد. در دو سال گذشته کشمکش‌هایی درون دو سازمان رخ داد اما همان‌طور که علی جنتی و حجت‌الله ایوبی در صحبت‌های خود بیان کردند، امیدواریم فعالان فیلمسازی تنها با وزارت ارشاد روبه‌رو باشند.

منبع: روزنامه بهار