نبرد نفتی ایران برای بازگرداندن مشتریان قدیمی

رویکرد دیپلماتیک حسن روحانی رییس‌جمهور جدید ایران در سازمان ملل در کنار تماس تلفنی تاریخی وی با باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا امیدهایی را مبنی بر بازگشت بشکه های نفت ایران به بازار همزمان با گشایش در بن‌بست هسته‌ای ایران زنده کرد.

این گزاشگر مدعی شد: صادرات نفت خام ایران از اواسط سال 2012 زمانیکه آمریکا و اروپا تحریم‌ها را علیه ایران سخت‌تر کردند، به نیم رسیده و درآمد این کشور را دستکم 35 میلیارد دلار در سال کاهش داده است.

یک فعال بلندپایه بازار نفت که شرکت وی از جمله شرکت‌های متعددی است که به خاطر تحریم‌ها خرید نفت ایران را متوقف کرده است، گفت: ایرانیها تماس می‌گیرند و می‌گویند بیایید گفتگو کنیم. البته باید مراقب بود ولی قانونی در زمینه منع گفتگو وجود ندارد.

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماه جاری خود اعلام کرد: به ‌رغم برگزاری اولین گفتگوی سطح بالا بین ایران و آمریکا پس از سال 1979، عده معدودی انتظار دارند تحریمها به این زودیها کاهش یابد.

این آژانس افزود: انتظار بیشتر افراد این است که لغو تحریمها یک فرایند طولانی براساس پیشرفت محسوس دیپلماتیک درباره برنامه هسته ای ایران است که به عقیده بسیاری به این زودیها رخ نخواهد داد.

ایران همچنین در حال ارسال پیامهای قوی به بازار نفت درباره تغییر سیاست‌های خود درباره قیمت نفت در صورت پیشرفت در گفتگوهای هسته‌ای با غرب است.

محسن قمصری، رییس بازرگانی شرکت ملی نفت ایران می‌گوید: باتوجه به شرایط جدید، تعداد زیادی از خریداران سنتی نفت ایران در حال تدارک و آماده کردن شرایط برای افزایش خرید نفت از ایران هستند.

براساس این گزارش، پنج کشور چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه همچنان از ایران نفت می‌خرند. آما آنها در مجموع یک تا یک میلیون و دویست هزار بشکه نفت از ایران می‌خرند که نیمی از مقدار صادرات نفت ایران پیش از اعمال تحریمها در سال 2012 (زمانیکه بیش از 12 کشور از ایران نفت می‌خریدند) است .

به رغم کاهش نفت ایران در بازار و اختلال در صادرات نفت عراق، لیبی و نیجریه، قیمت نفت برنت در دو سال گذشته تغییر چندانی نداشته و در محدوده 90 تا 120 دلار در هر بشکه متغیر بوده است.

دلیل اصلی ثبات قیمتها رشد شدید تولید نفت در آمریکا بوده که به زودی به یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت در جهان تبدیل خواهد شد. همچنین تولید نفت عربستان نیز افزایش یافته و به بالاترین سطح خود در کل تاریخ رسیده است. تقاضای نفت نیز در آسیا و اروپا کاهش یافته است.

به گفته‌ آژانس بین‌المللی انرژی تقاضای نفت کشورهای توسعه‌ یافته اروپایی ظرف پنج سال گذشته دو میلیون بشکه در روز کاهش یافته است که سه برابر مقداری نفتی است که این منطقه از ایران وارد می‌کرد.

یک فعال نفت از یک شرکت بزرگ نفتی که سابقا نفت ایران را می‌خرید گفت :بازار دیگر بازار سابق نیست. عرضه در بازار نسبت به زمانی که ایرانیها از آن خارج شدند، بیشتر شده است.

پیش از تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران بحث اصلی در بازار این بود که آیا چین همه‌ نفت ایران را که دیگران نمی‌خواهند خواهد خرید یا فقط بخشی از آن را بر می‌دارد، اما چین با غرب همراهی و تلاش کرد واردات از ایران را کاهش دهد.

عراق، رقیب قدیمی ایران در اوپک هفته گذشته گفت: چین به دنبال افزایش واردات نفت از این کشور است.

قمصری می‌گوید: ایران ممکن است برای بازگشت به بازار مجبور شود قیمت‌های خود را پایین بیاورد.

وی افزود: طبیعتا عرضه‌ مجدد نفت ایران در بازارهای جهانی موجب کاهش قیمت نفت می‌شود. آمار فعلی نشان می‌دهد تقاضای نفت 30 ‌درصد کمتر از شرایط عادی است.

قیمت گذاری فقط به بازگشت ایران به بازار بستگی ندارد، بلکه به سرعت این بازگشت هم بستگی دارد. اگرچه میادین‌ نفتی ایران می‌تواند کاهش تولید را ظرف چند ماه جبران کند ولی بازیابی کامل آنها بیش از یک سال طول می‌کشد. در این میان کیفیت نفت نیز نقش مهمی دارد.

یک پالایشگاه اروپایی که خواست هویت آن فاش نشود گفت: اگر اجازه خرید نفت ایران را پیدا کنیم فورا این کار را می‌کنیم. اروپا به شدت دچار کمبود نفت خام ترش و سنگین است. تنها منبع این نفت در حال حاضر اورال روسیه است و قیمت آن بسیار بالا رفته است.

اولیور جاکوب، عضو شرکت مشاوره پتروماتریس می‌گوید: پالایشگاههای اروپایی برای خرید نفت ایران به ویژه با قیمت ارزان‌تر درنگ نخواهند کرد.

نفت ایران به لحاظ درجه سنگینی و کیفیت ترشی با نفت روسیه و عراق رقابت می‌کند. نفت ترش و سنگین از زمان تولید انبوه نفت شل در آمریکا که باعث افزایش عرضه نفت سبک شده، ارزش بیشتری پیدا کرده است.

این در حالیست که تاجر دیگری از یک شرکت بزرگ نفتی گفت: جهش در عرضه نفت بصره عراق و قزاقستان در سال آینده موجب اشباع تقاضای نفت سنگین در اروپا می‌شود و جای زیادی برای نفت ایران باقی نمی‌گذارد.

بازگشت ایران همچنین تا حد زیادی به عملکرد عربستان بستگی دارد که آیا فضا را برای ایران باز خواهد کرد و صادرات خود را کاهش خواهد داد تا از کاهش شدید قیمت نفت جلوگیری شود.

رییس اطلاعات عربستان گفته است این کشور در اعتراض به بی تفاوتی آمریکا در قبال تحولات سوریه و نرمش در برابر ایران "تغییر قابل توجهی" در روابط با آمریکا ایجاد خواهد کرد. اما معلوم نیست این تغییر چه تاثیری بر سیاست‌های نفتی این کشور خواهد گذاشت.

دیوید هافتون عضو شرکت واسطه نفتی پی ‌وی‌ ام گفت: اگر محدودیتی در کار نباشد، اوپک می‌تواند 4 میلیون بشکه بیشتر از پیش‌بینی‌ها نفت تولید کند. کاهش بودجه و اختلاف میان اعضای اوپک روشن‌ ترین بازخورد منفی چنین امری است.