سازمان‌ملل فردا چه رخدادي را در خاطر خود ثبت خواهدکرد؟

"حجت‌الاسلام والمسلمين دکتر حسن روحانی" در 24 خرداد 92 با طرح شعار تنش‌زدائی در حوزه سیاست خارجی و وعده بهبود روابط با سایر کشورهای جهان موفق به کسب اکثریت آراء مردم شد و به این ترتیب یازدهمین رئیس جمهور ایران اسلامی گردید.

این پیروزی در حالی بود که بسیاری از رسانه‌های جهانی و ناظران بین‌المللی به دقت روند انتخابات ایران و نتیجه آن را زیر نظر داشتند.


از سوي ديگر اهمیت این انتخابات برای ناظران بین‌المللی و به ويژه گروه 1+5 در این بود که از دید برخی از تحلیل‌گران، موضع نامزدها در قبال مسئله هسته‌ای و به طور کلی غرب مهم‌ترین محور این انتخابات را تشکیل می‌داد.

گفتنی است که سه تن از نامزدهای پست ریاست جمهوری در انتخابات اخیر هر یک به نحو مستقیم یا غیر مستقیم با پرونده هسته‌ای سر و کار داشته و نظرات مختلفی نسبت به نحوه تعامل ایران با گروه 1+5 داشتند.

به هر ترتیب با پیروزی دکتر روحانی در انتخابات، بسیاری از کشورهای غربی مقامات بلند پایه جهانی علاوه بر استقبال از پیروزی وی به طور معناداری نسبت به حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران ابراز امیدواری کردند.

شاید این امیدواری‌ها از آن جهت بود که دکتر روحانی خود در بازه سال‌های 82 تا 84 به عنوان دبیر عالی شورای امنیت ملی مسئولیت مذاکرات هسته‌ای میان ایران و کشورهای اروپایی را به عهده داشت؛ در آن دوران با وجود تمام مشکلات، طرفين مذاکره‌کننده برای حل و فصل نهایی پرونده هسته‌ای توافقاتی را به دست آورده بودند.

در پی پیروزی دکتر روحانی کاخ سفید اعلام کرد که برای تعامل مستقیم با ایران درباره برنامه هسته‌ای آمادگی دارد، در بیانیه کاخ سفید آمده بود که چنین تعاملی با هدف رسیدن به یک راه‌حل دیپلماتیک که به نگرانی‌های جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران به طور کامل پاسخ دهد انجام خواهد شد.

همچنین "کاترین اشتون"،‌ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد "من همچنان قاطعانه به کارکردن با رئیس‌جمهور جدید ایران در جهت یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک سریع برای مساله هسته‌ای متعهدم."


البته واکنش‌های جهانی به انتخاب دکتر روحانی محدود به موارد ذکر شده نبود و مقامات کشورهایی همچون فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه و بسیاری دیگر از کشورهای جهان نیز این پیروزی را به وی تبریک گفتند.

در همین زمینه "یوشکا فیشر" وزیر امور خارجه سابق آلمان با انتشار مقاله‌ای در پروژکت سیندیکیت نوشت "تحقق نتیجه‌ای موفق در مذاکرات هسته‌ای  و حل آن یا حتی یافتن راه حل‌های نسبی برای مسائل منطقه‌ای دشوار است اما استفاده نکردن از فرصت ایجاد شده ناشی از پیروزی دکتر روحانی یک بی‌مسئولیتی تمام عیار خواهد بود."

به این ترتیب دولت يازدهم در اولین گام و صرفا با پیروزی خود در انتخابات، زمینه‌های تعاملي جدید با غرب در حوزه سیاست خارجی را به وجود آورد، گام بعدی اما انتخاب دکتر محمد جواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه از سوی رئیس دولت تدبير و اميد بود.

روزنامه نیویورک تایمز در این باره نوشت "ظریف اکنون وزیر امورخارجه جدید ایران است و به نظر می‌رسد حتما رهبری هیئت ایرانی را در مذاکرات هسته‌ای با غرب بر عهده خواهد داشت که به گفته تحلیل‌گران غربی نشان می‌دهد دکتر روحانی به جد به دنبال کاهش تنش‌ها با آمریکا و دیگر کشورهای غربی است.


خبرگزاری رویترز نیز در یادداشتی بسیار قابل توجه با اشاره به انتخاب دکتر ظریف به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آورده بود "اگر دکتر روحانی به دنبال ارسال سیگنالی از عزمش برای رابطه با جامعه جهانی بود اقدامی بهتر از انتخاب ظریف به عنوان وزیر امور خارجه وجود نداشت."

اما این پایان ماجرا نبود، چندی بعد انتشار خبری در رسانه‌ها توجه تمام ناظران بین‌المللی را باری دیگر به سوی ایران جلب کرد، با حکم رئیس جمهور جدید ایران پرونده هسته‌ای پس از سال‌ها از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه منتقل شد، به این ترتیب ظریف تبدیل به مرد شماره یک پرونده هسته‌ای ایران شد.

برخی از تحلیل‌گران بر این باورند که دولت ایران با انتقال پرونده هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه می‌خواهد این پیام را به طرف مقابل بدهد که دیگر نگاه جمهوری اسلامی به پرونده هسته‌ای یک نگاه امنیتی نبوده بلکه از منظر دیپلماتیک به آن می‌نگرد.

همچنین برخی ناظران می‌گویند از آنجا که همتای عملی دبیر شورای عالی امنیت ملی به عنوان مذاکره‌کننده ارشد، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست، قطعا این مذاکرات در سطح محدودی بین این دو مقام باقی خواهد ماند حال آنکه وزیر امور خارجه می‌تواند باب مذاکرات جداگانه با هریک از 5 و حتی 6 کشور را بگشاید.

در این میان می‌توان با امید به دیپلماسی فعال این وزارتخانه به تغییر مواضع کشورهایی همچون آلمان و فرانسه در قبال پرونده هسته‌ای ایران امیدوار بود.

"کلیف کوپچان" مدیر و تحلیل‌گر بخش خاورمیانه گروه اوراسیا در گفتگو با رویترز گفته بود "این رویدادی دلگرم‌ کننده است، ظریف دیپلماتی بسیار ماهر است و تیم مذاکره کننده‌ای که او منصوب می‌کند، آگاه و خلاق خواهد بود. این به زحمت می‌تواند یک معامله را تضمین کند اما نشان می‌دهد که ایران واقعا وارد دیپلماسی شده است."

گفتنی است واکنش‌ها به انتقال پرونده هسته‌ای ایران از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه محدود به ناظران و کارشناسان سیاسی نبود .

"جنیفر پساکی"، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در همین زمینه گفت "آمریکا از گزارشات درباره انتقال مسئولیت مذاکرات به وزارت امور خارجه ایران مطلع است و ما امیدمان به اینکه دولت ایران به شکلی اساسی با جامعه جهانی برای رسیدن به راه‌حل دیپلماتیک برنامه هسته‌ای ایران و همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تحقیقاتش وارد تعامل شود را تکرار می‌کنیم."

از سوی دیگر در چند روز اخیر "باراک اوباما" رئیس‌جمهور آمریکا در مصاحبه‌ای با شبکه تلوزیونی "ای‌بی‌سی" تایید کرد برای نخستین بار با رئیس‌جمهور ایران نامه‌نگاری داشته است.

وی در پاسخ به پرسش مصاحبه‌گر این شبکه تلویزیونی مبني بر اينکه آیا با دکتر روحانی ارتباطی برقرار کرده است یا خیر، پاسخ داده "بله، من این کار را کردم و او نیز با من ارتباط برقرار کرد، البته ما گفت‌و‌گوی مستقیم نداشتیم."

هر چند تاکنون گزارش واضحی از متن نامه اوباما و همچنین پاسخ رئیس‌جمهور ایران در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفته است اما دکتر روحانی در مصاحبه با شبکه "ان‌بی‌سی" در واکنش به سوال مجری درباره محتوای نامه باراک اوباما گفت "از نظر من لحن نامه مثبت و سازنده بود."

البته موضوع رابطه دو رئیس‌جمهوری ایران و آمریکا در حد نامه باقی نمانده و در روزهای اخیر گمانه‌زنی‌هایی نیز مبنی بر دیدار این دو در مقر سازمان ملل در نیویورک نیز مطرح شده است.

دکتر روحانی در ادامه مصاحبه خود با اين شبکه در پاسخ به این خبر ضمن رد هرگونه برنامه قبلی برای دیدار با اوباما گفته است "هر چیزی در دنیای سیاست امکان‌پذیر است."

تمام این‌ها در حالی بود که چندی پیش "مقام معظم رهبری" طی دیداری با فرماندهان سپاه ضمن موافقت با حرکت‌های صحیح و منطقی در عرصه سیاست خارجی فرمودند "با مسئله‌ای که سال‌ها پیش "نرمش قهرمانانه" خواندم، موافقم چرا که این حرکت در مواقعی بسیار خوب و لازم است اما با پایبندی به یک شرط اصلی."


ایشان درک ماهیت و فهم صحیح هدفگذاری طرف مقابل را شرط اصلی استفاده از تاکتیک "نرمش قهرمانانه" اعلام کردند و افزودند: یک کُشتی‌گیر فنی نیز برخی مواقع بدلیل فنی نرمش نشان می‌دهد اما فراموش نمی‌کند که حریفش کیست و هدف اصلی او چیست.

اهمیت سخنان مقام معظم رهبري از آن جهت است که جریان‌هایی در خارج از ایران تلاش‌هاي گسترده‌اي براي تحت‌الشعاع قرار دادن افکار عمومی انجام داده‌اند تا نشان دهند در حوزه مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای ایران، مشکل اصلي از سوی جمهوری اسلامی و مواضع سرسختانه این کشور است و اگر آنچه که آنان نگرانی‌های بر حق طرف مقابل می‌خوانند برطرف شود قطعا پرونده هسته‌ای ایران نیز خاتمه خواهد یافت.

برخی از ناظرین معتقدند باب جدیدی که رهبر معظم انقلاب اسلامی با طرح این سخنان گشودند یک بار دیگر فرصت به آزمون گذاشتن ماهیت آمریکا و نیات اصلي آن را ایجاد خواهد کرد.

چند ماه دیگر خواهیم فهمید که آمریکا واقعا در پی حل مسئله بوده یا اینکه هدف‌های اصلی خود از جمله جلوگیری از پیشرفت و الگو شدن ایران را در لفافه مسئله‌سازی از موضوعاتی مانند پرونده هسته‌ای پنهان کرده است.

در همین زمینه نیز دکتر روحانی در مصاحبه‌ای که با شبکه یک سیما انجام داد با اشاره به مذاکرات پیش‌رو در هشداری معنا‌دار به آمریکا و کشورهای غربی گفته بود: دنیا کاملا باید بداند این دوره زمانی برای حل و فصل مسائل هسته‌ای نامحدود نخواهد بود. ما یک دوره زمانی مشخصی داریم و از این دوره زمانی فرصتی که ملت ما در این انتخابات به وجود آوردند دنیا هم باید استفاده کنند و ما هم از این فرصت استفاده می‌کنیم و امیدواریم ما بتوانیم این مشکلات را حل کنیم.

دکتر روحانی رئیس‌جمهور دوشنبه به منظور سخنرانی در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک شده و در بامداد روز چهارشنبه هفته آینده به وقت تهران نیز در مجمع عمومی سخنرانی خواهد کرد.

وی پیشتر در جمع ائمه جمعه سراسر کشور اعلام کرده بود که احتمالا اولین مذاکرات هسته‌ای در نیویورک انجام خواهد شد و با توجه به استقبال دو طرف از انجام مذاکرات هسته‌ای، احتمالاً رئیس جمهور علاوه بر دیدار با رئیس جمهور فرانسه با تعداد دیگری از سران کشورهای عضو گروه 1+5 نیز دیدار خواهد داشت.

حال به دور از تمام این پیش‌بینی‌ها و گمانه‌زنی‌ها باید دید، دیپلمات کهنه‌کاری که هم‌اکنون در قامت ریاست جمهوری ایران راهی نیویورک شده است آیا خواهد توانست تا در 24 سپتامبر باری دیگر با تدبیر خود توجه تمام جهانیان را به خود جلب کرده و در راستای تامین منافع ملت ایران شگفتی دیگری بیافریند یا خیر؟