فرایند درازمدت آلودگی هوای تهران!

آلودگی هوای تهران، افزایش بیماری‌های ریوی و مرگ و میر شهروندان به‌واسطه استنشاق هوای آلوده در چند سال اخیر تیتر بسیاری از اخبار روز بوده است. امسال نیز با وجود افزایش روزهای پاک در تهران و وعده مسئولان بر ادامه این روند، هوای تهران میزبان وارونگی دما و به دنبال آن آلودگی است که جان شهروندان را تهدید می‌کند. پرهیز از حضور بی‌مورد در خیابان، تعطیلی مدارس و در مواردی ادارات و ارائه توصیه‌های پزشکی برای مقابله با آلودگی هوا تنها مسکنی است که هیچ‌گاه نتوانست دردی از آلودگی هوای این شهر درمان کند. محمد حقانی، رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «آرمان» با تاکید بر اینکه آلودگی هوای تهران معلول بی توجهی‌های سالیان گذشته است از لزوم حمایت دولت در توسعه حمل‌ونقل پاک به‌ویژه خطوط مترو سخن گفت. حمایتی که با استقرار دولت یازدهم رنگ تازه‌ای به خود گرفته و امید‌ها برای بهبود شرایط را افزایش داده است.

 آلودگی هوای تهران همزمان با آغاز فصل زمستان در چند سال اخیر  به رویه‌ای عادی تبدیل شده است. با وجود تمام وعده‌ها و قانون‌گذاری‌ها هیچ‌گاه نهادی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم در این زمینه پاسخگو نبوده است. به‌عنوان رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران فکر می‌کنید شهروندان تا چه زمانی باید در این هوای آلوده نفس بکشند؟

آلودگی هوای تهران موضوعی نیست که در کوتاه مدت حل شود. در واقع، این مشکل معلول علت‌هایی است که یک‌شبه به‌وجود نیامدند تا یک شبه هم برطرف شوند. در سال 1379 قانون مربوط به کاهش آلودگی هوای تهران به تصویب رسید و آیین‌نامه‌های اجرایی و در مرحله بعد دستورالعمل‌های‌ لازم برای کاهش آلودگی هوای تهران صادر شد. بر اساس این دستورالعمل‌ها قرار بود مسائل مربوط به سوخت، استانداردسازی اتومبیل‌ها، خارج کردن اتومبیل‌های فرسوده از سطح شهر، معاینه فنی و مدیریت ترافیکی در مدت زمانی مشخص سامان‌دهی شوند. مطمئناً، اگر این موارد اجرا می‌شد درحال حاضر و بعد از 14 سال آلودگی هوا در تهران به سر خط خبرهای روز تبدیل نمی‌شد. مشکل اینجاست که ما تنها قانون تصویب می‌کنیم اما در مرحله عمل ثابت‌قدم نیستیم.

 منظور شما این است که از سال 1379 تا به حال قانون مربوط به کاهش آلودگی هوا خاک خورده است؟

خیر! منظور من از بی‌توجهی به اجرای قانون این نبود. همان‌طور که می‌دانید در دولت هشتم در راستای کاهش آلودگی هوا، بنزین عاری از سرب در جایگاه‌ها عرضه می‌شد. ضمن اینکه، در آن دوره بسیاری از خودروهای فرسوده به تدریج از رده خارج شدند. متاسفانه، این روند با تغییر دولت دچار وقفه شد. به این معنی که در دو دولت گذشته نه‌تنها اقدام ویژه‌ای برای مقابله با آلودگی هوا صورت نگرفت، بلکه معاینه فنی خودروها از یک سال به 5 سال افزایش پیدا کرد. این درحالی است که در کشور‌های اروپایی که خودروها با بالاترین استاندارد تولید می‌شوند، معاینه فنی نه 5 سال که یک بار سالانه صورت می‌گیرد. امیدوارم مجلس به موضوع معاینه فنی خودرو به‌عنوان یکی از مفاد قانون توجه ویژه‌ای داشته باشد تا به تدریج از وضعیت فعلی خارج شویم.

  شما به تغییر رویکرد دولت‌ها در حوزه کاهش آلودگی هوا اشاره کردید. تصویب قانون لزوم اجرای آن را تضمین می‌کند. این موضوع ربطی به تغییر دولت ندارد. بر چه اساس یک دولت می‌تواند قانون را نادیده بگیرد و به مفاد آن عمل نکند؟

به نکته خوبی اشاره کردید! زمانی که قانون وضع می‌شود، مجری قانون با هر خط مشی و رویکردی موظف به اجراست. در این مورد اما با تغییر دولت اجرای قانون به فراموشی سپرده شد که نتیجه این مساله هم شرایط امروز است.

  به‌طور حتم، شورای شهر تهران یکی از نهادهای مسئول در حوزه آلودگی هواست. راه‌حل شما برای کاهش آلودگی هوا چیست؟

به باور من، در کلانشهرهایی چون تهران موضوع آلودگی هوا را می‌توان با توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پاک مانند مترو مدیریت کرد. بر اساس برنامه ریزی‌های شورای چهارم شهر تهران نیز قرار شد تا در برنامه دوم 5 ساله شهر تهران سالانه 30 کیلومتر به متروی تهران اضافه شود که در مجموع 5 سال، سیستم حمل‌ونقل تهران افزایش 150 کیلومتری خطوط ریلی مترو را تجربه کند. ضمن اینکه، درحال حاضر 150 کیلومتر خط مترو در تهران کشیده شده است. با وجود تمام برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری‌ها، بعد از 5 سال ما به نیمه راه هم نمی‌رسیم. چراکه ساخت و راه‌اندازی این حجم از زیرساخت‌ها نیاز به حمایت دولت و حضور جدی مسئولان دولتی دارد. مساله آلودگی هوای تهران تنها مربوط به این کلانشهر نیست بلکه موضوعی ملی است که تمامی نهاد‌ها را به‌طور خواسته و ناخواسته درگیر می‌کند. بر همین اساس، دولت باید حضوری پررنگ داشته باشد. کمترین فایده این حضور هم کاهش هزینه‌های دولت در بسیاری از نهاد‌ها از جمله وزارت بهداشت است.

  شما به نقش دولت اشاره کردید. ارتباط مجلس، شورای شهر و دولت برای مقابله با آلودگی هوا چگونه است؟ در واقع، با وجود هدف مشخص آیا از راه حل‌های یکسان در این مورد استفاده می‌شود؟
محوریت مساله آلودگی هوا و محیط زیست با سازمان حفاظت محیط زیست است که دستگاه ناظر دولت بر سازمان‌هایی است که در موضوع محیط زیست دخالت دارند. با این وجود، موضوع محیط زیست و آلودگی هوای تهران فرابخشی است و یک سازمان به‌تنهایی نمی‌تواند جوابگو باشد. سازمان حفاظت محیط زیست و شورای شهر تهران یکسری پیشنهاد‌ها را به نهاد‌های مسئول از جمله مجلس ارائه می‌دهد تا با تبدیل آنها به قانون آلودگی هوا به‌طور محسوسی کاهش پیدا کند. علاوه بر این، شورای شهر به عنوان نهاد ناظر بر شهرداری تهران تمامی تلاش خود را برای توسعه حمل‌ونقل عمومی و پاک به کار بسته است و امیدواریم دولت نیز بر اساس تعهدات و مفاد قانونی از این امر حمایت کند.

 اگر بخواهیم به شکل مصداقی به حمایت‌های دولت بپردازیم، تا به حال دولت چه اقدامی در راستای مقابله با آلودگی هوا صورت داده است؟

همان‌طور که در ابتدا هم اشاره کردم آلودگی هوای تهران محصول فرآیندی درازمدت است. درنتیجه، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم این مشکل در کوتاه‌مدت حل شود. اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم شورای شهر تهران با بسیاری از مسئولان دولتی وارد مذاکره شده است. به‌طور مثال، آقای زنگنه، وزیر نفت با حضور در جلسه شورا اعلام کردند که وزارتخانه ایشان آماده ارائه هر خدمتی برای توسعه مترو در شهر تهران است. همان طور که می‌دانید از اسفندماه گذشته توزیع بنزین پتروشیمی در تهران و بعد از آن در بسیاری از کلانشهرها ممنوع شد. به‌تازگی وزارت صنایع وعده‌هایی برای استانداردسازی خودروها داده است. استانداردسازی خودروها و توزیع بنزین استاندارد لازم و ملزوم یکدیگر هستند و امیدوارم با تحقق این وعده شاهد اتفاقات خوشایندی در آینده باشیم. نباید فراموش کنیم که امسال در مقایسه با سال‌های گذشته، تعداد روزهای پاک 2 تا 3 برابر افزایش داشته و از حجم آلاینده‌ها کاسته شده است. دولت یازدهم قول همکاری داده و عملاً تا به امروز هم عملاً شاهد همکاری دولت برای مقابله با آلودگی هوا بوده‌ایم.

منبع: آرمان