پاسخ جدید نفتی اعراب به پیام زنگنه

تنگه هرمز در کنار تنگه‌هایی همچون مالاگا، کانال سوئز، باب المندب، تنگه‌های ترکیه (بوسفور و داردانل)، پاناما و دانمارک از مهمترین شاهراه‌های انتقال و ترانزیت نفت خام در چهار گوشه جهان است با این وجود تنگه هرمز به تنهایی با انتقال روزانه ۱۷ تا ۱۹ میلیون بشکه نفت بدون شک طلایی آبراه نفتی جهان است.
 
در حال حاضر کشورهای ایران، کویت، عراق، عربستان سعودی، امارات، بحرین و تاحدودی بحرین نفت و محموله‌های LNG خود را از مسیر تنگه هرمز به بازارهای بین‌المللی منتقل می‌کنند و گزارش موسسه اطلاعات انرژی آمریکا حاکی از آن است که حدود ۲۰ درصد نفت جهان از مسیر تنگه هرمز به بازار جهانی منتقل می‌شود.
 
در طول دو سال گذشته با بالا گرفتن اختلافات ژئوپولیتیکی بین ایران و غرب، کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس راهکارها و مسیرهای متعددی را برای دور زدن تنگه هرمز در دستور کار داده‌اند.
 
در این بین امارات با بهره‌برداری از خط لوله ۳۶۰ کیلومتری "حبشان – فجیره" با ظرفیت انتقال ۱.۴ میلیون بشکه اولین کشور عربی حاشیه خلیج فارس بود که اقدام به دور زدن نفتی تنگه هرمز کرده است.
 
همزمان با این اقدام امارات متحده عربی، عراق هم به عنوان مهمترین رقیب منطقه‌ای ایران در بازار نفت و سازمان اوپک یک طرح جدید را دور زدن نفتی تنگه هرمز کلید زده است.
 
توافق جدید نفتی اعراب برای دور زدن خلیج فارس
 
در ادامه تلاش های بغداد برای دور زدن تنگه هرمز، وزیران نفت و انرژی عراق و اردن برای ساخت خط لوله صادرات نفت عراق به بندر العقبه اردن در دریای سرخ به توافق رسیدند و توافقنامه ای بین این دو کشور عربی امضا شد.
 
پیش بینی می‌شود با ساخت این خط لوله جدید نفتی بین عراق و اردن به طور متوسط روزانه یک میلیون بشکه نفت عراق به بندر العقبه در اردن منتقل شود و در عوض دولت بغداد متعهد شده که نفت مورد نیاز اردن را با قیمت پائین تری تامین کند.
 
این خط لوله مشترک نفتی به طول تقریبی یکهزار و ٦٨٠ کیلومتر علاوه بر نفت، به طور متوسط روزانه ۲۵۸ میلیون فوتمکعب گاز عراق را به سواحل دریای سرخ منتقل می کند.
 
از سوی دیگر، اخیرا وال استریت ژورنال گزارش داده است: ١٢ شرکت بین‌المللی برای اجرای  پروژه ١٨ میلیارد دلاری خط لوله صادرات نفت عراق به اردن اعلام آمادگی کرده اند.
 
پاسخ عملیاتی عراق به درخواست زنگنه
 
پس از پایان یکصد و شصت و چهارمین اجلاس کشورهای اوپک در وین، بیژن زنگنه وزیر نفت از موافقت کشورهای عضو اوپک برای بازگشت ایران به بازار جهانی نفت خبر داد و تاکید کرد: " این سنت اوپک است. زمانی که یک کشور عضو بعد از برخی مشکلات به بازار باز می‌گردد، دیگر اعضا می پذیرند که برای آن عضو جا باز کنند."
 
با این وجود در طول بیش از یک ماهی که از نشست اوپک  می‌گذارد ، نه تنها تولید نفت کشورهای عضو غیر عضو اوپک همچون روسیه، عربستان سعودی و عراق کاهش نیافته است که پیش بینی می‌شود میزان عرضه در سالجاری میلادی نسبت به تقاضا افزایش بیشتری یابد.
 
در این بین توافق جدید نفتی اردن و عراق یک شوک جدید برای بازارهای نفتی ایران به ویژه در حوزه مدیترانه و جنوب اروپا به شمار می رود.
 
کارشناسان معتقدند انتقال بخشی از نفت‌ عراق به بندر عقبه و دریای سرخ وابستگی عراق به خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز را کاهش داده و با اجرای این پروژه جایگاه نفت عراق در بازارهای اروپا را تقویت شود.
 
غلامحسین حسن تاش رئیس اسبق موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی هم پیشتر گفته بود: ساخت و اجرای این خط لوله نفت، موجب کاهش وابستگی آمریکا و اروپا به خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز نیز می‌شود و می‌تواند قدرت مانور آنها را افزایش دهد، از این رو به نظر می‌رسد که اجرای چنین پروژه‌ای مورد حمایت غرب باشد.
 
مهمترین مزیت ساخت این خط لوله برای انتقال نفت عراق به دریای سرخ، دسترسی بیشتر به بازارهای نفتی منطقه مدیترانه بوده که موجب می‌شود عراق بتواند بخش عمده ای از نفت صادراتی خود را به کشورهای منطقه مدیترانه که یکی تاز بازارهای سنتی نفت ایران بوده، منتقل کند.