گام بزرگ سازمان برای حذف «ددد»

دیروز شاخص کل بورس تهران در شرایطی به مرز 76 هزار واحد نزدیک شد که بررسی داده‌های بازار در مقایسه با ابتدای سال، حکایت از رسیدن بازدهی بورس به مرز 100 درصد در روز شنبه دارد؛ مگر آنکه روند بازار در اولین روز هفته تغییر کرده و معامله‌گران فروش را در دستور کار خود قرار دهند.

بر این اساس، دیروز با توجه به سیاست‌های کلان دولت در حوزه‌های مختلف از جمله تعيين تكليف نرخ سود بانکی، خوش‌بینی‌ها از نشست امروز ایران و 1+5 با محوریت موضوع هسته‌ای، که کارشناسان به دستاوردهای آن امیدوارند، کاهش تهدیدها پیرامون افزایش نرخ خوراک گاز واحد‌های پتروشیمی به ارقام بالای 10سنت و مواردی از این قبیل باعث شدند بورس روند افزایشی خود را دوباره از سر بگیرد.

 گفت‌وگوی ما با تحلیلگران تکنیکال و بنیادی بازار سرمایه، حکایت از آن دارد که احتمالا بازار تا پایان هفته آتی بتواند شاخص 80 هزار واحدی را به ثبت برساند و به این ترتیب امیدواری‌ها به 6 ماهه دوم سال را افزایش دهد. در این میان حذف معاملات گروهی موسوم به «ددد» ممکن است سرعت عمل در بورس را کاهش دهد که البته این موضوع نیز به نظر می‌رسد با افزایش زمان معاملات به مدت نیم ساعت مرتفع خواهد شد.

خون تازه در رگ‌های بورس بازدهی 99 درصدی

بازار سهام پس از استراحتی کوتاه در دو هفته گذشته بار دیگر به مدار رشد خستگی‌ناپذیر خود بازگشت تا با جهش 3 درصدی در مقیاس هفتگی، رکورد جدیدی را برای شاخص کل در مرز 76 هزار واحد ثبت کند.

به‌این ترتیب، شاخص بورس در فاصله کمتر از یک درصد از بازدهی 100 درصدی در سال جاری ایستاد که در صورت تداوم روند موجود، احتمالا در هفته آینده این رکورد را خواهد شکست. از همین منظر می‌توان گفت شاخص کل بورس تهران در سال 92 موفق به ثبت بیشترین افزایش سالانه در یک دهه گذشته شده است و در تاریخچه فعالیت خود تنها سال 82 را به عنوان رقیب سودآوری سالانه (با افزایش 139 درصدی شاخص) پیش‌رو دارد. در همین حال، معامله‌گران با امیدواری، روند تحولات سیاسی به ویژه مذاکرات ایران با گروه 1+5 بر سر موضوع هسته‌ای را در تعطیلات پایان هفته دنبال می‌کنند که نتایج آن بر روند بازار تاثیر‌گذار خواهد بود.

از سوی دیگر، منتفی شدن بحث افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی در دو روز اخیر انگیزه‌ای دوباره به خریداران سهام داد تا با حذف تهدید افزایش نرخ سود بدون ریسک، منابع جدیدی را روانه بورس تهران کنند که اوج این روند در روز چهارشنبه با جهش 2 درصدی شاخص کل رقم خورد.

تمرکز بازار بر سهام خاص

سهام سه شرکت پالایش نفت بندر عباس، هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس و مپنا را می‌توان لیدرهای بازار در ماه‌های اخیر دانست. نقش نوسانات این سهام در بورس تا اندازه‌ای پررنگ شده که برای تعیین جو کلی بورس، معامله‌گران معمولا به وضعیت این سهام مراجعه می‌کنند و نوسان مثبت یا منفی آنها تاثیر مهمی در جهت دهی به کلیت روند بازار و سایر سهام دارد. نکته دیگر حجم معاملات و کشش بالای این سهام برای جذب تقاضای جدید است که موجب می‌شود تا اکثر سرمایه‌گذاران از نقدشوندگی مناسب بهره برده و قابلیت ورود و خروج پرحجم به سهام آنها را داشته باشند. در کنار این موارد یک ویژگی دیگر نیز در سهام مزبور وجود دارد و آن ابهام در برآورد چشم‌انداز سودآوری آنها است.

 اتکا به این ویژگی در معاملات بورس تهران مسبوق به سابقه طولانی است، به‌این معنا که عدم امکان ترسیم قابل اتکای افق سودآوری شرکت‌ها محملی برای تقویت شایعات مي‌شود و همین رویه (که هیچ امکان مستندی برای تايید یا تکذیب آن وجود ندارد) باعث ايجاد موج‌های تقاضای کاذب و تقویت تاثیر شایعات بر روند قیمتی می‌شود. نمونه‌هایی از این دست در گذشته نیز بر روی برخی سهام گروه پیمانکاری وجود داشته که منجر به نوسانات شدید قیمتی این سهام در بلند مدت شده است. به هر حال در کنار پتانسیل‌های بنیادی به نظر می‌رسد سهام مورد اشاره از ابهامات موجود بر سر تخمین افق سودآوری خود نیز بهره می‌برند و همین مساله زمینه ساز تقویت تقاضا با اتکا بر شایعات مثبت شده است.

گام بزرگ سازمان برای حذف «ددد»

سرانجام پس از انجام بررسی‌ها و کارشناسی‌های لازم از سوی سازمان بورس، خبر حذف معاملات گروهی (بدون نام) از آغاز هفته آینده به صورت رسمی اعلام شد. این امر همچنین زمینه افزایش نیم ساعته زمان معاملات از پایان آبان ماه را فراهم کرد. استفاده از ابزار معاملات گروهی برای مدت‌های طولانی در بازار سرمایه ایران میسر بوده و انتقادات فراوانی را بر انگیخته است. مواردی نظیر کاهش شفافیت معاملات، تخصیص غیرعادلانه سهام و دامن زدن به صف‌های خرید و فروش از جمله مهم‌ترین معایب استفاده از این ابزار معاملاتی بوده‌اند. به‌رغم مخالفت‌ها و انتقادات از سوی برخی فعالان بازار، سازمان بورس تصمیم حذف «ددد» (به جز در مورد عرضه‌های اولیه) را اجرایی کرد تا یک گام مهم دیگر در جهت افزایش شفافیت و عدالت در روند معاملات بازار سهام برداشته شود. انتظار می‌رود در مرحله بعدی، برای عرضه‌های اولیه نیز مکانیزمی متفاوت (اخذ سفارش قبل از عرضه) اجرایی شود تا نیاز به استفاده از ابزار «ددد» به طور کلی ملغی شود. در هر حال انتظار می‌رود بازار در نخستین روزهای معاملاتی در هفته آینده تحت تاثیر این وضعیت جدید با کاهش نسبی حجم معاملات مواجه شود؛ هرچند این اثر رکودی طبیعتا موقت است و با سازگاری معامله‌گران و کارگزاران با شرایط جدید، بازار به وضعیت عادی خود بازخواهد گشت.

نشانه‌های ثبات در متغیرهای اقتصادی

اعلام نرخ تورم 2/1 درصدی مهرماه که پایین‌ترین رقم در 15 ماه گذشته بود، امیدها به بازگشت روند اقتصاد کشور به ریل عادی خود را تقویت کرده است. مطالعه این شاخص مهم نشان می‌دهد که پس از انتخابات ریاست جمهوری در فاصله زمانی تیر تا پایان مهر، قیمت‌های مصرف کننده 5/5 درصد رشد کرده است. تداوم آهنگ کنونی رشد قیمت‌ها نویدگر کاهش شدید نرخ تورم نقطه به نقطه و میانگین تا آغاز تابستان سال آینده است؛ به نحوی که انتظار می‌رود نرخ تورم سالانه از سطوح کنونی به محدوده کمتر از 20 درصد کاهش یابد.

احتمالا همین کند شدن معنادار آهنگ رشد قیمت‌ها در این هفته بهانه‌ای شد تا بحث چالش برانگیز افزایش نرخ سود سپرده‌هاي بانکی کمرنگ شود و وزیر اقتصاد رسما بر در دستور کار نبودن این اقدام صحه بگذارد؛ امری که در شرایط کنونی به نفع اقتصاد کلان تلقی می‌شود. از سوی دیگر، انتشار آمار 7 ماهه صادرات غیرنفتی و واردات نشان از نزدیک‌تر شدن کسری تراز بازرگانی غیر نفتی کشور به حدود سه میلیارد دلار دارد که این کسری ناچیز تقریبا در یک دهه گذشته بی سابقه بوده است. از این منظر نیز انتظار تداوم ثبات نرخ‌های ارز آزاد به شرط ثبات متغیرهای سیاسی وجود دارد. تلفیق کاهش نرخ تورم و ثبات ارزی برای بازار سهام هم می‌تواند پیام آور تغییر وضعیت بورس از شرایط رشد شتابنده در 15 ماه اخیر به سمت ثبات و آرامش بیشتر باشد.

منبع: دنیای اقتصاد