جوابیه روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی به یک رسانه

به دنبال انتشار مطلبی مورخ 26 / 7/92 از سوی روزنامه همشهری با عنوان " هشدار درباره وجود سموم در محصولات کشاورزی " روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی به این شبهات پاسخ داده است.

متن جوابیه به شرح زیراست:

سازمان حفظ نباتات در اجرای بند (و) و (د) ماده 143قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران‏ و بنابر بخشنامه شماره 020116809 مورخ 21/5/91 وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر لزوم اجرای طرح برنامه تضمین کیفیت و سلامت محصولات کشاورزی (باغی، زراعی و گلخانه ای)‏‏، دستورالعملی تهیه و مطابق آن بخش های مختلف دخیل در حفظ نباتات از جمله بخش های دولتی و خصوصی تحت نظارت سازمان حفظ نباتات به ایفای وظایف محوله اقدام نموده اند. مطابق این دستور العمل اصول و روش های مدیریت کنترل با الویت استفاده از روش های غیر شیمیایی و استفاده از مواد و آفت کش های ثبت شده و مورد تایید سازمان حفظ نباتات و هیئت نظارت بر سموم مد نظر قرار گرفته و آفت کش ها، نحوه مصرف، دوز مصرفی، دوره کارنس، روش های سمپاشی استاندارد با توجه به شرایط آب و هوایی و محصول، روش های ردیابی، نمونه برداری و غیره در آن تدوین شده است. اولین مرحله اجرای طرح نظارت و کنترل کیفیت محصولات کشاورزی، اجرای صحیح برنامه های مدیریت تلفیقی آفات می باشد که لازم است طبق دستورالعمل های صادره توسط سازمان حفظ نباتات انجام شود. هدف از اجرای دستورالعمل فوق تولید محصولاتی سالم و با کیفیت می باشد که علاوه بر توجه به کیفیت، کمیت محصول و افزایش عملکرد با توجه به کنترل عوامل خسارت زا با استفاده از روش های مناسب و کم خطر از نظر محیط زیست و سلامتی انسان ها و سایر موجودات غیر هدف را نیز مد نظر قرار می دهد.

طی سال های گذشته نیز با توجه به استقرار شبکه های مراقبت و پیش آگاهی بخش خصوصی و دولتی میزان مصرف سموم به خصوص سموم پر خطر در حد قابل قبولی کاهش داشته است. در محصولات باغی میوه دانه دار و هسته دار استقرار شبکه های مراقبت و پیش آگاهی در سطحی معادل 342هزار هکتار صورت گرفته و استفاده از ادوات پیش آگاهی، فرمون ها و جلب کننده¬ها جهت تعیین مناسب ترین زمان مبارزه شیمیایی، مقدار و دفعات سمپاشی کاهش قابل توجهی نموده و مهمتر از آن با توجه به نظارت کارشناسان، محصولات تولیدی مذکور از سلامت قابل توجهی در خصوص باقیمانده آفت کش ها برخوردار می باشند. آمارها و اطلاعات حاصل از استان ها حاکی از کاهش حدود 7/7 درصد از مقدار سم مصرفی بر روی این محصولات در استان ها دارد. روی انار و انجیر در اکثر استان ها عملاَ مبارزه شیمیایی صورت نمی گیرد. در باغات مرکبات استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک و ابزارها و روش های کنترل غیر شیمیائی باعث کاهش حدود 126 تن مصرف انواع سموم شیمیایی را به همراه داشته است. در صورت لزوم نیز از سموم کم خطر و انتخابی مانند مواد تنظیم کننده رشد استفاده شده است. در باغات پسته مصرف سموم شیمیایی در باغات پسته علیرغم افزایش سطح زیر کشت به 23/4 لیتر در هکتار کاهش یافته است در حالی که این رقم در سال 1379 مقدار9 /4 لیتر در هکتار بوده است. تعداد سموم ثبت شده در نخیلات به 19 قلم افزایش و سموم پرخطر به 11 درصد کاهش یافته است در حالی که در سال 1379 از 14 قلم سم ثبت شده 20 درصد به گروه پرخطر تعلق داشته اند. در سال 1379 به ازای هر هکتار نخلستان یک لیتر سم مصرف می شد در حالی که در سال 1390 علیرغم افزایش سطح زیر کشت این رقم به 8/0 کاهش یافته است. در سال 1379 برای تولید یک کیلوگرم خرما حدود 2/0 گرم سم مصرف می شد و این رقم در سال 1390 به حدود 14/0 گرم کاهش یافته است.

محصولات زراعی استراتژیک تازه خوری نیز سموم شیمیایی در سطح وسیعی مصرف می شد اما میزان مصرف این ترکیبات نیز نسبت به سال های قبل از اجرای برنامه های ردیابی و مدیریت تلفیقی آ‏فات تغییرات وسیعی نموده است.

اما شاید مهمترین بخش در رابطه با مصرف سموم شیمیایی و خطرات احتمالی ناشی از مصرف این گونه ترکیبات سبزی وجالیزی است. در اجرای برنامه های مدیریت تلفیقی آفات در حال حاضر تمام گلخانه های سبزی و صیفی کشور تحت مراقبت شبکه های پیش آگاهی و مدیریت تلفیقی قرار گرفته است و فهرست سموم مجاز قابل مصرف در محصولات سبزی و جالیز با تأکید بر پیش آگاهی و استفاده از روش های غیر شیمیایی مؤثر در کنترل آفات بازبینی گردیده است. حذف سموم پرخطر و پر مصرف و نیز ثبت 19 سم و ترکیب جدید کم خطر جهت کنترل عوامل خسارت زای گلخانه ای نیز در سال های اخیر انجام شده است. در سال زراعی 84-83 به ازای هر هکتار سبزی و صیفی و جالیز 5/7 لیتر سم مصرف می شد در حالی که در سال زراعی 90-89 علی رغم افزایش سطح زیر کشت این رقم به 39/5 لیتر کاهش یافته است. در سال زراعی 84-83 برای تولید یک تن سبزی و صیفی و جالیز حدود 193 گرم سم مصرف که این رقم در سال زراعی 90- 89 به 138 گرم کاهش یافته است. مبارزه بیولوژیک علیه آفات سبزی و صیفی گلخانه ای با استفاده از 10 عامل جدید کنترل بیولوژیک کلاسیک نیز مد نظر قرار گرفته است.

طی سال های اخیر این سازمان با همکاری معاونت بهبود تولیدات گیاهی وزارت جهاد کشاورزی و همچنین سازمان های جهاد کشاورزی استان ها و به خصوص مدیریت‌های حفظ نباتات و کلینیک‌های گیاهپزشکی اقدام به شناسایی و شناسنامه دار نمودن محصولات سالم و ارگانیک نموده و کدهای 16 رقمی برای این گونه محصولات در نظر گرفته شده است که علاوه بر مشخصات محل تولید نحوه کنترل آفات و بیماری ها نیز در آن درج شده است. در این سایت های تولید شناسنامه دار، اجرای برنامه های مدیریت تلفیقی آفات با هدف تولید محصول سالم مد نظر قرار گرفته که کلینیک های گیاهپزشکی تاییدیه هایی به سایت های تولید تحت پوشش مدیریت تلفیقی ارائه می دهند تا پس از تایید آزمایشگاه های تحت نظارت موسسه استاندارد و تحفیفات صنعتی از نظر میزان مجاز باقی مانده ترکیبات شیمیایی نسبت به صدور گواهی محصول سالم اقدام گردد. سازمان حفظ نباتات با توجه به رسالت خود در رابطه با تولید و نظارت بر مصرف نهاده های کشاورزی، اقدامات لازم را برای کاهش و مصرف در حد مجاز ترکیبات شیمیایی به عمل آورده است و با صدور کدهای 16 رقمی برای محصولات سالم گواهی شده امکان پیگیری محصولاتی که خارج از چارچوب تولید محصول سالم به بازار ارائه می شود، نیز مهیا می گردد.

در رابطه با حمایت های تشویقی از تولید کنندگان محصولات سالم و ارگانیک، این سازمان با تشکیل شبکه های مراقبت و ناظرین تولید محصولات سالم و همچنین تدوین و تهیه دستورالعمل های تولید و مدیریت تلفیقی آفات محصولات کشاورزی به خصوص محصولات تازه خوری، تولید کنندگان محصولات سالم و ارگانیک را تحت حمایت خویش قرار داده و کلینیک های گیاه پزشکی به صورت رایگان اطلاعات مورد نیاز این تولید کنندگان را در اختیارشان قرار داده و همچون مشاورینی در کلیه مراحل تولید یاور تولید کنندگان هستند. تامین و در اختیار قرار دادن ابزار و امکانات پیش آگاهی و مدیریت غیر شیمیایی به صورت رایگان و همچنین تامین بخش اعظم هزینه های اجرای برنامه های مبارزه بیولوژیک (در ابتدای برنامه تا 65 درصد) در سایت های تولید محصولات سالم از طریق اعتبارات یارانه ای نیز از حمایت های دیگر سازمان حفظ نباتات از تولید کنندگان محصلات سالم و ارگانیک می باشد.

این سازمان با تلاش بسیار و همکاری سایر نهادهای مسئول در امر تغذیه و سلامت در پی اجرای طرح های کنترل کیفیت و حفظ سلامت محصولات کشاورزی با هدف تولید محصول سالم می باشد، محصولی که علاوه بر عدم‌ آلودگی فیزیکی قابل رفع، میزان بقایای ترکیبات شیمیایی ناشی از مصرف بیش از حد سموم و کودهای شیمیایی و حتی فلزات سنگین را در حد استاندارد کاهش دهد که همانگونه که بیان شد این طرح در بسیاری از موارد پیشرفت های خوبی داشته است.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی دولت