پاشنه آشیل دولت روحانی چیست؟

ماجرای تلخ افزایش قیمت مسکن در سالهای 86-85 هنوز در خاطر خیلی از مردم باقی است.   التهاب قیمت مسکن در آن سالها موجب شد که خیلی از مردم آرزوی صاحبخانه شدن را فراموش کنند و این طور شد که دولت نهم خانه دار کردن همه ایرانیان با مسکن مهر را یکی از شعارهای معروف خود قرار داد.

در آن زمان محمد سعیدی‌ کیا، وزیر مسکن و شهر‌سازی دولت نهم، طرحی را به نام «مسکن مهر» پیشنهاد داد تا با اجرای آن، دولت ۲هدف مهم را محقق کند: اول قیمت مسکن کنترل شود و دوم «آرزوی همه مستاجرها برآورده شود». بر این اساس مسکن مهر یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های دولت در جهت کاهش قیمت مسکن و تامین مسکن اقشار کم درآمد شد.

با این وجود با گذشت سالها ،این طرح نه تنها نتوانست درعمل به اهداف خود دست یابد و قیمت مسکن را کنترل کند بلکه با مشکلاتی زیادی نیز همراه شد به طوری که درحال حاضر به عنوان معضلی در برابر دولت یازدهم قرار گرفته است.

در ابتدا طرح مسکن مهر از 50 هزار واحد اولیه برنامه ریزی شده به یکباره و در یک جلسه خودمانی با دستور رییس جمهوروقت  به 3میلیون و 800 هزار واحد افزایش یافت اما واقعیت این بود که چنین ظرفیت ساختی در کشور وجود نداشت. با توجه به حجم بالای هدف گذاری ظرفیت و گنجایش یک چنین سرمایه‌گذاری در کشور وجود نداشت و این امر موجب شد که در یک سقوط آزاد تعداد ساخت این واحدها به یک میلیون 500 هزار واحد کاهش پیدا کند . اما همین وعده نیز محقق نشد و درحالی که باید تا پایان شهریور ماه امسال ۵۰۰ هزار واحد مسکونی از طرح مسکن مهر به بهره‌برداری می‌رسید اما مسئولان این حوزه اعلام کرده اند که تا پایان شهریور ماه امسال حدود ۱۴۲هزار واحد افتتاح شده است.

بنا بر آمار ارائه شده،  تکمیل یک و نیم میلیون واحد مسکن مهر در 17 شهر جدید، میراث دولت قبل برای دولت یازدهم است حال دولت یازدهم چه بخواهد و چه نخواهد باید انتظارات پیش‌خریداران را برآورده کند بااین وجود، برنامه‌های متفاوت وزیر جدید راه و شهرسازی برای تامین مسکن جامعه و مشکل کمبود نقدینگی که این پروژه به دولت تحمیل کرده، ادامه این طرح با مشکل مواجه کرده به طوری که وزیر مسکن از منتفی شدن آن خبر داده است . مسکن مهر تبعات زیادی را بر اقتصاد کشور تحمیل کرده و سیستم بانکی  نیز با تحمل بار مالی حاصل از آن را ندارند.

مشکلات پیش رو

سه مشکل تبعات مالی ، زیر ساخت ها و انتخاب به عنوان تنها پروژه ساخت مسکن از جمله عمده ترین مشکلات پیش روی مسکن مهر بودند . بسیاری از واحدهای مسکن مهر هنوز تکمیل نشده و هنوز به صورت ناقص در پايان کار مي لنگند. بیشتر آنها خارج از شهرها و در مکانهای نامناسب و نامرغوب ساخته شده اند .  به طوری که عباس آخوندی وزیر راه و شهر سازی در این باره گفته است که  این‌گونه نمی‌شود کشورداری کرد و خلق‌الله را به بیابان برد.

در مدت ساخت این ساختمانها ، مسکن مهر تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شد که  دو پیامد منفی به دنبال خود داشت . یکی از این پیامدها ناتوانی خانوارها برای تامین مسکن متناسب با نیاز و دیگری کوچک شدن مسکن بود.

در عین حال بیشتر این  ساختمانها فاقد آب و گاز، فاضلاب و خدمات هستند .  همچنین با توجه به افزایش  هزینه ساخت هر متر این واحدها و افزایش قیمت مصالح ساختمانی بسیاری از پیمانکاران با مشکل روبرو شده اند و قیمت نهایی ساخت مسکن افزایش یافته که پیش‌خریداران را  نسبت به این امر معترض کرده است . از سوی دیگر بسیاری از قراردادهای پیش فروش مسکن مهر برای متقاضیان با تسهیلات 30 میلیون تومانی منعقد شده بود که با تامین نشدن  آن ادامه ساخت مسکن مهر مشکل ساز شده است.

در نهایت  به زیرساخت ها  رفاهی، آموزشی، بهداشتی ، فرهنگی و حمل و نقل نیز در ساخت مسکن مهر توجه نشده است و قطعا حتی به دنبال سکونت کامل در این مناطق این مناطق با مشکلات فرهنگی و اجتماعی روبرو خواهد بود.
 
حرف و حدیث ها ادامه دارد

رئیس دولت یازدهم  در همان ابتدای کار از ادامه مسکن مهر با شیوه ای جدید سخن گفته بود که بسیاری آن را تعبیر به مسکن اجتماعی کردند  با این وجود در ادامه راه خودنمایی مشکلات مسکن مهر موجب شد که  هرگز جزئیاتی در این خصوص در اختیار مردم قرار نگیرد.

این در حالی است که علیرغم این مشکلات ، حرف و حدیث ها درباره طرح های مسکنی جایگزین همچنان ادامه دارد.

در این زمینه عده ای  پیشنهاد کرده اند که دولت یازدهم طرح‌ها و تجربیات کشورهای موفق در بخش مسکن را مطالعه و در صورت تطبیق در کشورمان اجرا کند. در عین حال شناسایی بافت های فرسوده و  استفاده از آن را به منظور ساخت و ساز مسکن از جمله طرح های مطرح در این زمینه است.

در این میان کارشناسان عقیده دارند که اگر پروژه مسکن مهر  در شروع کار بود می شد آن را کنار زد ولی این طرح از مدتی قبل شروع شده و عده ای خانه های خود را تحویل گرفته اند . حالا دیگر به بقیه افراد نمی توان گفت سیاست قبلی غلط بوده و این پروژه باید متوقف شود.

با این حال دولتمردان نیز بر این عقیده اند که نمی توان هزینه ساخت مسکن مهر را از منابع بانکی یا بودجه های عمرانی تقبل کرد و دولت نیز هزینه کافی برای ساخت مسکن مهر ندارد.

آخوندی در این باره گفته اسست مسکن مهر مانند یک سیب بسیار زیبا به مردم نشان داده شده است، این سیب باید قاچ شود و آنرا کالبد شکافی کرد.

وی با تاکید بر اینکه باید نسبت به همه قراردادهای طرح مسکن مهر متعهد باشیم، درباره ادامه طرح مسکن مهر افزود : در  حال حاضر بیش از ۴۰ درصد افزایش پایه پولی کشور منبعث از مسکن مهر است. تاکنون بیش از ۳۸ هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی به پروژه مسکن مهر تزریق شده و ۱۲ هزار میلیارد تومان دیگر باید به این طرح تزریق شود.

در این میان باید به مردم توضیح داد که آیا تورم را می‌خواهند یا مسکن مهر را و  دولت نیز در مقابل این سئوال قرار دارد.

در نهایت به نظر می رسد که مسکن مهر به پاشنه آشیل دولت روحانی تبدیل شده و وزیر راه و شهرسازی و دیگر مسئولان دولت یازدهم چندان دل خوشی از پروژه مسکن مهر ندارند و  ترمز مسکن مهر را کشیده اند . در عین حال آخوندی هم بنا ندارد تا خود را پیشمرگ مسکن مهر کند.

منبع:هشت صبح