برنامه اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس

مرتضی مبلغ معاون سیاسی وزارت کشور در دوران اصلاحات و یکی از اعضای شورای مشورتی محمد خاتمی است که در جریان کناره گیری عارف در انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی حسن روحانی؛ نقش این شورا بیش از گذشته پررنگ شد و به گفته مرتضی مبلغ این شورا به عنوان چتر حمایتی اصلاح طلبان عمل می کند.

این عضو شورای مشورتی معتقد است که قطعا اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس معطل نمی شوند و برای آن برنامه ریزی خواهند داشت. همچنین وی بر این باور است  تشکیل حزب فراگیر در ایران به دلیل فراهم نبودن الزامات امکان پذیر نیسن و اگر اصلاح طلبان حزب فراگیر تشکیل دهند باز با تکیه بر خرد جمعی و شورای مشورتی آقای خاتمی برای انتخابات مجلس برنامه ریزی می کنند.

متن کامل مصاحبه با معاون سیاسی وزیر کشور دوران اصلاحات و یکی از اعضای شورای مشورتی خاتمی به این شرح است:

از نظر شما مفهوم اعتدال چیست و نقطه مشترک اصلاح طلبی با گفتمان اعتدال را در چه می بینید؟

مفهوم اعتدال در مقابل افراط است. به دلیل آنکه در سال های گذشته شاهد افراط گری های فراوان بودیم که به جامعه آسیب های زیادی وارد کرد، در این دوره برای جبران آن افراط گریها، اعتدال به عنوان یک گفتمان مطرح و برجسته شده است. نسبت اصلاح طلبی با اعتدال هم آنست که یکی از آموزه های مهم اصلاح طلبی اعتدال است. در واقع اعتدال یکی از اموزه های اصلاح طلبی است.

نقش اصلاح طلبان در پیروزی روحانی در انتخابات پررنگ بود و با توجه به چینش کابینه آیا اصلاح طلبان به مطالبات خودشان رسیدند و از وضع کنونی راضی هستند؟

اصلاح طلبان و اقشار وسیعی از مردم به دلیل شرایط بسیار نامساعد جامعه به دنبال تغییر و تحول سازنده بودند. آنان با شرایطی که امکان حضور اقای خاتمی را فراهم نمی کرد سراغ آقای هاشمی رفتند اما بعد از رد صلاحیت وی همه فکر کردند اصلاح طلبان به بن بست رسیده اند اما بازاصلاح طلبان منفعل عمل نکرده و قهر نکردند، زیرا مهم برای آنان برون رفت از شرایط خطیر کشور بود، لذا تمام توجهات به سمت آقایان روحانی و عارف رفت و به سرعت گفتمان ائتلاف در دل گفتمان تغییر و تحول خواهی شکل و با کناره گیری جوانمردانه آقای عارف، آقای روحانی منادی گفتمان تغییر شد. آنچه برای اصلاح طلبان مهم است آن است که با پیروزی آقای روحانی جامعه وارد مرحله جدیدی شده است که بتدریج مطالبات عمومی مبنی بر تغییر و تحول سازنده در حال وقوع است.

اولویت اول اصلاح طلبان در انتخابات آقای خاتمی بود که بنا به دلایلی شرایط برای حضور وی  فراهم نشد. در واقع خیلی از احزاب اصلاح طلب انفعال داشتند و این نقد وارد بود که اصلاح طلبان چهره های مدیریتی بجز آقای خاتمی برای چنین روزهایی آماده تربیت نکرده اند.

من این را قبول ندارم؛ البته انفعال احزاب بطور کلی را قبول دارم. احزاب اصلاح طلب فعال بودند اما از زمانیکه دولت آقای احمدی نژاد افتخار می کرد غیر حزبی هست و احزاب را تخطئه می کرد شرایط روز به روز تنگ تر شد . خانه احزاب با مشکل رو برو شد  این گونه نبود که احزاب منغعل باشند. بیانیه، سمینار و تلاش و برنامه داشتند. اما در فضا برای اصلاح طلبان بسیار تنگ و بسته شد. در همین شرایط هم احزاب سعی می کردند به طور نسبی فعال باشند.جامعه ما این گونه نیست که در شرایط طبیعی انفعال حزبی بر آن حاکم باشد بلکه این انفعال تحمیلی است. در مورد تربیت نیرو هم با نظر شما مخالفم، زیرا توانمندترین و کارامدترین مدیران در بین اصلاح طلبان حضور دارند که اگر برای آنان فضا ایجاد می شد در عرصه حضور پیدا می کردند.

اصلاح طلبان تا چه زمانی در این انتظار می مانند که شرایط مطلوب حاکم شود؟

اصلاح طلبان منتظر ننشسته اند. احزاب ولو در فضای پر مشکل هم فعالانه حرکت می کنند و متناسب با شرایط جامعه فعال می شوند. کما اینکه در انتخابات 92 هم فعالیت داشتند و به دنبال گفتمان تحول، مثبت و سازنده بودند. با شرایط بوجود آمده هم همه احزاب و فعالان اعم از اصلاح طلب و اصولگرا باید تلاش کند تا شرایط مناسب تحزب در کشور فراهم شود.

احزاب اصولگرا در انتخابات کاندیداهای مختلف معرفی کردند و فعال بودند، احزاب و تشکل های اصلاح طلب مانند اعتماد ملی، جبهه هماهنگی اصلاح طلبان و دیگر احزاب اصلاح طلب برای انتخابات چه فعالیتی کردند؟

جبهه هماهنگی در تمام مراحل فرایند های انتخبات حضور داشته و فعالیت می کردند. اگر انفعال بود همه چیز بر وفق مراد اصول گرایان بود که حزب داشتند و هیچ محدودیت و مانعی هم نداشتند و فعالانه عمل می کردند. به هر حال یک مجموعه از تلاش های جمعی افکار عمومی را شکل می دهد و تغییر و تحول در خلا شکل نمی گیرد.

با توجه به اینکه شاهد تغییر شرایط در اوضاع سیاسی کشور هستیم آیا احزاب اصلاح طلب نسبت به عملکردشان در گذشته تغییر می کنند؟

حرکت های نهادی یک ضرورت قطعی برای جامعه است. جامعه ایران  یک جامعه سیاسی است و کاملا مستعد برای  ورود به فعالیت تشکیلاتی است و شرایط ورود به صحنه را دارد. به نظر می رسد وضع تحزب رو به بهبود خواهد رفت. به دو دلیل، یک دلیل اساسی این است که این امر در جامعه بصورت یک مطالبه ملی درامده و ضرورت آن محقق شده است و دلیل دیگر تجارب سال های گذشته است ومردم متوجه شده اند کسانیکه مخالف تحزب هستند چقدر به کشور آسیب زده اند، چقدر فاصله گرفتن از تحزب به جامعه خسارت وارد می کند. لذا اصلاح طلبان باید در جهت تقویت تشکل‌های موجود و توسعه و ترمیم آن تلاش کنند و نهادهای ضروری و اساسی جمهوری اسلامی را بارور نمایند و همچنین سعی کنند با روش‌های تخطئه و تضعیف احزاب از طریق آگاهی‌بخشی جدی و وسیع به مقابله بپردازند.

با پیروزی روحانی و به گفته شما موفقیت اصلاح طلبان دیگر احزاب اصلاح طلب اپوزیسیون نیستند؟

اپوزیسیون به دو معنی به کار می رود یکی به معنی کسانی که بدنبال براندازی هستند که اصلاح طلبان به هیچ وجه در این مسیر گام برنمی دارند و مخالف آن هستند و یکی به معنی کسانیکه منتقد وضع موجودند و درصدد اصلاح در چارچوب نظامند اصلاح طلبان همواره، بویژه در 8 سال گذشته منتقد سیاست ها و برنامه ها بودند انتقاد برای اصلاح، جزء ذات اصلاح طلبی است.

این انتقاد به احزاب اصلاح طلب وارد است که کسانی که احزاب اصلاح طلب را تشکیل دادند خود مدیر بودند از دل احزاب نیروی اصلاح طلب مدیر تربیت نشده است؟

اولا اینطور نیست. بسیاری از احزاب اصلاح طلب خارج از مدیریت تشکیل شده اند. ثانیا چه اشکالی دارد کسانیکه در مدیریتها هستند دست به تشکیل حزب بزنند. در بین اصولگرایان چنین احزابی تشکیل شده است. اینکه گاهی گفته می شود برخی احزاب، دولتی و حکومتی هستند حرف بی ربط و مضحکی است. اصولا احزاب تشکیل می شوند برای آنکه وارد دولت و حکومت شوند. متاسفانه آلودگی های سیاسی در قالب انگ زدن ها و تخطئه کردن های مختلف توسط برخی جاهلان یا مغرضان فضای سیاسی را چرکین می کند. مهم آنست که احزاب از طرق دموکراتیک و بدون رانت خورای و سوء استفاده های سیاسی و اقتصادی کار خود را پیش ببرند. در مورد تربیت مدیر توسط احزاب اصلاح طلب نیز همانطور که اشاره کردم به عکس نظر شما اکثریت بالای مدیران کارآمد و توانمند سطح بالای کشور از اصلاح طلبان اند.

برنامه اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس چیست؟

اصلاح طلبان به عنوان یک جریان سیاسی و اجتماعی وظیفه خودشان را انجام می دهند و در راستای وظیفه ملی ایفای نقش می کنند و این همیشه بوده است منتها وقتی بسترش فراهم شود نقششان فعال تر و موثرتر خواهد شد. قطعا اصلاح طلبان هم برای  آینده و انتخابات مجلس برنامه دارند . طبیعی است هر جریان سیاسی مهمترین موضوعش انتخابات است. در نظامی که مبتنی بر انتخابات است توجه ویژه ای به انتخابات می شود و طبیعی است که اصلاح طلبان  یا هر حزب و گروهی برای انتخابات  برنامه داشته باشند.

برنامه اصلاح طلبان برای انتخابات از طریق حزب فراگیر  و یا احزاب موجود اصلاح طلب است یا برنامه ریزی برای نحوه حضور معطوف به شورای مشورتی آقای خاتمی است؟

طبیعی است که اصلاح طلبان با استفاده از ظرفیت های موجود وارد انتخابات خواهند شد. و اگر احزاب جدیدی هم تشکیل شود به ظرفیت های موجود اضافه خواهد شد. شورای مشورتی نیز در راستای ایجاد هماهنگی و وحدت رویه بین اصلاح طلبان عمل خواهد کرد.

در شرایط فعلی چقدر موافق تشکیل حزب فراگیر هستید فکر می کنید الان شرایط کشور برای ایجاد حزب فراگیر آماده است؟

حزب فراگیر به این معنا است که تمام احزاب یک جریان سیاسی یا منحل شوند و یک حزب تشکیل شود یا در دل حزب جدید بروند. این امر در شرایط سامان سیاسی و حزبی هم ممکن است هم مستحسن ولی در شرایط موجود تشکیل حزب فراگیر نه در بین اصلاح طلبان نه در بین اصولگرایان ممکن نیست. علت هم آن است که اقتضائات و الزامات آن فراهم نیست. اگر الزامات فراهم شود بدون اراده افراد به طور اتوماتیک  کشور به سمت چند حزب فراگیر پیش  می رود.

شما با تعدد احزاب در جامعه سیاسی ایران موافق هستید؟

تعدد احزاب پیش زمینه سامان سیاسی و حزبی است. وقتی جامعه با سامان سیاسی و حزبی مواجه نباشد، تعدد احزاب به وجود می آید و در این حال باید از تعدد احزاب استقبال کرد. اما این اگر در همین جا متوقف شود احزاب به سمت انفعال می روند و کم اثر می شوند. تعدد احزاب باید معطوف به این شود که احزاب تلاش کنند شرایط و اقتضائات لازم برای تشکیل احزاب فراگیر فراهم شود.

اخباری شنیده شده است مبنی بر اینکه طرح تشکیل شورای فرماندهی به تصویب برسد که اعضای مرکزی آن آقایان موسوی خوئینی ها، هاشمی رفسنجانی، سید حسن خمینی، حسن روحانی و سید محمد خاتمی باشند. شما از این قضیه اطلاع دارید؟

این یکی از اخبار ساختگی برخی جریان های افراطی است که دائم به عملیات روانی مشغول اند و تکذیب می شود.

به نظر شما با توجه به رویکرد مثبت مردم به گفتمان اعتدال آیا احتمال استحاله گفتمان اصلاح طلبی در این گفتمان وجود دارد؟

اگر بخواهد مقابل گفتمان اصلاح طلبی باشد که چنینی چیزی نیست، خیر. اما کسانی تحت عنوان اعتدال گفتمان جدیدی را راه بیندازند مساله دیگری است. اما اعتدال یکی از آموزه های برجسته اصلاح طلبی است  واصلاح طلبان راه خود را می روند.

در هفته های گذشته تعدادی از زندانیان سیاسی آزاد شدند و وزیر اطلاعات گفته است فعالان سیاسی که در سال 88 از کشور خارج شدند اگر جرم سیاسی نداشته باشند می توانند  به کشور برگردند به نظر شما این آزادی ها در تغییر فضا و عملکرد اصلاح طلبان در آینده تاثیر خواهد داشت؟

طبیعی است که اگر چنین اتفاقی بیفتد یکی از آثار فضای باز سیاسی خواهد بود. انشاءالله باید وارد فضاهای سازنده تر شویم که نشاط اجتماعی هم بیشتر شود. آزاد شدن زندانیان سیاسی تاثیر خوبی بر جامعه گذاشته و خواهد گذاشت و آزادی آقایان موسوی و کروبی و خانم رهنورد و سایر زندانیان سیاسی نیز تاثیر بسیار مثبتی در فضای سیاسی کشور خواهد گذاشت. امیدواریم به زودی به جایی برسیم که هیچ زندانی سیاسی نداشته باشیم.

شما در دوره ای به عنوان معاون سیاسی وزیر کشور فعالیت داشته اید ، چه برنامه و پیشنهادی به وزیر کشور جدید برای موفقیت بیشتر دارید؟

وزارت کشور مهمترین مسئولیتش مدیریت سیاسی است و مهترین وزارت خانه ای است که می تواند درموفقیت یا عدم موفقیت دولت آقای روحانی  نقش بسیاری داشته باشد. توجه به حقوق اساسی و حقوق شهروندی آحاد جامعه، ایجاد گشایش برای فعالیت آزاد احزاب و نهاد های مدنی، انتصاب مدیران  و استاندارن شایسته و کارآمد و معتقد به شعار ها و برنامه های رئیس جمهور، ایجاد شرایط مساعد برای انتخابات آزاد و رقابتی و امثال این ها از وظایف آن وزارتخانه است.

در انتخابات 92 نقش شورای مشورتی آقای خاتمی پررنگ تر شد و اکنون به عنوان یک جریان اصلی وحدت بخش در درون گفتمان اصلاح طلبی مطرح است. با توجه به شرایط به وجود آمده  فعالیت های این شورا در چه مرحله ای است؟

شورای مشورتی که با محوریت خاتمی شکل گرفت وظیفه اصلی اش مشورت و ایجاد هماهنگی و وحدت رویه بین اصلاح طلبان است. اکثریت احزاب اصلاح طلبان در این شورا حضور دارند. شورا دخالتی در کار احزاب ندارد و هیچ شان و عملکرد حزبی ندارد و همه در کنار خرد جمعی راجع به مسایل مهم به خصوص انتخابات به صورت کارشناسی، با استفاده از خرد جمعی، درباره مسایل مبتلا به اصلاح طلبان رایزنی می کند تصمیم می گیرند تا یه یک جمع بندی برسند. همچنین شورا تلاش می کند تا به نحو کارآمدتر و با پوشش فراگیرتر عمل کند، طبیعی است در آینده پیش رو یکی از مهمترین مسایل انتخابات مجلس است. تلاش شورا این است که به جز مسایل ملی فضا و گفتمانی ایجاد کند که در فضاهای گسترده تری وحدیت رویه داشته باشند. هر حزب اصلاح طلبی هم در کنار آن فعالیت خودش را داشته بشد. این شورا به عنوان چتر حمایتی است.

با توجه به انتخابات مجلس پیش رو آیا فعالیت های این شورا پر رنگ تر می شود و یا چارچوب خاصی برای فعالیت ها و تعین سخنگو برای شورا در نظر گرفته شده است؟

طبیعتا  در موقع خاص خودش اعضای شورا دور هم می نشینند، فکر می کنند و در صورت لزوم تصمیم گیری خواهند داشت. شورای مشورتی شخصیت حقوقی به این معنا که مستقل باشد، ندارد. شأن آن هماهنگی و مشورت است. لذا سخنگو ندارد و در هر مورد به نحو اقتضائی نسبت به اطلاع رسانی تصمیم می گیرد. در زمان انتخابات هم احزاب اصلاح طلب فعالیت می کردند اما در واقع چشمشان به دنبال شورای مشورتی بود که تک روی نکنند.

این روزها حرف های فراوانی در مورد تدوین منشور اصلاح طلبی زده می شود. این منشور در چه وضعیتی است؟

در سال 85 و بعد ازپایان دولت خاتمی مطالعات کارشناسی گسترده ای با توجه به شرایط گذشته و آینده انجام شد و منجر به تدوین منشور اصلاح طلبی  شد. آموزه های اصلاح طلبی برای یک یا دو سال نیست و مستمرا موضوعیت دارد. اصولا اصلاح طلبی مطالبه تاریخی جامعه ایران است و در هر شرایطی بخشی از آموزه های آن مهم تر و برجسته تر می شود. البته منشورهم باید در صورت لزوم متناسب با شرایط جدید، روز آمد شود. کما اینکه در اسفند ماه شورایی تشکیل شد و در بیانیه ای مسایل جدید را  برای بازنگری مطرح کردند.

به نظر شما سخنان خاتمی در خصوص تجمع عده‌ای در فرودگاه مهرآباد و پرتاب کفش به‌سوی خودرو روحانی واین هشدار که اگر با این جریان‌ها برخورد نشود منجر به ترور می‌شود قیاس به جایی بود؟

زمانی که آلودگی سیاسی هست به هر چیزی سعی می شود انگ زده شود. هر لحظه بهانه ای را برای تخریب پیدا می کنند. منظورآقای خاتمی این بود که افراط گرایی منجر به خشونت و ترور می شود. اصولا خشونت فرزند افراط گرائی و ترور نیز محصول خشونت است. تجارب گذشته نیز نشان داده است که اگر خشونت توسعه پیدا کند ترور جوانه می زند. آقای خاتمی دردمندانه و بطور مستمر نسبت به خطرات افراط گرائی هشدار داده است. کسانی هم که در برابر ایشان واکنش نشان دادند همان کسانی هستند که از هر بهانه ای استفاده می کنند تا تخریب کنند.