فوتبال ناسالم نیست اما برای درستکاران ناامن است

با صدور حکم علیه یک داور، یک کمک‌داور و دو دستیار علی دایی، پرونده فساد داوری و رشوه در فوتبال ایران به سرانجام مشخصی رسیده است. مشخصا پرونده بازی سپاهان-پرسپولیس تنها پرونده فساد در داوری بازی‌های لیگ ایران نخواهد بود. حالا این نگرانی وجود دارد که اتفاقی شبیه به پایان پرونده تبانی، این‌جا تکرار شود. در پرونده تبانی گروه دوم لیگ یک در فصل گذشته، تحقیقات به همین گروه ختم شد و هیچ‌گاه به پرسش‌های بازی‌های گروه دیگر این لیگ و حتی لیگ‌برتر پاسخی داده نشد. بعضی از متخلفان هم با مرور زمان مشمول عفو شدند و حالا دوباره در فوتبال مشغولند. مجید جلالی، سرمربی فعلی تراکتورسازی که به‌عنوان یکی از مربیان «علم‌گرا» و «سالم» لیگ‌برتر شناخته می‌شود، در گفت‌وگو با «بهار» از بایدها و نبایدهای مواجهه با این پرونده و خاطیان آن می‌گوید. جلالی می‌گوید صرف داشتن چند متخلف، فوتبال را «ناسالم» نمی‌کند اما آن را «ناامن» می‌کند. این ناامنی باید با برخورد قاطع با همه طرف‌های درگیر، برطرف شود؛ از داوران، مربیان، مدیران و افراد متخلف گرفته تا آگاهانی که تخلفات را افشا نکرده‌ و سکوت پیشه کرده‌اند. جلالی راه سد شیوع تخلفات عمدی را در نظر گرفتن جریمه برای اشتباهات سهوی می‌داند؛ همان‌ اشتباه‌هایی که همه درباره‌شان می‌گویند؛ «جزیی از فوتبال هستند.»

با احکام و اعترافاتی که روز گذشته درباره پرونده فساد داوری و رشوه در فوتبال ایران منتشر شد، حالا دیگر کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که از سلامت اتفاقات، سازوکار و مسیر موفقیت در فوتبال ایران دم بزند. تحلیل شما از این ماجرا چیست؟

بحث فساد در فوتبال ایران موضوع تازه‌ای نیست. الان این موضوع از طریق صداهایی که بلندتر از صدای افرادی است که در گذشته حقشان تضییع شده، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. چندین سال است که اتفاقات عجیبی در حوزه قضاوت در فوتبال رخ می‌دهد اما کمتر صدای معترضان به گوش نهادهای مرتبط و حتی افکار عمومی رسیده است. البته در این میان ما باید این مساله را هم در نظر بگیریم که یک جامعه با صرف داشتن چهار یا پنج سارق، «ناسالم» نخواهد شد اما این جامعه را می‌توان «ناامن» نامید. الان فوتبال ما چنین شرایطی دارد؛ آن‌گونه که بعضا گفته می‌شود ناسالم نیست اما برای افرادی که می‌خواهند پاک کار کنند ناامن است؛ به‌شدت ناامن است. دوستانی را می‌شناسم که بارها از این اتفاقات ضربه خورده‌اند و امنیت شغلی لازم برای رفتن در مسیر درست را نداشته‌اند. من چندین سال قبل به فساد در فوتبال ایران و بخش داوری اشاره کردم. همان زمان گفتم که مبارزه با این فساد از عهده فدراسیون به‌تنهایی خارج است، باید نهادهای بالاتر که قدرت تحقیقات بالاتری دارند، به ماجرا وارد شوند. حالا می‌بینیم که با ورود بعضی نهادها، ابعادی از فساد در حال روشن شدن است. اثبات شدن بحث فساد و رشوه تاسف زیادی را به جامعه فوتبال تحمیل کرده است اما برخورد با این مساله ضروری است. ما در این مدت لطمات زیادی از فساد رایج در فوتبال خورده‌ایم.

به‌خاطر دارم پس از اشتباهات داوری در بازی هفته اول تیم شما مقابل پرسپولیس، به گذشتن این اشتباهات از حد طبیعی اشاره کرده بودید. حالا دو ضلع از آن اتفاق، از مصادیق پرونده رشوه و فساد داوری در فوتبال هستند. چرا در آن زمان توجهی به اعتراض شما نشد؟

اشتباه داوری در همه‌جای دنیا هست. در بعضی از موارد همه افرادی که بازی را می‌بینند، می‌توانند این اشتباهات را رصد کنند. اما در بعضی موارد این اشتباهات زیرکانه و تاثیرگذار هستند. این مورد آخری را افرادی که در فوتبال مشغولند می‌توانند تشخیص دهند. این حرف که «اشتباهات داوری جزئی از فوتبال است» درست است اما تیم‌ها باید این را در نظر بگیرند؛ نه داورها. داوران باید غرامت اشتباهات خود را بپردازند. در همه جای دنیا وقتی داوری اشتباهی مرتکب می‌شود، با او برخورد می‌شود. بعضا یک اشتباه جزئی داور باعث می‌شود او تا چند هفته از سوت زدن محروم شود. حتی بعضی اشتباه‌ها، داور را برای همه عمر محروم می‌کند. نباید به اشتباهات داوری ساده‌لوحانه نگاه کرد. باید به تعریف جدیدی از اشتباهات رسید. در بازی هفته اول تیم ما مقابل پرسپولیس، توپی روی هوا بود که داور بی‌جهت اعلام پنالتی کرد. حالا دارد معلوم می‌شود که بین آن تیم و آن داور چه ارتباطی وجود داشته است. ما آن موقع هر اندازه هم که اعتراض می‌کردیم صدایمان به جایی نمی‌رسید.

یعنی می‌گویید در نظر گرفتن جریمه برای اشتباهات غیرعمدی، ضمانتی برای کاهش تخلفات تعمدی داوری خواهد بود؟

به‌هرحال وقتی از چراغ قرمز رد می‌شوید باید تبعات آن را بپذیرد. باید جریمه شوید. این باید در همه جا تسری پیدا کند. اشتباه در فوتبال و در داوری امکان‌پذیر است اما برای جلوگیری از شیوع اشتباهات عمدی باید فرد اشتباه‌کننده یا خاطی در قبال اشتباهش، غرامت بدهد. این مسیر طبیعی کاهش تخلف است.

در جریان پرونده حاضر دیده‌ایم که بعضی افراد مطلع هم محکوم شده‌اند. باوجود این‌که بسیاری از مطلعان از گذشته در جریان بعضی تخلفات بوده‌اند، این تهدید وجود ندارد که با محکوم شدن مطلعان، انگیزه افراد برای افشاگری‌های بعدی و روشن شدن تخلفات بعدی کمتر نمی‌شود؟

باید با این افراد برخورد شود. البته این وظیفه نهادهای قضایی است که روش برخورد با افراد و ابعاد درگیر در ماجرا را مدیریت کنند. به‌هرحال این افراد مطلع خودشان درگیر این اتفاق بوده‌اند. وقتی از قبل در جریان زدوبندهایی به موضوع فساد و رشوه اشراف پیدا کرده‌اند و بعد از گذشت چندین سال حالا با طرف مقابل به مشکل خورده و اسناد و شواهدی از تخلفات را رو می‌کنند، جای تعمق دارد. به نظرم لازم است که در این پرونده، نهادهای بالاتر حکم دهند؛ نهادهای فوتبالی ملاحظه‌کاری‌هایی دارند که ممکن است باعث اهمال در برخورد با فساد شود.

البته در نمونه‌های خارجی هم دیده‌ایم که با مطلعان برخورد شده است. مثلا آنتونیو کونته، سرمربی فعلی یوونتوس در سال گذشته به دلیل این‌که از یک زدوبند در فوتبال ایتالیا اطلاع داشت اما کسی را در جریان نگذاشت، مدتی از همراهی تیمش محروم و اعتبارش هم تاحدودی خدشه‌دار شد.

این لازم است. کسی که چیزی (تخلفی) را می‌داند و آن را پنهان می‌کند، خودش مرتکب تخلف شده است. ما باید بین یک عدالت‌خواه و یک سهم‌خواه فرق بگذاریم. یک عدالتخواه به این نگاه نمی‌کند که فاش کردن تخلفی، برای او سود دارد یا به ضررش است. او کارش را می‌کند؛ افشاگری برای بهبود و اصلاح شرایط. اما یک سهم‌خواه ابتدا گفتن یا نگفتن ماجرایی که از آن مطلع است را با منافعش می‌سنجد. اگر تخلف در تقابل با منافع‌ او باشد، آن را فاش می‌کند و اگر همراستا باشد، سکوت می‌کند. ما باید بین این دو فرق بگذاریم. هیچ‌وقت یک سهم‌خواه را نمی‌توان «عدالتخواه» نامید. مطلعانی که ماجرا را پنهان کردند، در دسته سهم خواهان قرار می‌گیرند و باید بهای تخلفات خود را بپردازند.

آقای دایی که یکی از اضلاع پرونده فعلی است، گفته است برای روشن شدن ابعاد فساد داوری و رشوه در فوتبال یک عفو عمومی صادر کنند تا افرادی که اطلاعاتی دارند اما افشای آن به ضرر خودشان است، اسناد و شواهد خود را منتشر کنند. این پیشنهاد می‌تواند به روشن‌تر شدن ماجرای فساد و سهولت جلوگیری از آن در آینده کمک کند اما باعث مصونیت بسیاری از افراد درگیر می‌شود. فارغ از این‌که چه کسی این پیشنهاد را مطرح کرده، نظر شما در این‌باره چیست؟
اصلا موافق نیستم. من با در نظر گرفتن حق خودم این را می‌گویم. در کار خود در این چند سال بارها از چنین مسائلی ضربه خوردم. ممکن است هر چیزی را ببخشم اما اگر بفهمم داوری مثلا 20سال پیش آگاهانه مرا اذیت کرده یا بازنده کرده بود، تا آخر عمرم او را نخواهم بخشید. من سال‌ها در شهرهای مختلف برای فوتبال زحمت کشیده‌ام؛ چون عاشق فوتبال بوده‌ام. هرگز حاضر نخواهم شد افرادی که چنین لطماتی به ما وارد کردند، عفو شوند. همان‌طور که گفته‌ام فوتبال ایران برای افرادی که به کار پاک و مسیر درست اعتقاد دارند، ناامن است. این ناامنی باید برطرف شود.

حتی اگر قسر در رفتن این افراد، به امن‌تر شدن فضای فوتبال برای مربیانی در دسته شما، بینجامد؛ باز هم موافق عفو عمومی نیستید؟

نه، به نظر من نمی‌ارزد.

منبع : روزنامه بهار