ظریف:تصویب هرگونه تحریم جدید، توافق ژنو را متزلزل می‌کند

ظریف در پاسخ به اینکه ‌"پس موانع چه هستند؟" گفت: من مانعی نمی‌بینم. من معتقدم که این مسأله کاملا ساده است. ما می‌توانیم به توافقی دست یابیم، ولی مسائلی وجود دارد که از سایرین دشتوارترند. یکی از آنها می‌تواند چگونگی اطمینان از این باشد که (نیروگاه تولید آب سنگین ایران در) اراک صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. قصد ما این است که منحصرا صلح‌آمیز بماند، ولی اینکه چگونه باید به آنها اطمینان لازم را بدهیم که صلح‌آمیز باقی خواهد ماند یکی از حوزه‌هایی است که از سایرین دشوارتر است.

وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه "ولی چرا به اراک نیاز دارید؟" گفت: چرا ما به اراک نیاز داریم؟ زیرا باید ایزوتوپ رادیویی برای مقاصد پزشکی تولید کنیم و حتی اراک به تنهایی برایمان کافی نیست. این فن‌آوری‌ای بود که در اختیار ما قرار داشت. برخی افراد باور دارند که ما این فن‌آوری را انتخاب کردیم، چون گزینه‌های دیگری را برایمان فراهم می‌کرد. آنها کاملا اشتباه می‌کنند. باید به برنامه هسته‌ای ایران از منظر کمبود نگاه کنید این حقیقت که جلوی دسترسی ایران به فن‌آوری‌ها گرفته می‌شد. تلاش کردیم به هر فن‌آوری که در دسترس‌مان قرار داشت دسترسی پیدا کنیم یا از آن استفاده کنیم و این ‌فن‌آوری در دسترس‌مان بود. سایر فن‌آوری‌ها نبودند. ما سرمایه‌گذاری‌های زیادی هم از نظر سرمایه انسانی و هم از نظر منابع مادی داشتیم و تقریبا به انتهای مسیر راه‌اندازی این راکتور تحقیقاتی رسیده‌ایم. بنابراین دیگر برای اینکه کسی بیاید و به ما بگوید که نگرانی‌هایی دارد که نمی‌توان آن را رفع کرد، دیر شده است. ما باید راه‌حل‌هایی را پیدا کنیم. ما معتقدیم که راه‌حل‌های علمی برای این مسأله وجود دارد و به گفت‌وگو درباره آنها تمایل داریم، ولی این یکی از مسائل دشوارتر خواهد بود.

ظریف در پاسخ به اینکه "آیا شما حاضرید سطحی از غنی‌سازی را که تنها برای تأسیساتی است که ایران ساخته است، قبول کنید؟" گفت: ما قصد داریم اقداماتی را که اطمینان می‌دهد برنامه‌مان منحصرا صلح‌آمیز باقی خواهد ماند بپذیریم، ولی تصمیم‌گیری درباره باقی آن باید در مذاکراتی با حسن‌نیت انجام شود. ما قصد ساخت سلاح یا مواد شکافت‌پذیر نداریم. ما این را به نفع خود و یا در چارچوب دکترین امنیتی‌مان نمی‌دانیم.

وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه "چشم‌انداز اینکه ایران بخشی از مذاکرات ژنو درباره سوریه باشد چگونه است؟" گفت: اگر ایران بدون پیش شرط دعوت شود، بخشی از مذاکرات خواهد بود. من فکر می‌کنم آنها اگر علاقه‌ای به داشتن کمک در یافتن راه‌حلی برای تراژدی سوریه داشته باشند تصمیم می‌گیرند ایران را دعوت کنند و یا اینکه تصمیم می‌گیرند ایران را دعوت نکنند که در این صورت خودشان ضرر خواهند کرد. ایران معتقد است که آنچه در سوریه اتفاق می‌افتد می‌تواند تأثیر گسترده‌ای روی آینده منطقه‌ای ما و فراتر از آن داشته باشد. از آنجا که ما معتقدیم اگر تفرقه‌های فرقه‌ای که برخی افراد درتلاشند به آن در سوریه دامن بزنند به یک مسأله بزرگ تبدیل شود، حد و مرزی نخواهد داشت. از مرزهای سوریه فراتر خواهد رفت. از مرزهای این منطقه فراتر خواهد رفت. تأثیر آن را روی خیابان‌های اروپا و آمریکا نیز خواهید دید.

وی در پاسخ به اینکه "آیا شما یا سایر دیپلمات‌های ایرانی درباره موضع ایران در قبال سوریه با دیپلمات‌های آمریکایی صحبت کرده‌اید؟" گفت: نه، نکردیم، غیر از یک اشاره بسیار بسیار کوتاه در اولین ملاقاتم با جان کری (وزیر امور خارجه آمریکا).

ظریف در پاسخ به اینکه "فکر می‌کنید این امکان وجود داشته باشد که طرف‌های مختلف بحران سوریه و افراد خارج از این درگیری بتوانند نقطه مشترکی پیدا کنند؟" گفت: تصمیم‌گیری درباره آن بر عهده سوری‌ها است، ما فقط می‌توانیم کمک کنیم. ما فقط می‌توانیم تسهیل بخشیم و من فکر می‌کنم ایران مانعی بر سر رسیدن به یک راه‌حل سیاسی در سوریه نباشد. ما به کمک به این روند در یک مسیر صلح‌آمیز علاقمندیم. ما معتقدیم که یک راه‌حل نظامی در سوریه وجود ندارد و باید یک راه‌حل سیاسی برای سوریه پیدا کرد. اگر می‌خواهید مانع یک خلاء و عواقبی که درباره‌اش صحبت می‌کنیم شوید، یعنی اگر می‌خواهید از افراط‌گرایی در این منطقه اجتناب کنید، اگر می‌خواهید مانع این شوید که سوریه به خاستگاهی برای افراط‌گرایانی تبدیل شود که از سوریه به عنوان سکوی حمله به سایر کشورها استفاده می‌کنند، چه لبنان، چه عراق، چه اردن، عربستان و حتی ترکیه، این کشورها در برابر موجی از افراط‌گرایی قرار خواهند گرفت که از سوریه نشأت می‌گیرد و تداوم این تراژدی در سوریه تنها می‌تواند جایگاهی برای تولد افراط‌گرایانی باشد که از آن به عنوان یک توجیه استفاده می‌کنند، فضایی برای یارگیری به منظور انجام همان فعالیت‌ها در سایر قسمت‌های این منطقه.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به اینکه "آیا ایران در کنار بشار اسد خواهد ماند؟" گفت: ما در کنار ثبات و حل (بحران) سوریه خواهیم ماند. ولی در نهایت این ما نیستیم که تصمیم می‌گیریم چه کسی بر سوریه حکومت خواهد کرد. این مردم سوریه هستند که تصمیم می‌گیرند. پیشنهاد ما این است که نباید نقشی را که مردم سوریه باید ایفا کنند به خودمان بدهیم.

ظریف در واکنش به اینکه "شنیده‌ایم که شما همچنان با مخالفت‌های جدی در خاورمیانه روبرو هستید و عربستان حتی نمی‌خواهد شما را ببیند؟" گفت: همه کشورهای خلیج فارس که اخیرا به آنها سفر کردم، از من استقبال خوبی کردند. من گفت‌وگو‌های بسیار مثبتی در زمینه مسائل منطقه‌ای، این حقیقت که همه آنها از مذاکرات ژنو استقابل کردند، این حقیقت که همه آنها این را یک تحول مثبت برای امنیت و همکاری در منطقه‌مان دانستند، این حقیقت که همه انتظار فصل جدیدی را در روابط بین ایران و کشورهای سواحل جنوبی خلیج فارس دارند داشتم. این برای من بسیار دلگرم کننده بود. درباره عربستان هم باید بگویم که من به آنها نشان دادم که آماده رفتن به عربستان هستم. ترتیب ملاقات‌ها داده شد ولی مشکلی در ملاقات‌ها پیش آمد. ما نتوانستیم همه ملاقات‌هایی که می‌توانست ترتیب داده‌ شود را ترتیب دهیم. ما تصمیم گرفتیم زمانی برویم که مناسب‌تر است. این به این مفهوم نیست که یک مشکل سیاسی بین عربستان و ایران وجود دارد. ما اختلاف‌هایی داریم. در هر خانواده‌ای می‌توان انتظار اختلاف دیدگاه را حتی بین خواهر و برادر داشت. ما نیز اختلافات خاص خود را داریم. مسائلی وجود دارد که در زمینه آنها دیدگاه‌های مختلف، رویکرد‌های مختلف، استراتژی‌های مختلف و تاکتیک‌های مختلف داریم. این طور نبود که آنها آماده دیدن من نبودند.

وی در واکنش به اینکه "ولی شما به افزایش شکاف فرقه‌ای در منطقه که توسط اختلافات بین ایران و عربستان نمود پیدا کرده است، اشاره کردید" گفت: ما اعضای هر دو فرقه را درون جمعیت کشور خود داریم و به نفع‌مان است که از این مسأله اجتناب کنیم و یک رابطه دوستانه و برادرانه بین فرقه‌های اسلامی مختلف داشته باشیم. بنابراین برای ایران و عربستان مهم و بسیار قابل توجه است که به یک درک مشترک در زمینه چگونگی اجتناب از این مسأله برسند و اجازه ندهند چنین اختلافات فرقه‌ای در آنها نمود پیدا کند.

وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه "در داخل کشور با چه مخالفت‌هایی با توافق ژنو روبرو هستید؟ درباره آنها چکار می‌کنید؟" گفت: بیشترین مخالفت در این‌جا ناشی از فقدان اعتماد است، زیرا ما گذشته‌ای که بتوانیم براساس آن عمل کنیم نداریم. این یک مانع روانی برای تعامل است که باید بر آن فائق شویم. دلیل اصلی مخالفت‌ها این است که آنها معتقدند که غرب و به ویژه آمریکا صادق نیست و علاقه‌ای به رسیدن به توافق ندارد. آنها معتقدند که آنها (غرب) سعی می‌کنند از مکانیزم مذاکرات برای اختلال در این روند و یافتن بهانه‌های جدید استفاده کنند. برخی از بیانیه‌های واشنگتن نیز باعث نگرانی‌شان می‌شود. ما اکنون می‌دانیم که واشنگتن حوزه‌های مختلف را راضی نگه می‌دارد و سعی دارد به این حوزه‌های مختلف رسیدگی کند. ما بیانیه‌های آنها را با توجه به فرآیند حوزه داخلی آنها تجزیه و تحلیل می‌کنیم. ولی این کاری نیست که همه در ایران انجام دهند. ما معتقدیم که دولت آمریکا باید به حرف‌های خود پایبند باشد، باید به آنچه در ژنو گفت متعهد باشد، هم به صورت مکتوب و هم در گفت‌وگو‌هایی که به طرح اقدام منجر شد.

ظریف در پاسخ به اینکه "پس از همه این مذاکرات، آیا به نظر شما دورنمایی برای همکاری با آمریکا در زمینه مسائل دیگر از جمله افغانستان وجود دارد یا خیر؟" گفت: ما باید صبر کنیم و ببینیم آیا رفتاری که در مسیر مذاکرات و اجرای توافقات در زمینه موضوع هسته‌ای ایران به نمایش گذاشته می‌شود اعتماد لازم را برای اینکه ما به سراغ سایر حوزه‌ها برویم به وجود می‌آورد یا خیر.

وی در پاسخ به اینکه "آیا پس از مذاکرات ژنو و پس از پروسه‌ای که آغاز شد، تغییری در روابط ایران و آمریکا به وجود آمده است؟" گفت: از نظر استفاده از این مذاکرات برای ایجاد اعتماد، من فکر نمی‌کنم در این روند چندان موفق بوده‌ایم. زیرا گفت‌وگو‌ها با بیانیه‌های علنی همراه بود که تفاوت زیادی نسبت به بیانیه‌هایی که پیش از مذاکرات ارائه می‌شد، نداشته است. به طورکلی در این دوره و زمانه مجبور نیستید مذاکرات مخفی داشته باشید، همه چیز به طور علنی صورت می‌گیرد. نمی‌توانید مخاطبانتان را خودتان انتخاب کنید. این یکی از زیبایی‌های جهانی شدن و یکی از خطرات جهانی شدن است، بسته به دیدگاه‌تان دارد. وقتی جان کری با کنگره آمریکا سخن می‌گوید محافظه‌کارترین حوزه‌های داخل ایران نیز کلامش را می‌شنوند و اظهاراتش را تعبیر می‌کنند. بنابراین برای همه لازم است که هنگام حرف زدن با حوزه‌های خود دقت کنند، زیرا بقیه به حرف‌هایشان گوش می‌دهند و نتایج خاص خود را می‌گیرند.

وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه "اگر کنگره تحریم‌های جدیدی را اعمال کند، حتی اگر این تحریم‌ها به مدت شش ماه اجرایی نشوند چه اتفاقی خواهد افتاد؟" گفت: کل توافق‌مان کشته خواهد شد. ما علاقه‌ای به مذاکره تحت فشار نداریم. اگر کنگره تحریم‌ها را تصویب کند، فقدان جدیت و تمایل به تحقق راه‌حلی از جانب آمریکا را نشان می‌دهد. من از پیچیدگی‌های داخلی و مسائل مختلفی که در داخل آمریکا وجود دارد، آگاهم، ولی این توجیهی برای من به حساب نمی‌آید. من یک پارلمان دارم. پارلمان من نیز می‌تواند لوایح مختلفی را تصویب کند که در صورت شکست مذاکرات، اجرایی شوند. اما اگر ما چنین کاری را آغاز کنیم، فکر نمی‌کنم به جایی برسیم. ما سعی کرده‌ایم از اعضای پارلمان‌مان بخواهیم که از چنین کاری اجتناب کنند. ممکن است موفق نشویم. دولت آمریکا ممکن است موفق نشود. اگر سعی نکنیم،‌ آنگاه نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که طرف مقابل جدی‌ بودنمان درباره این روند را بپذیرد.

ظریف در پاسخ به اینکه " درباره کانال‌های پشتی که در ماه مارس سال گذشته آغاز شد چه حرفی دارید؟" گفت: می‌توانم بگویم که ما گفت‌وگو درباره این مسأله را در حاشیه گفت‌وگو‌ها‌ی 1+5 با کشورهای مختلف آغاز کردیم، ولی با همه کشورهایی که دخیل بودند، روابط دیپلماتیک عادی داریم. شاید اگر پای آمریکا وسط بیاید این مسأله جالب‌تر شود. این مدت‌ها پیش آغاز شد، احتمالا سه سال پیش. دکتر جلیلی مذاکره‌کننده هسته‌ای ما در آن زمان با بیل برنز (معاون وزیر امور خارجه آمریکا) در حاشیه ژنو دیدار کرد. از آن زمان تاکنون گفت‌وگو‌هایی بین ایران و آمریکا در داخل و در چارچوب 1+5 وجود داشته است. بنابراین چنین اتفاقی افتاده است و به عقیده من نتایج مثبتی داشته است.

وی در پاسخ به اینکه "آیا چنین چیزی مذاکرات ژنو را تسهیل بخشید؟" گفت: من فکر می‌کنم اگر مذاکرات دوجانبه بین ایران و اعضای مختلف گروه 1+5 نبود، ما نمی‌توانستیم نتیجه‌ مثبتی داشته باشیم. جلسات رسمی ایران و شش کشور گروه 1+5 و کاترین اشتون (رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا) معمولا بسیار رسمی باقی می‌ماند. اگر می‌خواهید به توافقی برسید باید با همه آنها هم به صورت فردی و هم به صورت جمعی گفت‌وگو کنید. بنابراین ما به صورت فردی با همه اعضای گروه 1+5 گفت‌وگو کردیم. اما گفت‌وگو‌ی ما با فرانسه یا روسیه یا حتی انگلیس مسأله خاصی نبود. برای آمریکا، مسأله فرق می‌کرد و گفت‌وگوی ما با آمریکا در حاشیه مذاکرات 1+5 خود به داستانی تبدیل شد.

وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه "این کانال اکنون چقدر زنده است؟" گفت: هنگامی که همکاران من به وین می‌روند، احتمالا گفت‌وگو‌های جانبی با آمریکا خواهند داشت و این یک کانال بسیار مهم است. آمریکا احتمالا مهمترین بازیکن است، زیرا بالاترین میزان تحریم‌ها علیه ایران را دارد که اکثریت یا همه آنها به نظر ما غیرقانونی هستند. در هر صورت میزان تحریم‌هایش بسیار بالاست.تحریم‌های زیادی را روی شرکت‌های مختلفی که با ایران روابط تجاری دارند اعمال می‌کند و به همین دلیل باید بیشترین کار را انجام دهد. آمریکا در ایجاد این دردسر نقش زیادی داشت، بنابراین باید در حل این دردسر نیز بحث زیادی داشته باشد. به همین دلیل ایران و آمریکا ملزم هستند که گفت‌وگو‌های زیادی در حاشیه داشته باشند.

وی در پاسخ به اینکه "اگر این کانال پشتی با آمریکا نبود توافق ژنو اتفاق می‌افتاد؟" گفت: خوب، جواب این سؤال مشخص است. ما نمی‌توانستیم بدون گفت‌وگو درباره همه مسائل مختلف در حاشیه مذاکرات 1+5 با اعضای مختلف به ویژه آمریکا به یک توافق دست یابیم.