قطعه‌ای در خودرو که تهران را از آلودگی می‌رهاند

هر چند در سال‌های اخیر گام‌های قابل اعتنایی برای ارتقای کیفیت خودروهای داخلی برداشته شده است - که هر چند لازم بوده‌اند ولی کافی نیستند -اما واقعیت این است که حتی اگر همین امروز ، تمام خودروهای جدید ، با استانداردهای جهانی مطابقت داده شوند ، مشکل آلایندگی خودروهای در حال تردد در تهران و کلانشهرها ، حل نمی‌شود و تا سال‌های سال باید هوای آلوده و سرطان‌زا تنفس کنیم.

ماجرا به موجودی به نام "مبدّل کاتالیستی" مربوط می‌شود. مبدّل کاتالیستی، قطعه‌ای است که در مسیر خروجی اگزوز قرار می‌گیرد و گازهای آلوده و سرطان‌زای تولید شده توسط موتور خودرو را به بخار آب و گازهای کم خطر تبدیل می‌کند. بدین ترتیب، میزان آلایندگی خودروها ، تا حد بسیار زیادی کاهش می‌یابد.

وجود مبدّل کاتالیستی، به علاوه استانداردهای موتوری در برخی خودروهای روز خارجی و نیز بنزین مناسب آنها باعث شده است تنفس در کنار اگزوز این قبیل خودروهای مدرن، از نفس کشیدن در هوای تهران ، سالم‌تر باشد!

هر چند نصب مبدّل کاتالیستی در خودروهای وارداتی و تولید داخل الزامی است و انجام می‌شود اما اکثر میلیون‌ها خودرویی نیز که با مبدّل کاتالیستی تولید یا وارد شده‌اند، حال و روز خوبی ندارند و همانند خودروهای بی‌مبدّل در کار آلوده کردن هوا و بیمار کردن مردم هستند، به دو علت:

1 - مبدّل کاتالیستی، تاریخ مصرف دارد و بعد از سه الی چهار سال، از کار می‌افتد و باید تعویض شود. با این حال ، تقریباً هیچ کس مبدّل کاتالیستی خودروی خود را تعویض نمی‌کند و بدین ترتیب یک خودروی مثلاً 5 ساله به اندازه یک خودروی 20 ساله ، تولید آلودگی می‌کند!

در معاینه فنی خودروها نیز تعویض مبدّل‌های کاتالیستی از کار افتاده ، الزامی نیست چون خودورسازان که باید خدمات پس از فروش داشته باشند، آن به بازار ارائه نمی‌دهند!

بنابراین، اگر کسی هم بخواهد برای جلوگیری از آلودگی هوا توسط خودروی خود، مبدّل کاتالیستی بخرد و با قدیمی‌اش تعویض کند، نمی‌تواند چون یا نیست یا بسیار بسیار کم است و کفاف نمی‌دهد!

طبیعتاً در چنین شرایطی پلیس هم مانع از تردد خودروهای با مبدّل کاتالیستی قدیمی نمی‌شود‌.

این در حالی است که در دنیا ، مبدّل کاتالیستی به عنوان یک قطعه استراتژیک در خودرو که نقش مهمی در کاهش آلایندگی خودروها دارد جدی گرفته می‌شود و از تردد خودروهای بدون مبدّل کاتالیستی یا با مبدل‌های تاریخ مصرف گذشته ممانعت می‌کنند چون جان انسان‌ها مهم است.

2 - فاجعه دیگر نیز این است که برخی دارندگان خودرو ، برای این که شتاب خودروهایشان افزایش یابد، مبدّل کاتالیستی را از مسیر اگزوز بر می‌دارند! این اقدام در برخی کشورها ، "جُرم" است و پلیس ، علاوه بر توقیف خودرو ، صاحبش را به دادگاه معرفی می‌کند ولی در ایران، خبری از این مسائل نیست!

بنابراین تا زمانی که خودروسازان، مراکز معاینه فنی، پلیس و مردم، "مبدّل کاتالیستی" را جدی نگیرند ،سهم خودروها در آلایندگی هوا کاهش نمی‌یابد.

جالب اینجاست که راه حل نیز بسیار آسان است: تأمین مبدّل کاتالیستی برای بازار داخلی، الزام به تعویض به موقع آن و نیز نظارت جدی؛ همین!

با این حال ، هیچ کس این مساله بسیار مهم که راه حلی ساده دارد را جدی نمی‌گیرد و مبدل کاتالیستی ، به یک شوخی در ایران تبدیل شده است بی آن که توجه کنند گازهای سمی تولید شده توسط خودروها، با هیچ کس شوخی ندارند و بی‌توجه به بی‌مبالاتی ما، در حال فرستادن‌مان به گورستان‌ها هستند.