طرح زوج و فرد سراسری برخلاف حقوق مردم

تداوم پدیده وارونگی جوی و به دنبال آن شدت گرفتن آلودگی هوا، روز گذشته برای دومین بار در کمتر از یک هفته، جمعی از مدیران پایتخت را گرد هم آورد. حاصل این نشست قابل حدس بود؛ تشدید طرح‌های محدودکننده‌ای مانند طرح زوج و فرد خودرو‌ها (به پیشوند «طرح» دقت کنید!) که یکی از دائمی‌ترین طرح‌های موقت اجرا شده در کشورمان بوده و کار را به جایی رسانده‌ که گسترش مشمولیت آن در ‌این روز‌ها هم مورد قبول برخی نبوده و خواستار تداوم آن تا پایان سال و همیشگی شدن آن هستند.

ماجرا از این قرار است که پس از برگزاری نشست کمیته آلودگی هوای تهران و اعلام نتایج آن، به رغم آنکه خبر رسید برخی اعضای کمیته مخالف تداوم طرح زوج و فرد سراسری بوده و استدلال خود را ارائه داده‌اند، محمدهادی حیدرزاده مدیرکل محیط زیست استان تهران که از جمله غایبان این نشست بود، از تدوین پیشنهادی خبر داد که بر پایه آن، دائمی شدن این طرح به عنوان درخواست سازمان محیط زیست استان در شورای عالی ترافیک مطرح خواهد شد.

وحید نوروزی نماینده شهرداری تهران در کمیته آلودگی هوای تهران در واکنش به این خبر و پیشنهاد تداوم محدودیت‌های ترافیکی تا پایان سال‌ گفت: نه‌تنها مخالف تداوم طرح زوج و فرد سراسری در اوضاع کنونی بوده و دلایل مخالفت و حتی راهکار جایگزین خود را طرح کرده‌ایم بلکه باید بگوییم به شدت مخالف تداوم این طرح در ‌سال هستیم و در وجاهت قانونی آن تردید داریم. این موضع شهرداری تهران است که روز گذشته در نشست با مسئولان نیز مطرح شد ولی باید توجه داشت که شهرداری تنها یک رأی در کمیته آلودگی هوا دارد و پیرو تصمیم اکثریت هستیم.

معاون اجرایی سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران افزود: طرح زوج و فرد از در منازل، راهکاری موقت و مسکن است که تداوم آن موجب افزایش فشار بر مردم خواهد شد؛ فشاری که بر قشر مستضعف وارد می‌آید، نه مرفهانی که غیر مستقیم تشویقشان می‌کنیم با خرید دو خودرو، محدودیت را دور بزنند. اینجاست که باید ببینیم با تداوم این روند یا تلاش برای تعمیم آن به کل سال، دنبال چه چیزی می‌گردیم؟ این طرح دو فایده می‌تواند ‌داشته باشد؛ کاهش ترافیک و کاهش آلودگی. جدای از تأثیرات ترافیکی که نمی‌تواند مدنظر کمیته آلودگی هوا باشد، اگر با تشدید این طرح به دنبال کاهش آلاینده‌ها هستیم، باید گفت اثر‌ موقت این طرح در بلندمدت کمرنگ خواهد شد و تنها فشار بر مردم افزایش خواهد یافت.

نوروزی در ادامه به پیشنهاد ارائه‌شده شهرداری برای جایگزینی زوج و فرد سراسری اشاره کرد و گفت: پیشنهاد ما برای جایگزینی زوج و فرد از در منزل، اعمال محدودیت‌های خاص ترافیکی بود؛ مثلا اعلام کنیم تا عبور از شرایط اضطرار، خودروهای فرسوده مانند پیکان به هیچ عنوان اجازه تردد در سطح شهر را ندارند یا تردد موتور‌سیکلت در هسته مرکزی شهر را برای چند روز ممنوع کنیم. پس از آن به پلیس مأموریت دهیم تا مانع تردد خودروهای فرسوده و آن دسته از خودروهایی که آلایندگی‌شان آشکار است شود. در این صورت، نتایجی به مراتب بهتر از زوج و فرد از در منازل به دست خواهد آمد چراکه به باور ما، توقف موقت تردد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت به مراتب اثرات بهتری به همراه خواهد داشت تا منع تردد نیمی از خودرو‌ها در روز.

وی افزود: پیشنهاد دیگری که مطرح کردیم، اعتبار‌سنجی تصمیمات کمیته بود؛ به این صورت که درخواست کردیم یک نهاد معتبر علمی و دانشگاهی انتخاب شود تا به صورت بی‌طرف، بررسی کند که یک، چند درصد مصوبات این کمیته اجرایی می‌شود؟ ‌دو، این تصمیمات چند درصد در کاهش آلودگی هوا اثر دارد؟ با طرح این پرسش‌ها و پس از بررسی، عملکرد کمیته ‌ارزیابی کمی و کیفی ‌خواهد شد و آسان‌تر می‌توان قضاوت کرد که حاصل فشار بر مردم و گرفتن حق تردد ایشان در برخی مواقع سال، چه فواید و ‌مضراتی ‌داشته است.

نوروزی در پاسخ به اینکه سهم شهروندانی که از تصمیمات کمیته آلودگی هوا بهره‌مند می‌شوند در این کمیته چیست، گفت: سهم شهروندان یکی از کلیدی‌ترین نکات مغفول ‌در کنترل آلودگی هواست چرا که از یک‌سو کیفیت سوخت و خودرو‌ها در جای دیگری تعیین می‌شود و از سوی دیگر، مردم نقشی در تعیین و تغییر قوانین کنترلی مانند تعیین سن معاینه فنی یا استاندارد‌ها ندارند. این در حالی است که تا کیفیت هوا بر پایه تعریف قانون «خاص» می‌شود، مدیران گرد هم می‌آییم و محدودیت تردد اعمال می‌کنیم. اینجاست که ما می‌گوییم نباید بر مردم فشار آورد. تصمیمات ما باید به گونه‌ای باشد که منتی بر سر مردم نگذاشته و پس از هشت سال‌ رها شدن معضل آلودگی هوا، نگوییم به خاطر مردم باید زوج و فرد کنیم.

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره قیاس آلودگی هوای تهران با شهرهایی مانند اهواز و تفاوت تصمیمات گرفته‌شده در این دو شهر، گفت: ما بر این باوریم که بنا بر ‌استانداردهای وزارت بهداشت - که از سوی دولت ابلاغ‌شده - در شهر تهران بیش از دوسوم ‌سال، شرایط ناسالم حاکم است اما استانداردهای مورد استفاده در سازمان محیط زیست، سهل‌گیرانه‌تر است. به عبارت بهتر، در شرایطی که بر پایه استاندارد وزارت بهداشت،‌ گاه گذشتن غلظت یک آلاینده از حد استاندارد، هوا را در وضعیت ناسالم قرار داده و باید ماجرا اعلان و برای رفع آن تصمیم گرفته شود، سازمان محیط زیست بنا بر استانداردی عمل می‌کند که شاید هوا را سالم توصیف کند. البته با همه این تفاسیر، باید گفت که تهران اوضاع بهتری دارد و وضعیت دیگر شهر‌ها مثل اهواز به مراتب بد‌تر است.