لاریجانی:نظام غرب هم در خود تناقضاتی دارد

وی افزود: البته در این سال‌ها بحث‌های تطبیقی خوبی انجام شده که ارزنده است اما یکی از اشکالات ما این است که روش‌های ما به سیستم‌های متعارف دنیا متکی نشده لذا بسیاری از تفکرات جانمایی نمی‌شود و مورد انتقاد در سطح بین‌المللی قرار نمی‌گیرد. ما در داخل تحقیقات نسبتا خوبی داریم که اینها باید به مجرای مقالات بین‌المللی سوق داده شود تا با نقد و بررسی کامل‌تر شود.

رییس قوه مقننه ادامه داد: توصیه من این است که ما مطالعات تطبیقی را جدی‌تر بگیریم، همچنین نباید اینطور تصور شود که نظام غرب بر مبانی شکل گرفته و ایستا قرار دارد بلکه آنها هم تناقضاتی درون خودشان می‌بینند و به دنبال بازسازی هستند. ما هم می‌توانیم از نقدهای آنها استفاده کنیم.

لاریجانی خطاب به برگزارکنندگان این کنگره گفت: تلاش شما بسیار مهم است اما نباید تصور شودکه فقط ما به این مسائل می‌پردازیم البته ما با مبانی و فرهنگ خودمان به این موضوع می‌پردازیم اما این دغدغه بسیاری از متفکرین دیگر هم است. ممکن است مبانی دینی ما غنی باشد و بتواند الهام‌بخش باشد اما ساختن این نظام‌ها هم کار ساده‌ای نیست و باید برایش حوصله به خرج داد.

رییس مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: نباید تصور شود با برگزاری چند همایش این کار انجام می‌شود بلکه نیازمند ممارست و دقت نظر بیشتری است.

لاریجانی در بخش دیگری از سخنرانی خود در دومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی گفت: در بحث علوم انسانی ما با موضوعی مواجهیم که دارای اختیار در بعد فردی و اجتماعی است و همین موضوع علوم انسانی را از علوم ریاضی و فیزیک که با یک موضوع ایستا مواجه است، متمایز می‌کند.

وی اضافه کرد: توجه به علوم انسانی و دغدغه‌های متفکران در این باره منحصر به ما نیست. البته ممکن است مبانی فکری متفکرین ما متفاوت باشد اما در گذشته هم این دغدغه‌ها وجود داشته و این حساسیت علاوه بر کشور ما در جاهای دیگر هم به چشم می‌خورد و دلیلش اهمیت زیاد علوم انسانی است.

رییس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اینکه ما لفظ اسلامی را برای علوم انسانی به کار می‌بریم باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد چرا که به سادگی نمی‌توان این پسوند را پشت هر علمی قرار داد چرا که لفظ اسلامی به طور طبیعی نوعی کمال را در خود نهفته دارد.

لاریجانی با اشاره به وجود یک نگاه افراطی مبنی بر لزوم کنار گذاشتن علم و تکنولوژی غربی و غیراسلامی، خاطرنشان کرد: این تفکر می‌گوید که اگر دانشی با یک فرهنگ عجین است، نمی‌توان آن را اخذ کرد. این در حالی است که کسانی که به مدرنیته نقد داشته‌اند هم نمی‌گویند که نباید با این علوم مواجه شویم بلکه مواجهه با این علوم باید انجام شود زیرا ما در شرایطی زندگی می‌کنیم که با این تکنولوژی و علوم روبرو هستیم.

وی ادامه داد: نکته مهم این نیست که از مواجهه با علوم جدید پرهیز کنیم. سنت اسلامی ما هم این را توصیه نمی‌کند بلکه می‌گوید که مسلمانان باید به ترقی‌های علمی در هر کجا و به دست هر کسی، حساس باشند. نکته مهم این است که این دانش و تکنولوژی را چگونه در فرهنگ اسلامی هضم کنیم.

رییس قوه مقننه یادآور شد: باید دید که قدمای ما برای اخذ علوم و تکنولوژی‌های نوین چه روشی داشته‌اند مثلا ابن‌سینا افکار یونانیان را گرفت اما تئوری جدیدی با فکر دینی خود ارائه کرد. این کار البته نیازمند توانمندی‌های ویژه‌ای است اما باید توجه داشت که آنها در اخذ فکر علمی از دیگران محدودیت قائل نبوده‌اند و برای اخذ این علوم تلاش می‌کردند اما با متناسب‌سازی آن با جهان‌بینی اسلامی نوعی کمال به آن می‌بخشیدند. ما هم باید علومی را که نفعی برای جامعه دارد از دیگران اخذ کنیم و در طلب آن باشیم.

لاریجانی در ادامه اظهار کرد: شهید مطهری از استفاده از کلمه «اسلامی» پرهیز داشت و می‌گفت که نباید بی‌جهت چنین تقسیم‌بندی انجام دهیم بلکه باید توجه کنیم که به جای این پسوندها، محتوای غنی داشته باشیم چرا که وقتی بحث اسلامیت را مطرح می‌کنیم به طور طبیعی نوعی کمال در آن نهفته است و تلقی اولیه شاید این باشد که مکتب اسلام این تئوری را ارائه داده است.

وی اضافه کرد: ما در بین فلاسفه خودمان مکتب مشایی و اشراقی داریم اما کمتر از لفظ اسلامی استفاده می‌شود زیرا ملاحظه‌ای وجود داشته که به سادگی نمی‌توان این پسوند را استفاده کرد و باید با مسامحه در این زمینه پیش رفت. البته ما با استفاده از مآخذ و منابع دینی نظام فلسفی را شکل می‌دهیم اما داعیه نداریم که این می‌تواند همه حقایق را تبیین کند بنابراین نظام‌های فلسفی متعدد متاثر از مبانی اسلامی می‌تواند وجود داشته باشد که هر کدام بخشی از حقایق را شکل دهند.

رییس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: در حوزه علوم انسانی هم باید این ملاحظه را داشته باشیم که علوم انسانی اسلامی یک تئوری کامل و مبتنی بر مکتب اسلام نیست و نباید تلقی بیرونی این باشد که اگر پسوند اسلامی را برای اقتصاد یا جامعه‌شناسی به کار می‌بریم بگوییم این همان است که اسلام گفته است.

لاریجانی در پایان فطرت و عدالت را دو موضوع مورد توجه در علوم انسانی اسلامی عنوان و خاطرنشان کرد: موضوع فطریات هنوز در جامعه ما بین فیلسوفان و جامعه‌شناسان به خوبی باز نشده اما توجه به فطریات بشر از پایه‌های بحث‌های ما در تحولات علوم انسانی است. همچنین اکثر فیلسوفان اسلامی در فلسفه سیاست موضوع اصلی را عدالت قرار داده‌اند و این عدالت در تفکر اسلامی اعم از حوزه اقتصاد است.