المانیتور: نتایج انتخابات می گوید؛ ایرانیان به روحانی و برجام اعتماد دارند / چه چیزی احمدی نژاد را احیا خواهد کرد؟

ایران و آمریکا زمانی که وارد مذاکرات هسته ای شدند، اعتماد کمی به هم داشتند. با این وجود، ایران با اجرای مقدمات لازم توانست لغو تحریم ها را برای خود به بار آورد. چهار ماه پس از روز اجرای برجام، تهران همچنان تلاش می کند مزایایی محسوس و قابل توجهی از این توافق را بدست آورد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی «تدبیر و امید» به نقل از المانیتور؛ توافق هسته ای بر اساس اقدام متقابل بود که در آن همه طرفین باید مزایای واقعی کسب می کردند. در ماه ژانویه، ایران تغییراتی را در برنامه هسته ای خود ایجاد کرد، و توانایی قدرت های جهانی برای نظارت و تایید فعالیت های هسته ای آتی را بیشتر کرد. در مقابل، تحریم های ایران برداشته شد تا ایران بتواند بار دیگر به شبکه های مالی و تجاری در به ویژه اروپا متصل شود. با این حال، برداشته شدن تحریم ها آخر کار نبود. بلکه مقصود ایران از این معامله تزریق جان تازه ای به اقتصاد آن بود.

تحریم ها برطرف شدند، اما توانایی ایران برای استفاده از فرصت های پسا تحریم بارها و بارها به مانع بر خورده است. بدون شک سیاست های داخلی ایران و ریسک ها سیاسی خود خواسته دولتمردان ایرانی با خود تاثیرات منفی روی علاقه به سرمایه گذاری در این کشور داشته است. با این حال، در میان حامعه ایرانی باور مشترک رو به فزونی وجود دارد که سیاست آمریکا بر این مبنا قرار گرفته که برای مقابله با نگرانی های گسترده امنیتی خود در منطقه، و دشمنی طولانی میان تهران و واشنگتن، ایران را در انزوای اقتصادی نگه دارد.

نمایندگان بانک های اروپایی در گفتگوهای خصوصی با المانیتور به ترس سرمایه گذاران غربی از این موضوع اشاره کرده اند که مبادا تجارت مالی با ایران باعث به خطر افتادن منافع تجاری آن ها در آمریکا شود و ناخواسته اقدام به نقض تحریم های اولیه پیچیده کنونی یا آتی آمریکا کنند. بانک های اروپایی از تحریم های ثانویه جدید کنگره آمریکا در زمینه رفتارهای غیر-هسته ای ایران نگرانند. علاوه بر آن، محدودیت هایی که آمریکا از 2008 در مورد معاملات دلار-محور با ایران قرار داد – معاملاتی که برای اجرای اکثر توافق های بزرگ لازمند – مانع جدی بر سر راه سرمایه گذاران اروپایی است.

این چالش ها به این معنا بود که جریان مالی ورودی و خروجی ایران همچنان تا حد زیادی فلج مانده اند. وزیر خارجه آمریکا جان کری اعتراف کرد که ایران هنوز نتوانسته به اکثر دارایی های مسدود شده خود در حساب های خارج از آمریکا دست یابد. نتیجه ملاقات های پی در پی مسئولان خارجی و صدها هیات تجاری انباشته شدن انبوه توافق نامه هایی بود که تا اینجای کار قابلیت عملی شدن ندارند، چون دارای حمایت مالی لازم نیستند.

بن بست بانکی بر معاملات میان ایران و آسیا هم تاثیر گذاشته است. نخست وزیر نارندا مودی قصد دارد پیش از سفر ماه اخیرش به تهران بانک های اروپایی را راضی کند برای یک بار از طریق آن ها بدهی خود به ایران بابت نفت به ارزش 6.5 میلیارد دلار را پرداخت کند.

هرچند دولت آمریکا اقدامات مثبتی برای کاهش نگرانی های بخش بانکی اروپا کرده، این قدم ها تا اینجا نتوانسته به اندازه  کافی به شرکت ها اطمینان دهد که برای تجارت های مجاز با ایران به طو غیر مستقیم یا مستقیم جریمه نمی شوند. علاوه بر آن، این تلاش ها فشارهای سیاسی که روی بخش خصوصی اروپا برای تجارت با ایران در دهه گذشته بوده را بر طرف نمی کند.

بخش خصوصی ایران که به سختی برای حفظ خود در زمان تحریم جنگید، و دو سال گذشته را صرف آماده سازی رابطه دوباره با اروپا کرده بود، همچنان به مقصود خود نرسیده. در نشست ایران-اروپا در زوریخ در اوایل می، بسیاری از مدیران ایرانی به شرط نام برده نشدن، به المانیتور گفتند مسائل داخلی مربوط به ساختار تجاری ناشفاف ایران را قبول دارند، و سیستم های بانکی قدیمی نیازهای لازم را برطرف نمی کنند. با این حال آن ها معتقدند تحریم های آمریکا نقش زیادی در این شرایط داشته، که باعث شده ایران از اصلاحات مالی جهانی دور بماند و زمینه مناسب برای بازار سیاه و قدرت گرفتن نهادهای نیمه دولتی بیشتر شود. به باور آن ها این عوامل باعث بیشتر به حاشیه کشانده شدن اقتصاد ایران می شود.

ایرانیان عادی با گشایش سیاسی همراه با توافق هسته ای و رخت بر بستن سایه جنگ، شادی روانی مضاعفی پیدا کردند. اما آن ها هنوز با مشکلات اقتصادی روبرو هستند و از مزایای توافق هسته ای بهره ی زیادی نبرده اند. هرچند نتایج انتخابات مجلس نشان از افزایش اعتماد به رئیس جمهور حسن روحانی و توافق برجام او دارد، بسیاری از مشاوران سیاسی نزدیک به دولت به المانیتور گفته اند که او از سوی مخالفان و همین طور هوادارانش تحت فشار سختی قرار گرفته تا جلوه ای از فایده اقتصادی مذاکرات هسته ای را نشان دهد.

خواسته های داخلی از روحانی باعث قدرت گرفتن گروه های مخالف برای احیای دیدگاه های پوپولیستی رئیس جمهور اسبق محمود احمدی نژاد شده است. این طیف در حال مقدمه چینی ورود احمدی نژاد به چالش با روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 2017 است و در حال جلب توجه رای دهنده های کم درآمد است. در چنین حالی، رای اخیر دادگاه عالی آمریکا برای توقیف 2 میلیارد دلار از دارایی های ایران برای غرامت و بر داشتن آن ها از حساب های خارج از آمریکا آن هم در حالی که اقتصاد ایران راکد است و با قیمت پاین نفت روبرو است، احساسات ضد غربی را افزایش داده است. این شرایط بهترین مهمات برای مخالفان آقای روحانی را تامین کرده تا قلب وعده های اقتصادی دولت او را نشانه بگیرند.

به گزارش انتخاب، در همین حال، نخبگان سیاسی ایران مطمئن نیستند آمریکا به تعهداتش عمل کند. ایرانی هایی که معتقد بودند برقراری رابطه با غرب اقتصادشان را بهبود داده و طبقه متوسط را تقویت می کند هم اعتماد خود را از دست داده اند. تعداد رو به افزایشی از مردم ایران انگشت اتهام را به سوی آمریکا و غرب می گیرند که نتوانسته به درستی تعهداتش را به جا آورد و همچنان جریان مالی ایران را محدود می کند.

به طور خلاصه، اعتبار آمریکا از طرف ایران و ایرانیان به شدت زیر سوال رفته. بدون شک این تاثیر مخربی بر مذاکره ایران با غرب در زمینه مسائل غیر هسته ای، به ویژه کاهش تنش های منطقه ای دارد. به این دلیل اروپا و آمریکا باید همکاری فعالانه ای با ایران برای یافتن راه حل هایی داشته باشد تا هرچه زودتر ایران را به نظام مالی اروپا متصل کند. در سال پیش رو، با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و ایران، هر دو طرف معامله هسته ای باید کاملا به تعهدشان عمل کنند تا مطمئن شوند میراث شان به جا می ماند.