پساتحریم قدرت انتخاب تهران را افزایش داد

این مجله که از سوی سازمان بین المللی تحقیقات راهبردی ترکیه (International Strategic Research Organization) برای سیاستگذاران این کشور منتشر می شود، نوشت: امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ژوییه 2015 (تیرماه 1394)، سرانجام به لغو تحریم های ایران در ژانویه 2016 (دی ماه 1394) منجر شد.
این پیشرفت بین المللی، یک نقطه عطف در عادی سازی روابط ایران با جامعه جهانی به شمار می رود و آغاز دوره نوینی مبتنی بر مسابقه کشورها برای برقراری یا توسعه روابط تجاری با ایران در دوران پساتحریم است.

** اهمیت ایران برای چین
اقتصاد ایران فقط در بخش نفت و گاز خلاصه نمی شود، بلکه شامل یک بازار مصرف بزرگ دست نخورده، پروژه های وسوسه کننده زیربنایی و مناقصه های عمومی چند میلیارد دلاری است که نه فقط اقتصاد ایران را زیر و رو می کند بلکه سود شرکای اقتصادی تهران را نیز دربردارد.
چین در این رقابت ها چند گام جلوتر از بقیه است، زیرا چین روابط اقتصادی خود با ایران را با گام های مطمئن، پیش از لغو تحریم ها آغاز کرد و به بزرگ ترین مشتری نفت و گاز ایران تبدیل شد.
چین در بازاری که به دلیل تحریم ها برای سایر اقتصادهای بزرگ غیرقابل دسترس بود، پروژه های بزرگ زیربنایی مانند بندرها، فرودگاه ها و بزرگراه ها را بر عهده گرفت.
چین با اجرای برجام، از محیط بسیار مناسب تر پساتحریم برای گسترش روابط اقتصادی با ایران استفاده می کند اما در این دوره با افزایش رقابت ها روبروست.
دیدار دو هفته پیش «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین، با هدف آمادگی برای رقابت های آینده و حفظ برتری این کشور نسبت به رقبا صورت گرفت.
در جریان این دیدار، نه فقط روابط میان دو کشور به سطح «شریک راهبردی» ارتقا پیدا کرد، بلکه قاطعانه اعلام شد حجم تجارت دوجانبه دو کشور که در سال 2014 میلادی معادل 51 میلیارد و 800 هزار دلار بود که در 10 سال آینده به 600 میلیارد دلار افزایش می یابد.
این اعلام مشترک که در پایان دیدار شی جین پینگ انجام شد، با یک تاکید ویژه در زمینه هایی مانند عرضه انرژی، پتروشیمی و انرژی های تجدیدپذیر همراه بود.
همچنین اعلام شد بخش هایی مانند حمل و نقل، راه آهن، بندرها و خدمات تجاری از ظرفیت زیادی برای همکاری برخوردارند.
ایران برای چین نه فقط یک منبع واردات نفت و گاز به شمار می رود، بلکه به دلیل موقعیت کلیدی آن در طرح «یک کمربند، یک جاده» چین یا جاده ابریشم، مهم است.
یک سال پیش چین اعلام کرد قصد دارد سرمایه گذاری زیربنایی خود در ایران را از 25 میلیارد به 52 میلیارد دلار افزایش دهد و اکنون با اجرای برجام، می توان انتظار داشت این رقم افزایش پیدا کند.
بیست و هفتم ژانویه (هفتم بهمن) دو نفتکش با ظرفیت کامل، پایانه اصلی نفتی ایران در جزیره خارک واقع در خلیج فارس را ترک کرد. مقصد یکی از این آنها که نخستین محموله های نفتی ایران پس از تحریم را جابجا کردند، چین و مقصد دیگری ژاپن بود.

** رقابت برای ورود به ایران
در دوره پساتحریم، رقابت شدیدی میان اقتصادهای مهم جهان برای ورود به ایران در گرفته است. در حالی که چین تلاش می کند برتری خود را حفظ کند، کشورهای غربی و ژاپن نیز همه کوشش خود را برای توسعه روابط تجاری با ایران به کار بسته اند.
هر قدر رقابت کشورها برای همکاری اقتصادی با ایران افزایش یابد، قدرت انتخاب و چانه زنی تهران نیز بیشتر می شود.
کشورهای غربی ماه ها پیش از امضای برجام هیات های اقتصادی خود را برای بررسی امکان بازگشت به بازار ایران، روانه تهران کردند.
در دوره پساتحریم نیز هیات های بلندپایه اقتصادی زیادی از کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، فرانسه، آلمان، فنلاند، دانمارک، یونان و جمهوری چک به تهران سفر کرده اند.
در همایش بین المللی رونمایی از مدل نوین قراردادهای نفتی ایران که بیست و نهم و سی ام نوامبر (هفتم و هشتم آذرماه) در تهران برگزار شد، 137 شرکت بین المللی از کشورهای مختلف شرکت کردند.

** پیش بینی رشد 6 برابری حجم مبادلات ایران با اروپا در چهار سال آینده
به نوشته نشریه ترکیش ویکلی، شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» آمریکا بیست و هشتم ژانویه (هشتم بهمن) گزارش کرد: شرکت های غربی از نفتی تا خودروسازی در تکاپویند با بازگشایی اقتصاد 80 میلیون نفری ایران، با این کشور روابط تجاری برقرار کنند.
فاکس نیوز درباره سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به ایتالیا و فرانسه از پنجم تا نهم بهمن ماه نوشت: دولت و شرکت های خصوصی ایتالیا، بیش از 12 قرارداد در زمینه های صنعت فلزات، خدمات نفتی، حمل و نقل ریلی و کشتی سازی با ایران امضا کردند.
شبکه خبری «دویچه وله» آلمان نیز هفتم بهمن درباره سفر اروپایی روحانی به اروپا گزارش کرد: به باور کار شناسان اقتصادی اتحادیه اروپا، کشورهای اروپایی قادرند همه نیاز ایران به سرمایه گذاری خارجی را تامین کنند و پیش بینی می شود حجم مبادلات ایران با اروپا در چهار سال آینده به بیش از 6 برابر برسد.

** ژاپن و کره جنوبی در راه ایران
به نوشته نشریه ترکیش ویکلی، ژاپن در چند هفته گذشته با از سرگیری واردات نفت از ایران و نیز بر عهده گرفتن برخی طرح های اقتصادی نشان داد از رقابت ها برای ایران، عقب نمی ماند.
موافقتنامه سرمایه گذاری دوجانبه میان ایران و ژاپن که پنجم فوریه (16 بهمن) امضا شد، ممکن است به طور چشمگیری راه را برای شرکت های ژاپنی که می خواهند وارد بازار ایران شوند، باز کند.
کره جنوبی نیز خود را برای گسترش همکاری های اقتصادی با ایران آماده می کند.
روزنامه «تایمز» کره جنوبی جمعه گذشته (بیست و سوم بهمن) نوشت دولت این کشور از شرکت هایی که بخواهند به بازار ایران وارد شوند، حمایت مالی می کند.
«جو هیونگ هیان» وزیر تجارت، صنعت و انرژی کره جنوبی، همان روز در نشست مدیران بلندپایه شرکت های این کشور مانند هیوندا موتور (Hyundai Motor Co)، ال.جی الکترونیکس (LG Electronics Inc) و دالیم ایندیستریال (Daelim Industrial Co) که برای انجام کسب و کار در ایران برنامه ریزی می کنند، گفت: دولت کمک های گسترده ای برای شرکت هایی پیشنهاد خواهد کرد که بخواهند در کشور غنی از منابع طبیعی ایران فعالیت کنند.
وی اضافه کرد: بیست و نهم فوریه (دهم اسفند) یک نشست وزارتی با نمایندگان بلندپایه اقتصادی کشور که قرار است برای ایجاد روابط نوین تجاری با ایران به این کشور بروند، برگزار می شود.
ترکیش ویکلی نوشت، پچین هم اکنون چند گام از رقبای خود جلوتر است اما به نظر می رسد در میان مدت این وضع پایدار نخواهد بود.
در میان مدت، کشورهای غربی و ژاپن بر چین برتری می یابند. ژاپن با برخورداری از تجربه قابل ملاحظه و دانش و فناوری هسته ای برای تکمیل قراردادهای هسته ای به ایران پیشنهاد کمک می دهد.
ژاپن در زمینه هسته ای بویژه امنیت هسته ای و آمادگی برابر خطر زلزله مناسب ترین شریک اقتصادی برای ایران خواهد بود.
همچنین به نظر می رسد ژاپن با شرکت های قدرتمند خود در زمینه هایی مانند صنعت اتومبیل و قطار تندرو، خود را برای رقابت با چین آماده می کند.
ترکیش ویکلی تاکید کرد «آینده نشان می دهد ایران چگونه از این موقعیت برای توسعه اقتصادی در دوره پساتحریم استفاده می کند، موقعیت کشورهای مختلف برای همگرایی اقتصادی به ایران چگونه خواهد بود و چطور برای حفظ و بهبود این موقعیت تلاش می کنند».
به گزارش ایرنا، شامگاه بیست و ششم دی ماه با انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره انجام تعهدات هسته ای ایران در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، اجرای تعهدات طرف مقابل (گروه 1+5) یعنی روند لغو تحریم های هسته ای غرب علیه تهران آغاز شد.
بر پایه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که بیست و سوم تیرماه بین جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 (انگلیس، فرانسه، آمریکا، روسیه و چین به همراه آلمان) با حضور اتحادیه اروپا نهایی شد، باید در ازای کاهش برخی فعالیت های اتمی تهران، تحریم های هسته ای علیه این کشور لغو شود.