گفتگو با بازیگر نقش امام خمینی + عکس

گرچه شکرخدا گودرزی بازی در سریال های «شب دهم» (حسن فتحی)، «همسایه ها» (حسن فتحی)، «حلقه سبز» (ابراهیم حاتمی کیا) و... را در کارنامه دارد و سینما را با فیلم «جایی برای زندگی» (محمد بزرگ نیا) تجربه کرده است، اما همه او را در مقام مدرس، کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر می شناسند. بازیگر سریال «نیمه تمام»، «چاه پنجاه» که شاید در مهمترین شانس زندگی هنری اش این روزها ایفاگر شخصیت امام خمینی (ره) در سریال محمدرضا ورزی است.


از اواخر سال گذشته محمدرضا ورزی برای بازیگر شخصیت امام خمینی (ره) (سریال معمای شاه) به دنبال بازیگر بود و در این مسیر گویا افراد مختلفی هم به لحاظ اجرا و تست گریم مورد توجه قرار گرفتند تا اینکه بالاخره هفته گذشته با حضور رییس سازمان صدا و سیما از بازیگر این شخصیت رونمایی شد...

ـ من شهریور و مرداد سال قبل مشغول بازی در نمایش «ساقی» کار امیر دژاکام بودم. در آن تئاتر نقش شاعری را بازی می کردم و در صحنه ای نزدیک به 30 ـ 40 بیت شعر را می خواندم. بعدها آقای ورزی گفت تو هروقت این ابیات را می خواندی مو به تن من سیخ می شد. گویا سه ـ چهار بار آمدند و کار ما را دیدند و یک جا گفتند من به خاطر تو آمدم و کار را چند بار دیدم. حتی به دستیارشان گفتند این بازیگر نقش امام (ره) است.

پس به همین دلیل است که معتقد هستید بازی در نقش امام (ره) را از تئاتر دارید.

ـ بله چون اعتقاد دارم تعصب خاص من روی تئاتر و صحنه بالاخره یک جا جواب داد. البته همیشه برای من جواب داده، اما این بار ماجرا فرق می کرد چون یک جواب خیلی خاص داشت.
 

در مورد کم و کیف نقش و شیوه اجرای َآن که قطعاً حساسیت های ویژه ای هم به لحاظ جایگاه امام (ره) در جامعه ما روی آن وجود دارد. پس از پخش می توانیم صحبت کنیم اما در مورد اینکه این نقش چگونه به شما رسید و چه مراحلی طی شد تا جلوی دوربین ورزی رفتید بگویید.

ـ در طول عمر بازیگری یا فرآیند هنری یک آدم کمتر اتفاق می افتد که شخصیتی را بازی کند که آن شخصیت در دسته بندی ها، منحصر به فرد باشد. یعنی خیلی خیلی شانس است برای یک بازیگر که تو بتوانی یک شخصیت منحصر به فرد تاریخی را ایفا کنی.

البته خطرناک به لحاظ اجرا؟

ـ بله من خطرناک را از یک زاویه دیگر می بینم، چرا که شخصیت امام را همه می شناسند و همه روی آن حساسیت دارند.

در واقع تو جای کوچکترین اشتباه نداری؟

ـ دقیقاً و از آنجا که همه با حرکات و سکنات ایشان آشنایی دارند و تصاویر ایشان را دیده و در خاطر دارند. بنابراین بازیگری این نقش خیلی فرق می کند با هر نقشی که به بازیگری پیشنهاد می شود.

به هر حال هر شخصیت تاریخی دیگر را تو می توانی از زاویه نگاه خودت مورد تحلیل قرار دهی و اگر دیده نشده باشند، اقدام به خلق آن شخصیت تاریخی بر مبنای تعاریف موجود کنی، اما...

ـ بله اما اینجا یک بازی خاص می طلبید، چرا که هم جنبه های درونی این شخصیت و هم اعمال بیرونی این انسان بزرگ باید مدنظر قرار می گرفت. رفتارهای درونی شخصیت هایی که اصولاً رفتار بیرونی چندانی ندارند و اصطلاحاً بدون حرکت هستند (no act) بسیار مهم است، در این شرایط هر چه هست از وزانت، قدرت و شاخصه های دیگر شخصیت (ویژگی های کاریزاماتیک) را شما در یک قاب ثابت دارید. (چرا که در اکثر مواقع شما با این کاراکتر در حالی برخورد دارید که نشسته است) بیشتر حرکت برونی این آدم در جایی است که شاید شما ببینید بسیار ناراحت است و چند حرکت دست یا حرکتی از ابرو دارد... باور کنید برای بازیگر خیلی سخت است که بتواند طوری معماری یا مهندسی را برای چنین نقشی طراحی کند که تمام لحظات این شخصیت را که در حافظه جمعی یک ملت نشسته (به عنوان یک شخصیت جهانی) به خوبی منعکس کند. به هر حال ایشان تاثیرگذارترین شخصیت قرن بیستم بوده و تو باید توقعات آدم ها و یک انقلاب را برآورده کنی. مردم ما به امام وابستگی و روی ایشان تعصب دارند و یک جورهایی ایشان را از آن خودشان می دانند.

صحنه تئاتر به من لطف کرد و به من و دیگران نشان داد که اولا تنها یک بازیگر تئاتری است که می‏ تواند از پس چنین نقشی برآید و دوم اینکه با توجه به جایگاه عرفانی امام (ره) من حس می کنم اجرای چنین شخصیتی نیازمند یک فیض و سعادت است که نصیب من شد. حالا در زمان پخش می توانیم بیشتر راجع به اینکه من در اجرای این نقش چه کردم، یک جور بازی مینی مالیستی، بدون حرکت و البته کاملا پالوده بیشتر صحبت کنیم. تو باید بتوانی با اشراف کامل در امر بازیگری درونیات این آدم را در کوچکترین حرکات بیرونی نشان دهی. واقعا اجرای این نقش یک انرژی مفصل می طلبد. چرا که باید مراقب بود خدای نکرده کوچکترین لطمه‏ای به ساحت مقدس این انسان بزرگ وارد نشود.


بدون تعارف چقدر در قبول ابتدایی این نقش استرس و نگرانی داشتید؟

ـ برای من بازیگر، هم ترسناک است و هم خوشایند. من که دوباره جوان نمی شوم بتوانم هملت بازی کنم، سن و سال من طوری است که شاید بتوانم مکبث بازی کنم. ریچارد بازی کنم. به هر حال آرزوی هر بازیگر این است که بتوانم یک نقش ماندگار و خاص را بازی کنم. خب چه نقشی برای ما ایرانی ها می تواند مهمتر از نقش کسی باشد که هم رهبر معنوی است و هم رهبر انقلاب و هم رهبر مذهبی. خب این کار یک جور رفتن در دل آتش بود که من پذیرفتم و در این راه محمدرضا ورزی یک جور آرامش دهنده من بود. من اینجا باید قالب تهی می کردم پس نیازمند انرژی و اعتماد به نفس مضاعف در مقام بازیگر بودم.

گریم و صدای امام (ره) نیز یکی از مهمترین فاکتورهای شکل گیری شخصیت در دل سریال معمای شاه است...

ـ امیر دژاکام به من گفته بود که محمدرضا ورزی 2 نقش برای تو در نظر گرفته حالا ببینیم کدامیک می شود یکی مهدی عراقی و دومی پرویز ثابتی است که اجرای این دو نقش واقعاً با ایفای نقش حضرت امام قابل مقایسه نبود. اما یک روز امیر دژاکام گفت ورزی برای تو خوابی دیده، گفتم چه شده؟ گفت بماند تا خودش بگوید، رفتم دفتر آنجا هم تا خود ورزی نیامد کسی چیزی به من نگفت، آقای ورزی آمد خیلی با احترام خوش و بشی با هم داشتیم، آقای خلج گریمور را صدا زد به او گفت ایشان قرار است نقش امام را در این سریال بازی کند نظر تو چیست شهرام؟ من گفتم آقای ورزی کار سختی است! او گفت من هم می دانم سخت است اما دل من قرص است تو چی؟! یک لحظه سکوت کردم و گفتم آره دلم قرص است ولی شرط و شروطی دارد، گفت ایرادی ندارد هر چه باشد حل می شود.

شروط شما چه بود؟


ـ اولین شرط صدا بود! گفت حل است نگران نباش!

از اول قرار بود صدای امام (ره) دوبله شود؟

ـ بله...

و در مورد گریم...

ـ شهرام آمد گفت یک جورهایی نمی شود صورت امام را از صورت آقای گودرزی درآورد. ورزی گفت نمی شود نداریم آنقدر تست بزنید تا بشود. ما چیزی حدود 20 تا 24 بار با شهرام خلج تست کردیم...

چند دوره سنی؟

ـ سه دوره سنی و انصافاً من آنجا قدرت و هنر قلم آقای خلج و نوع نگاهش را دیدم و حس کردم. گاهی من 8 ساعت زیر گریم می نشستم و آن نتیجه دلخواه حاصل نمی شد ولی یک بیس ابتدایی وجود داشت و آن از چشم به بالا در صورت من بود، چیزی که در چشم وجود دارد و نمی توان آن را به کسی اهدا کرد نه از طریق گریم و نه از طریق دیگر، آقای ورزی گفت من در چشم تو این آن را دیده ام.

نحوه و چگونگی تحقیق و بررسی شما روی شخصیت امام  (ره) با چه کیفیتی اتفاق افتاد؟

ـ من تمام فیلم های موجود در خصوص ایشان را دیدم. فیلم مستندی که در خصوص ایشان تولید شده است را 15 تا 20 بار دیدم، حرکات ریز ایشان را مدنظر قرار دادم، به حرکات ماهیچه ها و انقباض عضلات فکر و روی آن کار کردم. یک بخش بازی تکنیکی را جدا کردم، هر چه از بازیگری می دانستم به کار بستم، یک آنالیز کامل انجام دادم و یک تقطیع رفتاری کردم و اینجا لحن بسیار مهم بود...

دوبلور شخصیت امام (ره) مشخص شده...

ـ آقای پزشکیان و آقای علی محمدی اعلام شده اند، تصمیم نهایی بر عهده کارگردان است.

خیلی از صحبت های ما می ماند تا زمان پخش سریال، اگر صحبتی در پایان مانده...


ـ من هرچه به حضرت امام در طول تحقیقاتم نزدیک تر شدم دیدم ایشان واقعاً دریایی هستند که هنوز واقعیت های وجودی شان برای خیلی ها کشف نشده است. وقتی ایشان را بهتر بشناسید تازه متوجه می شوید او کیست و چه می گوید...

ما در این مسیر با خانم طباطبایی (همسر حاج احمد آقای خمینی (ره) سید صادق طباطبایی، آقای سعادتی(مسوول بخش هنری مرکز حفظ آثار و اندیشه های حضرت امام (ره) و... دیدار کردیم و اطلاعات بسیار خوبی در اختیار من گذاشتند.