سقوط ایران به جمع کم درآمد‌های دنیا / جمعیت فقرا ۱۱ میلیون نفر افزایش پیدا کرده

بنابر گزارش مجلس؛ ایران به کشورهای با درآمد پایین تر از میانگین جهانی سقوط کرده؛ در حالی که حتی در سال های جنگ، ایران جزء کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط جهانی بوده است!

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی وضعیت فقر و ویژگی های فقرا در دهه 1390 پرداخته و خاطرنشان کرده است که نداشتن شغل دارای بیمه، عدم برخورداری از سواد، سال های تحصیل پایین تر، داشتن کودک و مستأجر بودن از عوامل توضیح دهنده فقر در کشور بوده اند.

این گزارش با بیان اینکه در دهه 1390 فقر در ایران "افزایش" و "تعمیق" یافته، می افزاید: خط فقر متوسط کشــوری درسال1400 به طور سرانه یک میلیون و 680 هزارتومان برای هر فرد بوده یعنی درصد جمعیت زیر خط فقر مطلق درکشور در سال 1400 برابر 30.4 درصد بوده است.

به طور کلی نرخ فقر از سال 1385 روند فزاینده ای داشته و از سال 1397 به بعد به بالای سی درصد رسیده است. از سویی در این گزارش آمده است که شکاف فقر که فاصله فقرا تا خط فقر را اندازه گیری می کند، در سال 1399 و 1400 به بالاترین مقدار خود یعنی حدود 27 درصد رسیده است.

بلایی که بر سر خوراک خانوارها آمد!

یکی از نتایج قابل تامل در این گزارش، اتفاقی است که برای خوراک خانوارها رخ داده به طوری که گزارشگران آن تصریح داشته اند که در دهه 1390 به طور همزمان سه اتفاق برای مصرف خوراکی خانوارها رخ داده است:

1- افزایش سهم خوراک از کل هزینه خانوار 2-کاهش کل خوراک خانوار یعنی کاهش کالری دریافتی 3- کاهش کیفیت کالری دریافتی خانوار.

سهم مسکن ازکل هزینه های خانوار به عنوان دیگر کالای ضروری نیز با 4 درصد افزایش در دهه مورد اشاره مواجه بوده است.

اشتغال دیگر فقرزدایی نمی آورد!

بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش های مجلس به بررسی عوامل فقرزا در سطح خانوار پرداخته و نوشته است: درسال های میانی دهه‌ 1380 و ابتدایی دهه‌ 1390 صرف برخورداری از شغل، تفاوت قابل توجهی در بین فقرا و غیر فقرا داشت؛ اما به مرور زمان با افزایش فقر و همچنین با افزایش اهمیت مشاغل تخصصی، درصد خانوارهای دارای سرپست شاغل بین فقرا و غیرفقرا تقریبا برابر و حدود 60 درصد بوده است. از طرفی درحالی درصد شاغلان و غیرشاغلان در بین فقرا و غیرفقرا برابر است که 37 درصد از خانوارهای غیرفقیر دارای شاغل رسمی بوده که این شاخص برای خانوارهای فقیر حدود 16.5 درصد بوده است. توصیه سیاستی استخراج شده در این بخش، توانمندسازی و آموزش مهارت ها و همچنین پوشش بیمه فراگیر خواهد بود.

 

با سوادی احتمالا فقر را کاهش می دهد

این گزارش با بیان اینکه غیرفقرا به طورمتوسط سه سال بیشتر از فقرا تحصیل کرده اند، افزوده است:  یک توصیه سیاستی در این بخش، ادامه سیاست های گسترش سوادآموزی ونهضت های ســوادآموزی و همچنین افزایش امکان تحصیل به خصوص درنواحی روستایی است.

 

مسن ها در روستاها فقیر تر از جوان ها

در این گزارش همچنین می خوانیم: به مرور زمان و با بدتر شدن وضعیت اقتصادی همه گروه های درآمدی، سالمندان و افراد با سن بالاتر که از درآمد ثابت برخوردار هستند، نسبت به جوانانی که احتمال یافتن شغل با درآمد ثابت را کمتر دارند، وضعیت بهتری پیدا کرده اند اما در مناطق روستایی به علت پوشش کمتر بیمه های تامین اجتماعی و همچنین نوع مشاغلی که نیازمند فعالیت بدنی است، با افزایش سن و از کار افتادگی؛ احتمال فقیر شدن بیشتر بوده است. افزایش پوشش بیمه روستاییان یکی از سیاست هایی است که میتواند فقر را کاهش دهد.

تاثیر بچه دار شدن و مستاجر بودن در فقر

مرکز پژوهش های مجلس در ادامه می گوید: خانوارهای شهری دارای کودک در بین فقرا در سال 1400 حدود 14 درصد بیشتر از خانوارهای دارای کودک غیر فقیر هستند؛ از سویی برخورداری از مسکن استیجاری هم یکی از مواردی است که رفاه خانوار را کاهش می دهد. نرخ برخورداری از مسکن استیجاری در بین فقرای شهری در حدود 4 واحد درصد است. همچنین مستاجران به علت پرداخت هزینه های اجاره مجبور اند تا از سایر هزینه های خود و به طور خاص از خوراک بکاهند به طوری که کالری دریافتی مستاجران به طور میانگین  همواره پایین تر از مالکان بوده است.

 

بدتر شدن رتبه ایران در تقسیم بندی درآمدی کشورهای جهان نسبت به دوران جنگ

یکی از نکات گزارش مورد اشاره، سقوط ایران به رده کشورهای با درآمد پایین تر از میانگین جهانی است اما این نکته آنجا حائز اهمیت است که بر اساس داده های این گزارش، ایران در سال های جنگ جزء کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط جهانی بوده است!

 

افزایش 11 میلیون نفری فقرا در دهه 1390

بر اساس داده های این گزارش نرخ فقر در مناطق روستایی از سال 1393 به بعد همواره بالاتر از نرخ فقر در نقاط شهری بوده است. در سال 1400 نرخ فقر نقاط روستایی 35.6 درصد و نقاط شهری 28.8 درصد بوده است. همچنین در سال 1400 نسبت به سال 1390 جمعیت فقرا حدود 11 میلیون نفر افزایش پیدا کرده است.

 فقیرها، فقیرتر هم شده اند!

این گزارش همچنین به ما می گوید علاوه بر نرخ فقر، شاخص شکاف فقر نیز یکی از شاخص هایی است که در بررسی وضعیت فقر مورد استفاده نویسندگان گزارش مرکز پژوهش های مجلس قرار گرفته و بر اساس آن نشان داده شده که شاخص شکاف فقر (نشان دهنده میانگین فاصله درآمد هر فرد فقیر با خط فقر)  از سال 1396 به بعد افزایش یافته در سال 1400 به بالاترین مقدار خود رسیده است؛ یعنی فقرا فقیرتر شده اند. از طرفی شکاف فقر را می توان برای غیر فقرا هم محاسبه کرد لذا این گزارش نشان می دهد که افراد بالای خط فقر هم به خط فقر نزدیک شده اند.