بیش از ۳۰۰۰ ماده شیمیایی در ادرار وجود دارد

در این بررسی که هفت سال طول کشید تا تکمیل شود، پژوهشگران دریافتند که 3079 ترکیب را می‌توان در ادرار شناسایی کرد. هفتاد و دو تا از این ترکیبات بوسیله باکتری‌ها ساخته می‌شوند، در حالیکه 1453 ماده دیگر از خود بدن منشا می‌گیرند. منشا 2282 ترکیب دیگر ار رژیم غذایی، داروها، مواد آرایشی یا مواد شیمیایی محیطی است (برخی از این ترکیبات در بیش از یک گروه قرار می‌گیرند).

دیوید ویشارت، استاد زیست شناسی و علوم کامپیوتر در دانشگاه آلبرتا، سرپرست این پژوهش، می‌گوید: "ادرار یک مایع زیستی فوق‌العاده پیچیده است. ما فکر نمی‌کردیم که این همه ترکیب متفاوت را هر روز به درون توالت‌های‌مان می‌فرستیم."

فهرست کامل همه موادی را که می‌توان با تکنولوژی‌های فعلی در ایران شناسایی کرد، در یک پایگاه داده‌های عمومی آنلاین به نام "پایگاه داده‌های متابولوم ادرار" (Urine Metabolome Database) قرار داده شده است. کلمه "متابولوم" به مجموعه کامل متابولیت‌ها که فرآورده‌های متابولیسم (سوخت وساز) هستند، از جمله هورمون‌ها، ویتامین‌هاو سایر مولکول‌ها اطلاق می‌شود.

مایعی مطلوب دانشمندان

این دانشمندان که نتیجه کارشان را در شماره 4 سپتامبر جورنال PLOS ONE منتشر کرده‌اند، می‌نویسند: "مدت‌ها بوده است که از نظر پژوهشگران رشته متابولومیکز ادرار مایع زیستی "مطلوبی" به شمار می‌رفته است، زیرا استریل است و می‌توان به آسانی مقادیر زیادی از آن را به دست آورد."

اما به گفته این پژوهشگران پیچیدگی شیمیایی ادرار شناخت کامل آن را مشکل کرده است.

ادرار به عنوان یک ماده زیستی زائد، معمولا شامل فرآورده‌های حاصل از تجزیه متابولیک شمار فراوانی از غذاها، نوشیدنی‌ها، آلاینده‌های محیطی، متابولیت‌های زائد بدن و محصولات فرعی باکتریایی است."

این پژوهشگران دریافتند که شمار ترکیبات موجود در ادرار 5 تا 10 برابر ترکیبات در سایر مایعات بدنی مانند بزاق یا مایع مغزی- نخاعی است، و این یافته بیانگر گوناگونی شیمیایی بیشتر آن است. ترکیبات یافت‌شده در ادرار انسان در 230 رده شیمیایی متفاوت قرار می‌گیرند.

این پژوهشگران می‌نویسند: با توجه به اینکه کل متابولوم انسانی فقط شامل 356 رده شیمیایی است، این میزان بیانگر گوناگونی فراوان مواد شیمیایی یافت شده در ادرار است."

این پژوهشگران همچنین بیش از 480 ترکیب را در ادرار یافتند که پیش از این وجود آنها در خون گزارش نشده بود، و این یافته مخالف این نظر دیرینه است که مجموعه مواد شیمیایی موجود در ادرار زیرمجموعه‌ای از ترکیبات یافت‌شده در خون است.

چرا این همه ماده شیمیایی؟

این پژوهشگران می‌گویند: "به نظر می‌رسد وجود ترکیبات منحصر به فرد در ادرار احتمالا مربوط به کار کلیه در تغلیظ برخی از مواد شیمیایی موجود در خون باشد."

این پژوهشگران برای یافتن مواد شیمیایی موجود در ادار از مجموعه‌ای از تکنیک‌ها، از جمله طیف‌نگاری تشدید مغناظیسی هسته‌ای، کروماتوگرافی گازی، طیف‌سنجی جرمی و کروماتوگرافی مایع استفاده کردند. آنها نمونه‌های ادرار 22 فرد سالم را آنالیز کردند، و نوشته‌های علمی درباره ادرار انسان در 100 سال گذشته را جستجو کردند تا به یافته‌های‌شان ضمیمه کنند.

ترکیب شیمیایی ادرار می‌تواند مورد توجه پزشکان، متخصصان تغذیه و دانشمندان زیست‌محیطی باشد، زیرا این ترکیب علاوه بر اینکه بیانگر بیماری‌ها است، اطلاعاتی درباره چیزهایی که فرد خورده است و مواد شیمیایی که در محیط زیستش در معرض‌شان قرار گرفته است، در اختیار می‌گذارد.

به گفته این دانشمندان پایگاه داده‌های ترکیب مواد شیمیایی ادرار تکنیک‌ها و ابزارهای جدید برای شناسایی مواد دیگر، مشروح‌تر خواهد شد.