اقتصاد مخرب هر دو طرف مذاکره به دنبال عدم توافق!

روزنامه «آرمان» در سرمقاله امروز -سه شنبه- خود به قلم «جاوید قربان اوغلی» کارشناس سیاست خارجی نوشته است: یکی از مقامات ارشد کشور وقتی ایران در جریان مذاکرات سرانجام قطعنامه 598 را پذیرفت، جلسه ای گذاشت تا مدیران وزارت خارجه را نسبت به ابعاد این تصمیم آگاه کند. وی سخنرانی خود را با این جمله شروع کرد « فی التاخیر آفات» و توضیح داد که اگر توافق با تاخیر انجام می شد، ضررها و زیان های زیادی برای ایران داشت. امروز که بیست و چند سال از آن روز می گذرد نیز ایران در شرایطی مشابه آن روز به سر می برد و هرچقدر سریعتر توافق جامع صورت بگیرد، ضرر و زیان کمتری برای ایران خواهد داشت.

نویسنده می افزاید: البته این به آن معنا نیست که هر توافقی را به هر شکلی بپذیریم اما باید به تبحر و تجربه و تخصصی که نزد مذاکره کنندگان ایرانی وجود دارد اعتماد کنیم چنانچه مقام معظم رهبری و رئیس جمهور نیز بارها و بارها توانایی این افراد را تایید کرده اند. واقعا همه باید اجازه دهند مذاکره کنندگان کار را ادامه دهند و به جایی برسانند. رسیدن به توافق و این مرحله از مذاکرات یک خواست و نیاز دوطرفه بود. دو طرف نیازمند آن هستند تا با منطق مذاکره کنند و طرف ایرانی نیز در این آزمون تا به حال نمره قبولی گرفته است. چنانچه آثار و برکات آن را در کشور دیده ایم. روند یک سال و چند ماهه حضور تیم جدید در مذاکرات هسته ای نشان می دهد که ایران روند تازه ای را آغاز کرده و باید تلاش کنیم که این روند همچنان حفظ شود. ما در دوره های قبل نتایج مذاکرات و بیانیه خوانی را دیدیم و نباید به آن نقطه بازگردیم. البته باز تاکید می کنم که توافق در هر شرایطی مورد نظر هیچ کس نیست اما رصد نحوه مذاکرات در یک سال گذشته نشان می دهد که مذاکرات مبتنی بر عقلانیت پیش می رود.

وقتی وزیر خارجه آمریکا چهار روز در وین برای مذاکره با طرف ایرانی ساکن می شود و از آن طرف وزیر خارجه ایران نیز 7روز برای رسیدن به توافق مذاکره می کند نشان می دهد انگیزه های دو طرف برای رسیدن به توافق فراوان است. هر مذاکره ای دو وجه و دو طرف دارد و اگر دو طرف به رضایتمندی برسند توافق ادامه خواهد داشت. اما اگر یک طرف صرفا بگوید و آن طرف گوش بدهد، اتفاقی شبیه گذشته می شود که روند رسیدن به توافق را پیچیده کرده بود و دو طرف صرفا به خواندن بیانیه می پرداختند. امروز مذاکرات درباره دو مسئله است؛ اول درباره سطح فناوری و تعداد سانتریفیوژها و دوم پیرامون سطح تحریم ها. در مورد اول، شایعات و شواهد مبتنی بر رسیدن به توافق بود و ظاهرا مناقشه ای بین دو طرف نبود مگر اینکه یکی بخواهد در این مراحل آخر «جر» بزند. به یاد داشته باشیم چندی قبل اوباما گفته بود دلم می خواهد ایران هیچ سانتریفیوژی نداشته باشد ولی این خواسته با واقعیت نمی خواند. این اظهارنظر یعنی آمریکا حق ایران را در غنی سازی اورانیوم پذیرفته است. اما مسئله دوم تحریم هاست. در این مورد نیز ایرانیان باید دقت کنند درخواست لغو همه تحریم ها یک شبه امکان پذیر نیست چون تحریم ها خاستگاه های متفاوتی دارند. ممکن است مذاکره کنندگان ایران به این بسنده کنند که با این سازوکار تحریم ها را در یک دوره زمانی لغو خواهند کرد و اگر مذاکره کنندگان این اجازه را داشته باشند شاید رسیدن به توافق سهل الوصول باشد اما اگر هرکدام از طرفین از موضع یک مذاکره کننده خارج شوند و از موضع قدرت با هم برخورد کنند طبیعتا تاثیر منفی بر نتیجه مذاکرات و البته بر بازار و اقتصاد خواهد گذاشت.

 چنانچه همین عدم توافق در دور قبلی مذاکرات نیز با اینکه تحریمی به تحریم ها اضافه نکرده بود و حتی دارایی های بلوکه شده ایران را آزاد کرده بود باز هم تاثیر روانی منفی روی شاخص های اقتصادی مثل بورس گذاشت. باید این تصمیم و اراده سیاسی را گرفته باشیم تا به یک توافقی برسیم که مرضی الطرفین باشد و احساس رضایتمندی درباره این توافق در مردم ایجاد شود. در غیر این صورت اگر در این دوره هم به توافق نرسیم، تاثیرات مخرب بر اقتصاد هر دو طرف مذاکره کننده خواهد داشت.