جاماندگان از سال تحصیلی ۹۹؛ نیم میلیون نفر

روزنامه اینترنتی فراز نوشت: «هنوز ۵۰۰ هزار دانش آموز برای ثبت سفارش کتب درسی اقدام نکردند»؛ خبری کوتاه با زنگ خطری گوش خراش که حکایت از آن دارد ، ۵۰۰ هزار دانش آموز احتمالا سال تحصیلی (۱۴۰۰ـ ۱۳۹۹) را از دست داده اند! از این تعداد، ۲۲۰ هزار نفر در دوره ابتدایی، ۱۵۹ هزار نفر در دوره متوسطه، ۱۵۲ هزار نفر در متوسطه نظری و ۸۲ هزار نفر در هنرستان‌ها عطای سال تحصیلی جدید را به لقایش بخشیده اند. این در حالی است که کمتر از یک هفته از شروع سال تحصیلی جدید می گذرد و تا این لحظه ، حدود ۱۵ هزار دانش آموز ، علیرغم بحران نا تمام ویروس کرونا در کشور، به مدارس رفتند.

از غم نان تا تحصیل و بیماری

برای رمز گشایی از آن چه آمار رسمی وزارت آموزش و پرورش از ثبت نام نشدگان می گوید ، بی تردید باید به اصلی ترین بحران حال حاضر کشور بازگردیم. کرونا زخمِ فقر و معضلات مالی را دردناک تر از پیش کرده است و این مساله ای انکار ناپذیر است. در این شرایط حتی اگر خانواده ای هم پذیرنده‌ همه مخاطرات باشد و فرزندش را به مدرسه بفرستد، هزینه‌های سنگین به خانوارهای فرودست تحمیل می‌کند؛ خانواده‌هایی که بعد از بحران کرونا به شدت دچار مضایق مالی و تنگدستی شده‌اند و تعداد بی‌شماری از آن ها شغل و ممر امرار معاش خود را کاملا از دست داده‌اند. این شرایط در کنار انتقادات اقشار گسترده مردم، نهایتا منجر به واکنشی از سوی رییس جمهور نیز شد:« اگر مسئولان بهداشتی یا مردم نگرانی‌هایی دارند باید برطرف شود. ما نمی‌خواهیم افراد را با دست بند به مدرسه بیاوریم. ما وظیفه داریم که بگوییم مدرسه و کلاس درس آماده است، معلمان سر کلاس هستند و دانش‌آموز می‌تواند بیاید، اگر هم کسی مشکلی داشت و بیماری داشت و مریض بود می‌تواند نیاید و از فضای مجازی دنبال کند».البته لازم به ذکر است این سطرها به تصویب آیین نامه و دستورالعمل تازه منجر نشده و در حد «اظهار نظر» باقی مانده است!

جای خالی اصل ۳۰ قانون اساسی در سیستم آموزشی کشور

در ماه‌های گذشته، سبد معاش خانوارهای کارگری به شدت گران شده است؛ براساس محاسبات مستقل کمیته دستمزد کانون عالی شوراها که در خبرگزاری «ایلنا» منتشر شده است، سبدی که در اسفندماه ۹۸، در جلسات سه‌جانبه ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان مصوب شد، در تابستان به مرز ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده است؛ این درحالی‌ست که فعالان صنفی مستقل می‌گویند کمینه هزینه‌های زندگی مرز ۸ میلیون تومان در ماه را پشت سر گذاشته است. در چنین شرایطی، تحمیل هزینه‌های سربار برای آموزش فرزندان، می‌تواند ناکامی معیشتی کارگران را وارد مرحله‌ی بحرانی‌تر کند. از طرفی درحالی‌که اصل ۳۰ قانون اساسی به صراحت بر لزوم ارائه «آموزش رایگان» برای همه شهروندان تا پایان دوره متوسطه تاکید دارد و این وظیفه را برعهده‌ دولت گذاشته است، درس خواندن هر روز برای فرزندان خانواده‌های کارگری دشوارتر می‌شود.

هزینه مدرسه رفتن چقدر است؟

تا دیروز خانواده‌ها دغدغه‌ی «شاد» و «لپ تاپ» داشتند اما با باز شدن مدارس از ۱۵ شهریور ماه، دغدغه‌ خرید ماسک و دستکش و مواد ضدعفونی‌کننده هم به آن افزوده شده است. در همین رابطه گزارش «ایلنا» به تحلیل هزینه های مربوط به آموزش در یک سطح متوسط می پردازد:«اگر خانواده‌ای دو فرزند مدرسه رو داشته باشد و بخواهد برای آن ها در هر روز فقط یک ماسک تهیه کند، یعنی روزی ۲ ماسک صورت فقط باید برای فرزندانش بخرد. حال اگر ماسک را بتواند به قیمت دولتیِ ۱۳۰۰ تومانی که، البته در داروخانه‌ها ماسک با چنین قیمتی یافت نمی‌شود، تهیه کند که البته چندان راحت هم نیست و معمولاً افراد برای خرید ماسک خیلی بیشتر از این ها می‌پردازند، باید روزی ۲۶۰۰ تومان برای خرید ماسک فرزندانش هزینه کند و اگر این دو دانش‌آموز، ماهی ۲۰ روز فقط مدرسه بروند، ماهی ۵۲ هزار تومان فقط هزینه ماسک همین دو دانش‌آموز است؛ اگر فرض بگیریم که برای این دو دانش‌آموزِ خانواده ماهی ۱۰۰ هزار تومان هم هزینه ضدعفونی‌کننده و تجهیزات بهداشتی دیگر می‌شود، پدر خانواده باید حداقل ماهی ۱۵۰ هزار تومان هزینه سربار برای آموزش دو فرزندش متحمل شود. این هزینه سوای هزینه کتاب و دفتر و فوق برنامه و هزینه احتمالی رفت و برگشت به مدرسه است و فقط هزینه پیشگیری از ابتلای احتمالی فرزندان به کرونای مرگبار است». این درحالی‌ست که دولت ظاهراً هیچ مسئولیتی در قبال توزیع رایگان ماسک یا مواد ضدعفونی‌کننده در مدارس برعهده نگرفته است و صفر تا صد این هزینه‌های سربار برعهده‌ی خودِ خانواده‌هاست.

کمک آموزشی ها مرجح تر از سلامت جامعه

اما سوال این جاست که قدرت کدام عنصر بود که حتی بر اهمیت سلامت جامعه نیز چربید؟ تعطیلی یا به تعویق افتادن سال تحصیلی بیش از همه به ضرر چه کسانی بود ؟ وزراتخانه و مدیران آموزش و پرورش کشور به کرات اعلام کرده اند، مدارس حق دریافت هزینه مازاد از دانش آموزان را ندارند اما کیست که نداند این هشدار از اساس یک شوخیِ جدی است؟! تنها کافی است زنجیره به هم پیوسته نظام آموزشی با کلاس ها و کتاب های «کمک» آموزشی را از یاد نبریم تا برای سوال هایی که در سطر های پیش بر این صفحه نقش بسته، پاسخ همیشگی داشته باشیم.