یک عینک برای دو نفر!

 «با عمیق شدن شکاف طبقاتی عینک‌های گران هم مشتری خودشان را دارند. هفته پیش یکی از فروشگاه‌های عینک در خیابان فلسطین یکی از عینک‌های آلمانی‌اش را ۷۵ میلیون تومان فروخت. شنیدن چنین چیزی تعجب آور است اما گویا برای مسعود و بقیه فروشنده‌ها چیزی عادی است...»

 یوسف حیدری، گزارش نویس، در روزنامه ایران نوشت: «رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان عینک تهران چند وقت پیش گفت سالی ۲۰ میلیون عینک لازم داریم. سالی ۲۰ میلیون عینک؟ چه خبر است؟ گمرک اعلام کرده سال ۹۷ فقط ۱۲ تن عینک آفتابی وارد کشور شده که ۷۰ درصدش قاچاق بوده است. این اعداد و ارقام را که می‌گذارید کنار هم لابد به این نتیجه می‌رسید که چرا همه مردم عینکی شده‌اند یا چرا این همه عینک می‌خریم. راستش خود من هم همین‌طور فکر می‌کردم تا این که برای بررسی ماجرا به خیابان فلسطین رفتم؛ یعنی بورس عینک تهران. بازار حسابی کساد است هیچ، حرف‌هایی شنیدم که باورش برای‌تان راحت نخواهد بود مثل خرید عینک شراکتی؛ یک عینک برای دو نفر.

عینک فروش‌های فلسطین می‌گویند اعتبار کاری‌شان را با جنس چینی از بین نمی‌برند و همچنان مارک‌های معتبر دنیا و البته به تازگی مارک‌های ترکیه را به مشتری می‌فروشند اما این پایبندی، در شرایط بد اقتصادی مردم از یکسو و مشکلات واردات در تنگنای تحریم‌ها از سوی دیگر، چندان هم کار ساده‌ای نیست. بنابراین تعجب نکنید اگر از فروشنده‌ای بشنوید: «بیعانه بده برو چند ماه دیگر برگرد.»

یکی از فروشنده‌ها می‌گوید: «خیلی‌ها متوجه می‌شوند نمره چشم‌شان تغییر کرده اما به‌ خاطر بالا رفتن قیمت با همان عینک‌ قدیمی سر می‌کنند یا شریکی عینک می‌گیرند.» منظورش از عینک شریکی، خرید عینک مشترک توسط زوج‌های اغلب سالمند است.

فروشگاه مشتری ندارد مثل خیلی از عینک فروشی‌های این  خیابان. فروشنده جوان مشغول پاک کردن شیشه عینک‌های پشت ویترین است. می‌گوید وقتی به ریال حقوق می‌گیری و مجبوری به دلار خرج کنی نباید هم توقع داشته باشی این ساعت اینجا غلغله باشد. شوخی نیست قیمت‌ها تقریباً سه برابر شده: «چشم عضو عجیب و غریبی است یعنی هر طور عادتش بدهی همان طور کار می‌کند. این را مردم متوجه می‌شوند و دیگر قید عینک خریدن را می‌زنند. این طور بگویم بهتر است؛ به همان دید محدود عادت می‌کنند و فکر می‌کنند بینایی همین است.

پایین آمدن قدرت اقتصادی باعث شده کمتر کسی حاضر شود وضعیت چشم خود را با اپتومتری بررسی کند. چشم هر فردی با  فرد دیگر تفاوت دارد و این طور نیست که نمره چشم من و شما یکی باشد و بتوانیم از یک عینک استفاده کنیم. این را هم در نظر بگیرید که بعد از ۴۰ سالگی هر کسی باید بینایی سنجی شود. نزدیک بینی بعد از این سن و سال مثل سفید شدن مو در میانسالی است. باور می‌کنید اینجا گاهی اوقات زوج‌هایی مراجعه می‌کنند که هر دو نیاز به عینک دارند اما یک عینک مشترک می‌خرند؟ البته در مورد کودکان این موضوع استثناست یعنی می‌بینیم والدین از هزینه‌های زندگی می‌زنند تا بتوانند برای فرزندشان عینک بگیرند.»

شاید تنها بازاری که هنوز چینی‌ها نتوانسته‌اند آن را تسخیر کنند بازار عینک خیابان فلسطین باشد. در این بازار می‌توانید برندهای معتبر و البته گران عینک را پیدا کنید. مسعود با نشان دادن چند عینک ایتالیایی، آلمانی و فرانسوی می‌گوید: «در این خیابان اکثر عینک‌هایی که فروخته می‌شوند اورجینال است اما این که تا کی بتوانیم مقاومت کنیم خودش مسأله بزرگی است. چون براحتی نمی‌توانیم جنس وارد کنیم و همان چیزی هم که با بدبختی وارد می‌کنیم آن قدر گران است که مشتری ندارد. چند درصد بدل چینی هم داریم که اگر مشتری بپسندد حتماً می‌گوییم چینی است. عینک چینی هم قاچاقی وارد می‌شود.»

این را هم بگویم که با عمیق شدن شکاف طبقاتی عینک‌های گران هم مشتری خودشان را دارند. هفته پیش یکی از فروشگاه‌های عینک در خیابان فلسطین یکی از عینک‌های آلمانی‌اش را ۷۵ میلیون تومان فروخت. شنیدن چنین چیزی برای من تعجب آور است اما گویا برای مسعود و بقیه فروشنده‌ها چیزی عادی است: «در این خیابان عینک‌های تک و خاص زیاد است؛ عینک‌هایی که قیمتی بالای ۵۰ میلیون تومان دارند. البته ممکن است فروختن این عینک‌ها یک سال زمان ببرد اما به هر حال مشتری خاص خودش را دارد. مثلاً این عینک ریبن ۲۵ میلیون تومان قیمت دارد و یک سالی هست که توی ویترین مانده و هنوز فروش نرفته ولی خواهانش بالاخره پیدا می‌شود یا این یکی ۶۰ میلیون تومان قیمت دارد. اگر با قیمت دلار سه سال قبل حساب کنیم قیمت واقعی آنها ۱۰ میلیون تومان است ولی الآن وقتی شرکت با مبلغ ۲۵ میلیون تومان وارد می‌کند فروشگاه‌های عینک باید ۶۰ میلیون تومان بفروشند. عمده مشتری‌های ما دنبال عینک‌های زیر یک و نیم میلیون تومانی هستند و نمی‌توانند بیشتر هزینه کنند.»

از سامان یکی از عینک فروش‌های این خیابان می‌پرسم چرا برای عینک مثل مشاغل دیگر به‌صورت مجازی تبلیغ نمی‌کنید. می‌گوید: «بازار عینک، بازار پیچیده و مرموزی است و نمی‌توان در دنیای مجازی برای آن تبلیغ کرد چون مثل لباس و ساعت و جواهرات نیست و تا زمانی که به‌صورت نزنید نمی‌توانید آن را بخرید.»

فروشگاه او نزدیک دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد است و خیلی از مشتری‌های عینک آفتابی‌اش هم دانشجو هستند یا به قول خودش بودند: «بازار عینک یک سالی است که راکد است و مردم ترجیح می‌دهند بعد از برآوردن نیازهای اولیه بروند سراغ عینک. عینک علاوه بر جنبه درمانی، جنسی تزئینی است و بر همین اساس مشتری‌های ما هم دو دسته شده‌اند. گروهی دنبال عینک‌های زیر یک میلیون تومان هستند و می‌خواهند مشکل بینانی‌شان حل شود، گروه دیگر هم دنبال برندهای ایتالیا و فرانسه که بالای سه میلیون تومان قیمت دارند. به‌همین دلیل عینک‌های بین یک تا سه میلیون تومان ما کمتر مشتری دارند. در یک هفته شاید ۱۰ تا عینک زیر ۷۰۰ هزار تومان بفروشیم اما خریدار عینک بالای سه میلیون خیلی کم است. همین دیشب یکی از مشتری‌ها وقتی متوجه شد برای عینک طبی‌اش باید ۴۰۰ هزار تومان پول بدهد، گفت همان عینک قدیمی‌اش را تعمیر کنم.»

سامان درباره عینک‌های چینی که توی پیاده‌روها می‌فروشند می‌گوید نزدن این عینک‌ها بهتر از زدن آنها است: «همه این عینک‌های یک بار مصرف طلق فیلم هستند و شتاب نور خورشید را نمی‌گیرند و اشعه‌های مضر را وارد چشم می‌کنند. این عینک‌ها بشدت برای چشم ضرر دارند این را خیلی‌ها می‌دانند اما به‌خاطر ارزانی‌شان می‌خرند. همه این عینک‌ها قاچاقی وارد می‌شوند.»

بیمه تأمین اجتماعی تنها ۲۵ هزار تومان برای عینک پرداخت می‌کند و از آنجا که هیچ عینکی در ایران تولید نمی‌شود و همه آنها وارداتی است به‌ همین دلیل خیلی‌ها ترجیح می‌دهند سال‌های سال از همان عینک قدیمی‌شان استفاده کنند. علی یکی از فروشندگان قدیمی عینک با اشاره به این نقیصه می‌گوید: «اجاره فروشگاه‌های عینک در خیابان فلسطین ماهیانه بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان است. به‌همین دلیل عینک در این بازار به‌عنوان کالایی لوکس محسوب می‌شود. خب این برای عموم مردم مشکل‌ساز است. من بارها با پدر و مادرهایی مواجه شده‌ام که نمی‌توانند برای فرزندشان عینک بخرند. این یک فاجعه است. این جور مواقع خود من شیشه را رایگان می‌دهم و فقط پول دسته عینک را می‌گیرم. چاره‌ای نیست باید باهم کنار بیاییم. چون چشم بچه‌ها مستعد تنبلی است و چنین مشکلی را نمی‌توان در آینده براحتی جبران کرد.»

علی برخلاف برخی از فروشنده‌ها معتقد است عینک‌های چینی خوب و بد دارند و در شرایط بد اقتصادی عینک ارزان چینی بهتر از بی‌عینکی است: «خیلی از برندهای معروف دنیا در چین کارخانه دارند و اگر جنسی از مبادی قانونی وارد کشور شود و همان بارکد اقتصادی را داشته باشد به هیچ عنوان با قیمت ۱۰ هزار تومان فروخته نمی‌شود. به‌طور مثال اگر یک عینک از مبادی قانونی وارد شود و بارکد اقتصادی داشته باشد قیمت آن در ایران، ترکیه و حتی ایتالیا یکی می‌شود و هیچ تفاوتی ندارد اما وقتی غیر قانونی وارد می‌شود و گمرکی آن را نمی‌دهند هر فروشنده ای می‌تواند هر قیمتی که دوست داشت روی جنسش بگذارد.»