پتروشیمی‌ها ارز می آورند یا نه؟

قصه پر ماجرای عرضه ارز صادراتی توسط شرکت‌های پتروشیمی در سامانه نیما تمامی ندارد و با اینکه پتروشیمی‌ها با ارائه آمار و ارقام می‌خواهند آخر خط این ماجرا نقطه بگذارند، هربار یکی از فعالان اقتصادی فصل جدیدی را در این قصه باز می‌کند.

 بعد از آنکه سیاست‌های جدید ارزی از سوی دولت معرفی شد، شرکت‌های پتروشیمی که یکی از مهم‌ترین منابع ارزآوری برای کشور هستند موظف شدند ارز صادراتی خود را در سامانه نیما عرضه کنند؛ ارزی که نرخ آن در زمان ابلاغ سیاست‌های جدید ارزی در اردیبهشت‌ماه ۴۲۰۰ تومان بود، اما طبق بسته جدید ارزی که اواسط مردادماه رونمایی شد نرخ آن را بازار ثانویه یا همان بازار آزاد تعیین می‌کند.

از همان زمان تاکنون از یک سو برخی فعالان بازار بر این باورند که شرکت‌های پتروشیمی در ارائه ارز صادراتی خود در سامانه نیما تخلف می‌کنند و از سوی دیگر شرکت‌های پتروشیمی با عدد و رقم بر صحت عملکرد خود تاکید دارند.

صدای اعتراض دولت

حتی رییس جمهور در مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره شهید رجایی که صبح شنبه برگزار شد به التهابات اخیر بازار ارز اشاره و خاطر نشان کرد: دولت الکترونیک شفافیت ایجاد می‌کند. امروز در بازار ارز التهابات مشاهده می‌شود؛ بله گرچه قبول است که بخشی از آن به دلیل فشارهای آمریکا و خارجی است، اما به عنوان رئیس دولت اعلام می‌کنم که بخشی از این التهابات داخلی است، یعنی صادرکنندگان ما حتی صادر کنندگان دولتی و خصولتی ارزی را که باید امروز در اختیار سامانه نیما قرار دهند، ۴۸ ساعت بعد در اختیار این سامانه می‌گذارند؛ این کار خیانت به کشور است و من نیز در این زمینه به یکی از مسئولان مربوطه روز گذشته دستور دادم اگر فردی این کار را کرد در اقدام نخست او را عزل و در گام بعدی او را به دادگاه معرفی کند.

این حرف درحالی از سوی رییس جمهور مطرح شد که رییس سازمان توسعه تجارت، نارضایتی رییس جمهور را از شرکت‌های عمده بزرگ و صادراتی عنوان و اعلام کرد: شرکت‌های عمده صادراتی در بخش پتروشیمی، محصولات پایه‌ نفتی و کانی‌های فلزی که اکثرا شرکت‌های شبه‌دولتی، وابسته به هلدینگ‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و با مدیریت دولتی یا وابسته به نهادها هستند به تعهد خود در این زمینه عمل نکردند و ارز صادراتی‌شان را کامل به سامانه نیما نیاوردند.

شرکت های پتروشیمی به این موضوع واکنش نشان دادند و احمد مهدوی، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی در همان زمان به ایسنا گفت: شرکت‌های پتروشیمی تخلفی در ارائه ارز صادراتی خود در سامانه نیما نداشته‌اند. ارائه ارز صادراتی شرکت‌های پتروشیمی در سامانه نیما از ۱۵ مردادماه تا ۱۵ شهریورماه یعنی طی یک ماه ۸۸۶ میلیون و ۲۱۰ هزار یورو بوده است. کل ارزی که از سوی همه صادرکنندگان در سامانه نیما وارد شده است حدود یک میلیارد و ۸۲ میلیون یورو بوده است که ۸۲ درصد آن را شرکت‌های پتروشیمی ارائه کرده‌اند.

آمارها چه می گویند؟

بر اساس این گزارش، طبق آخرین آماری که در ۳۰ مهر ماه از سوی پتروشیمی‌ها ارائه شده، در طول ۲۰۹ روز نخست امسال حدود پنج میلیارد و ۲۳۰ میلیون دلار ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی در بازار داخلی عرضه شده و سهم پتروشیمی‌ها در تامین ارز بازار ثانویه به ۵۳ درصد رسیده است .از اول فروردین‌ماه تا ۲۳ مهرماه امسال، ارز کل صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران حدود هفت میلیارد و ۲۱۵ میلیون دلار بوده که با کسر صادرات ریالی ارزش صادرات پتروشیمی حدود هفت میلیارد و ۲۵ میلیون دلار برآورد می‌شود.

طبق این آمار در طول ۲۰۹ روز نخست امسال یعنی از اول فروردین تا بیست و سوم مهرماه در مجموع حدود پنج میلیارد و ۲۱۳ میلیون دلار ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی از سوی شرکت‌های پتروشیمی روانه بازار داخلی شده است. شرکت‌های پتروشیمی در حد فاصل اول تا ۲۱ فروردین‌ماه و قبل از مصوبه ۲۲ فروردین هیأت دولت، بیش از ۳۹۰ میلیون دلار با هماهنگی بانک مرکزی و به صرافی‌های مجاز عرضه کرده‌اند.

هم‌چنین درحد فاصل ۲۲ فروردین تا ۱۵ اردیبهشت‌ماه بالغ بر ۳۹۰ میلیون دلار با نرخ دولتی و با راه‌اندازی کامل سامانه نیما از ۱۶ اردیبهشت تا ۱۵ مردادماه، حدود دو میلیارد و ۱۹۳ میلیون دلار و از ۱۶ مردادماه تا ۲۳ مهرماه حدود دو میلیارد و ۳۳۷ میلیون دلار ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی را مطابق با سیاست جدید دولتی مبنی بر فروش در بازار ثانویه در بازار داخلی عرضه کرده‌اند.

25درصد بقیه کجاست؟

با این حال مصطفی خسروتاج، رئیس کل سازمان توسعه تجارت در یکی از آخرین اظهار نظرهای خود اعلام کرده است که پتروشیمی ها و فولادی ها حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون در ماه می توانند ارز حاصل از صادرات محصولات خود را وارد کشور کنند و در اختیار دیگر بخش ها قرار دهند بنابراین در شش ماه حدود ۹ میلیارد باید وارد کشور می کردند اما در این مدت حدود شش و نیم تا هفت میلیارد یعنی حدود ۷۵ درصد منابع ارزی خود را واریز کردند .

از سوی دیگر وزیر نفت درباره همکاری شرکت‌های پتروشیمی برای ارائه ارز حاصل از صادرات خود در سامانه نیما گفت: براساس قراری که با این شرکت‌ها داشته‌ایم به صورت هفتگی ارز حاصل از صادرات توسط این شرکت‌ها دریافت می‌شود. البته شرکت‌های پتروشیمی پیش از این اعلام کرده بودند که در طول ۲۰۹ روز نخست امسال، ۷۴ درصد از کل ارز حاصل از صادرات را در بازار داخلی عرضه کرده و مابقی که معادل ۲۶ درصد شده صرف خرید کاتالیست، مواد شیمیایی، بازپرداخت وام و فاینانس‌های خارجی، تامین تجهیزات و قطعات یدکی شده است.