نقشه راه دیپلماسی ایرانی

یک دیپلماسی هوشمندانه و فعال می‌تواند دستاوردهای بسیار مهم سیاسی، اقتصادی، انسانی و اجتماعی به همراه بیاورد که با هیچ حرکتی از جمله جنگ‌های پرهزینه و پرخطر نیز حاصل نمی‌شود.
  در موضوع تعامل با جهان، دو استثنا وجود دارد؛ رژیم صهیونیستی و آمریکا. مذاکره با آمریکا به جز در موارد خاصی برای جمهوری اسلامی نه‌تنها هیچ نفعی ندارد، بلکه ضرر هم دارد و کدام عاقلی است که دنبال کار بی‌منفعت برود؟!
  اگر در مقطع فعلی دستگاه دیپلماسی بتواند حضور فعال، هوشمندانه و مقتدرانه داشته باشد، جایگاه و استحکام جمهوری اسلامی در چندین ده سال آینده به‌عنوان جایگاهی برجسته تثبیت می‌شود.


رهبر معظم انقلاب در دیدار با وزیر امور خارجه، سفیران و مسوولان نمایندگی‌های ایران در خارج از کشورتبيين كردند
نقشه راه ديپلماسي ايرانی 

 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز در دیدار وزیر امور خارجه، سفیران و مسوولان نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور، دستگاه دیپلماسی کشور را مدافعان خط مقدم دفاع از اهداف، منافع ملی و سرمایه ملی ایرانیان خواندند و ضمن تبیین ویژگی‌های دیپلماسی ایرانی و ضرورت دیپلماسی فعال و هوشمند در دوران بسیار مهم گذر به نظم جدید جهانی سخنان مهمی را در بی‌فایده بودن تعامل با آمریکا بیان کردند.
 به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، ایشان در تبیین اهمیت کار دیپلماسی افزودند: یک دیپلماسی هوشمندانه و فعال می‌تواند دستاوردهای بسیار مهم سیاسی، اقتصادی، انسانی و اجتماعی به همراه بیاورد که با هیچ حرکتی از جمله جنگ‌های پرهزینه و پرخطر نیز حاصل نمی‌شود و این واقعیت نشان‌دهنده وزن و جایگاه دستگاه دیپلماسی در مجموعه مدیریت یک کشور است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رویدادهای چندین سال اخیر در منطقه را نشان‌دهنده واقعیت یاد شده خواندند و خاطرنشان کردند: قدرت‌هایی تلاش کردند با زور و اسلحه منافع خود را تامین کنند که ناکام ماندند اما کسانی با ظرافت، هوشمندی و تحرک، توانستند منافع خود را به‌خوبی تامین کنند.
رهبر انقلاب، وزارت خارجه را ارتش منظم دیپلماسی کشور خواندند و افزودند: در مساله سیاست خارجی، دستگاه‌های دیگری هم موثرند اما وزارت خارجه به‌عنوان یک سازمان موظف و ارتش منظم، مسوولیت اصلی را بر عهده دارد. ایشان در تشریح شروط و لوازم یک دیپلماسی موفق، بر ضرورت تعیین دقیق و صریح هدف‌ها تاکید کردند و افزودند: برخی اهداف آرمان‌های بزرگ و ملی هستند، برخی راهبردی و منطقه‌ای به شمار می‌روند و بعضی دیگر مقطعی و موضعی هستند که این اهداف در همه سطوح باید دقیقا مشخص باشد تا همه عناصر فعال در دیپلماسی در ستاد و صف، وظایف خود را به‌خوبی بدانند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «سازماندهی مناسب» را شرط دوم دیپلماسی موفق برشمردند و افزودند: این سازماندهی باید با نگاه به اهداف و با توجه به قابلیت‌ها انجام شود.
رهبر انقلاب برخورداری از عناصر با صلاحیت را شرط دیگر یک دیپلماسی موفق دانستند.
ایشان در تبیین مفهوم «صلاحیت‌های دیپلماتیک»، عناصری همچون «هوش و مهارت دیپلماتیک»، «انعطاف در جای لازم»، «نفوذناپذیری در مواقع ضروری» و «پایبندی صادقانه و عمیق به اهداف» را مورد اشاره قرار دادند. رهبر انقلاب در تبیین هوش دیپلماتیک افزودند: این ویژگی انسان را قادر می‌سازد اهداف و حرکات طرف‌های مقابل را در مذاکرات و تعاملات پیش‌بینی کند و حرکات خود را با توجه به آنها، برنامه‌ریزی و عملیاتی سازد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «مهارت دیپلماتیک» را استفاده به موقع و به جا از انعطاف و اقتدار معنا کردند و افزودند: معنای دیگر این ویژگی نرمش قهرمانانه است که صلح امام حسن مجتبی(ع) پرشکوه‌ترین نمونه تاریخی آن به شمار می‌رود.
ایشان افزودند: نرمش قهرمانانه برخلاف برخی تفاسیر، معنای واضحی دارد که نمونه آن در مسابقه کشتی نمایان است در این مسابقه که هدف آن شکست دادن حریف است اگر کسی قدرت داشته باشد، اما انعطاف لازم را در جای خود به‌کار نگیرد قطعا شکست می‌خورد اما اگر انعطاف و قدرت را به موقع مورد استفاده قرار دهد پشت حریف را به‌خاک می‌نشاند.
رهبر انقلاب همچنین در بیان «پایبندی عمیق و صادقانه به آرمان‌ها و اهداف» خاطرنشان کردند: اگر کسی بدون ایمان و باور عمیق به اهداف، در عرصه دیپلماسی فعال باشد، قطعا نمی‌تواند موفق شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تشبیه عرصه دیپلماسی به میدان جنگ افزودند: واقعیت این است که میدان دیپلماسی عرصه پنجه انداختن است و اگر کسی بدون اعتقاد راسخ به هدف، به این کار اقدام کند یا در همان موقعیت یا در نهایت شکست خواهد خورد.
تحرک فراوان و بی وقفه شرط دیگری بود که رهبر انقلاب در تشریح لوازم دیپلماسی موفق به آن پرداختند.
ایشان افزودند: تحرک بالا لازمه لاینفک دیپلماسی است و باید مورد توجه جدی قرار داشته باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه سخنانشان در جمع وزیر خارجه و فعالان عرصه دیپلماسی کشور، دوران فعلی را دوران گذر به یک نظم جدید جهانی ارزیابی و خاطرنشان کردند: در کنار بازیگران سنتی، بازیگران جدیدی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین وارد عرصه شده‌اند و در تلاشند جایگاه خود را در نظم جدید پیش رو، تثبیت کنند.
رهبر انقلاب تاکید کردند: در این دوران، دیپلماسی قوی و کارآمد اهمیت مضاعفی می‌یابد و به همین علت، امروز کار وزارت خارجه از گذشته حساس‌تر است.
ایشان افزودند: اگر در مقطع فعلی دستگاه دیپلماسی بتواند حضور فعال، هوشمندانه و مقتدرانه داشته باشد، جایگاه و استحکام جمهوری اسلامی در چندین ده سال آینده و در نظم جدید جهانی به‌عنوان جایگاهی برجسته تثبیت می‌شود وگرنه، در جهان پیش رو، از موقعیت لازم برخوردار نخواهیم بود.
«شکار فرصت‌ها و استفاده صحیح از آنها»، نکته دیگری بود که رهبر انقلاب به مسوولان دیپلماسی کشور خاطرنشان کردند.
ایشان افزودند: تحولات منطقه‌ای و جهانی، بسیار سریع است و باید به‌طور آنی، آنها را رصد کرد و با تحرک بالا، هر حادثه و رویدادی را بلافاصله تحلیل کرد و با درک نسبت آن با اهداف و آرمان‌ها، موضع خود را در قبال آن مشخص کرد.
سخنان رهبر انقلاب در جمع مسوولان دستگاه دیپلماسی با تمرکز بر اهداف و سیاست‌های کلانی ادامه یافت که باید به‌طور دائم مدنظر مسوولان سیاست خارجی باشد.
ایشان در همین زمینه، «به کرسی نشاندن منطق جمهوری اسلامی» یعنی مردمسالاری دینی را هدفی بزرگ برشمردند و تاکید کردند: در این مساله بدون انفعال وارد شوید چرا که این هدف به‌خصوص در منطقه اسلامی، کاملا قابل تحقق است.
رهبر انقلاب برجسته کردن ویژگی‌ها و ممیزات دیپلماسی ایرانی در جهان را از دیگر اهداف مهم دست‌اندرکاران سیاست خارجی برشمردند.
ایشان افزودند: پایبندی به موازین شرع در رفتارهای فردی و اجتماعی و در محافل دیپلماتیک و نترسیدن از هیبت و تشر قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکا، ویژگی خاص دیپلماسی ایرانی است و باید مورد توجه جدی باشد.
رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: نهراسیدن از قدرت‌های سلطه‌گر، بعد از انقلاب، به خصوصیت بارز سیاست خارجی جمهوری اسلامی تبدیل شده که این ویژگی هم در دل ملت‌ها جاذبه ایجاد کرده و هم سیاستمداران دنیا را چه بگویند و چه پنهان کنند به تعظیم و تجلیل وا داشته است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، «دفاع صریح، قاطع و واقعی از مظلوم» را از دیگر ویژگی‌های دیپلماسی ایرانی معرفی کردند و افزودند: این خصوصیت در تمام سال‌های بعد از انقلاب، در دفاع از ملت و مبارزین فلسطینی و لبنانی و موارد مشابه دیگر، جلوه داشته است.
رهبر انقلاب، «مخالفت جدی با نظام سلطه» را از خصوصیات آشکار سیاست خارجی جمهوری اسلامی برشمردند و افزودند: مسوولان ما با شهامت و بدون رودربایستی با حضور سلطه‌گران و به‌ویژه آمریکا در هر جای جهان، مقتدرانه مخالفت کرده و می‌کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «تامین منافع ملی» را از اهداف مشترک همه دستگاه‌های دیپلماسی جهان خواندند و افزودند: در دیپلماسی ایرانی، علاوه بر تلاش برای تامین منافع ملی، «حفظ سرمایه ملی»، بسیار مهم است، چرا که اگر سرمایه ملی از دست برود دستگاه دیپلماسی بدون پشتوانه می‌شود و منافع ملی نیز قابل تامین نخواهد بود.
رهبر انقلاب «هویت ملی، اسلامی، انقلابی و تاریخی» را سرمایه ملی ایرانیان خواندند و خاطرنشان کردند: استقلال برآمده از انقلاب اسلامی، دین، ملت مومن، جوانان انقلابی، سخن قاطع در مقابل زیاده‌خواهان، دانشمندان، نخبگان و فعالیت‌های علمی از جمله عناصر سرمایه ملی هستند که باید در عرصه دیپلماسی حفظ شوند تا منافع ملی هم تامین شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بخش پایانی سخنانشان را در این دیدار به موضوع تعامل با جهان اختصاص دادند.
ایشان با تایید سخنان دو روز قبل رئیس‌جمهور در جمع سفیران و کارداران درخصوص تعامل با همه دنیا افزودند: در این میان دو استثنا وجود دارد؛ رژیم صهیونیستی و آمریکا. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با بیان چند دلیل و استدلال درباره نفی تعامل با آمریکا تاکید کردند: رابطه با آمریکا و مذاکره با این کشور به جز در موارد خاصی برای جمهوری اسلامی نه تنها هیچ نفعی ندارد بلکه ضرر هم دارد و کدام عاقلی است که دنبال کار بی‌منفعت برود؟!
ایشان افزودند: عده‌ای اینجور وانمود می‌کردند که اگر با آمریکایی‌ها دور میز مذاکره بنشینیم بسیاری از مشکلات حل می‌شود، البته ما می‌دانستیم اینجور نیست اما قضایای یک سال اخیر برای چندمین بار این واقعیت را اثبات کرد. رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: در گذشته میان مسوولان ما و مسوولان آمریکا هیچ ارتباطی نبود، اما در یک سال اخیر به‌خاطر مسائل حساس هسته‌ای و تجربه‌ای که مطرح شد انجام بشود، بنا شد مسوولان تا سطح وزارت خارجه تماس‌ها، نشست‌ها و مذاکراتی داشته باشند، اما از این ارتباطات نه تنها فایده‌ای عاید نشد بلکه لحن آمریکایی‌ها تندتر و اهانت‌آمیزتر شد و توقعات طلبکارانه بیشتری را در جلسات مذاکرات و در تریبون‌های عمومی بیان کردند.
رهبر انقلاب افزودند: البته مسوولان ما در نشست‌ها در جواب طلبکاری آنها، جواب‌های قوی‌تر و گاهی گزنده‌تر دادند، اما در مجموع معلوم شد مذاکره برخلاف تصورات برخی‌ها، به هیچ‌چیز کمک نمی‌کند.
رهبر انقلاب در همین زمینه، افزایش تحریم‌ها را مورد اشاره قرار دادند و گفتند: آمریکایی‌ها نه تنها دشمنی‌ها را کم نکردند بلکه تحریم‌ها را هم افزایش دادند! البته می‌گویند این تحریم‌ها، جدید نیست، اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه تحریم هم، فایده‌ای نداشته است.
ایشان افزودند: البته در زمینه ادامه مذاکرات هسته‌ای، منع نمی‌کنیم و کاری که دکتر ظریف و دوستانشان شروع کردند و تا امروز هم خوب پیش رفتند دنبال می‌شود اما این، یک تجربه ذیقیمت دیگر برای همه بود که متوجه شویم نشست و برخاست و حرف زدن با آمریکایی‌ها، مطلقا تاثیری در کم کردن دشمنی آنها ندارد و بدون فایده است.
رهبر انقلاب در تبیین ضررهای ناشی از مذاکره با آمریکایی‌ها افزودند: این کار ما را در افکار عمومی ملت‌ها و دولت‌ها به تذبذب متهم می‌کند و غربی‌ها با تبلیغات عظیم خودشان، جمهوری اسلامی را دچار انفعال و دوگانگی جلوه می‌دهند.
ایشان همچنین ضرر دیگر نشست و برخاست با آمریکا را ایجاد زمینه برای طرح توقعات جدید از سوی آنها دانستند.
رهبر انقلاب در جمع‌بندی این بخش از سخنانشان، تعامل با رژیم صهیونیستی را موضوعا منتفی خواندند و درباره آمریکایی‌ها هم گفتند: تا وقتی وضع کنونی یعنی دشمنی آمریکا و اظهارات خصمانه دولت و کنگره آمریکا درباره ایران ادامه دارد، تعامل با آنها نیز هیچ وجهی ندارد. 
رهبر انقلاب به افزایش نفرت ملت‌ها از آمریکا به‌خاطر همدستی با جنایات صهیونیست‌ها در غزه اشاره کردند و افزودند: هیچ کس در دنیا نیست که آمریکایی‌ها را از مشارکت با جنایات و نسل‌کشی رژیم «غاصب، گرگ صفت، قاتل، کافر و ظالم صهیونیست» در غزه مبرا بداند؛ بنابراین آمریکایی‌ها اکنون در موضع ضعف بیشتری قرار دارند. رهبر انقلاب با اشاره به اوضاع این روزهای  مردم مظلوم غزه تاکید کردند: منطق فلسطینی‌ها در قضیه آتش‌بس درست است.
 آنها می‌گویند قبول آتش‌بس به معنای این است که رژیم خونخوار و درنده صهیونیست هر فاجعه‌ای خواست بیافریند و بعد بدون هیچ تاوانی، اوضاع به روز قبل از حمله یعنی محاصره شدید و ادامه فشارها برگردد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: همان‌گونه که فلسطینی‌ها می‌گویند، برای این همه جنایت، باید تاوانی وجود داشته باشد که پایان محاصره غزه است و هیچ انسان منصفی نمی‌تواند این خواسته برحق را نفی کند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پایان سخنانشان درباره اوضاع عراق هم گفتند: ان‌شاءالله با تعیین نخست وزیر جدید عراق، گره کارها باز و دولت تشکیل می‌شود تا بتواند کار کند و به کسانی که قصد فتنه در عراق داشته و دارند، درس خوبی بدهد. ایشان همچنین با آرزوی توفیق برای مسوولان و فعالان دستگاه دیپلماسی افزودند: به‌طور دائم از خداوند متعال برای وزیر خارجه عزیز و همکارانشان طلب توفیق می‌کنم.


  مصمم به اجرای سیاست خارجی طراحی شده از سوی رهبر معظم انقلاب هستیم 
پیش از سخنان رهبر انقلاب، دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان با بیان گزارشی از همایش سفرا و روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، هدف از برگزاری این همایش را تبادل‌نظر و همفکری، تنظیم سیاست خارجی بر اساس اسناد بالادستی و بهره‌جویی از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اعلام کرد.
وی با قدردانی از حمایت‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی، مقطع کنونی را پیچ ویژه تاریخی خواند و گفت: سیال بودن صحنه بین‌الملل، متکثر شدن منابع قدرت و امکان تاثیرگذاری بازیگران جدید از جمله ویژگی‌های کنونی جهان و منطقه است.
ظریف، وظیفه دستگاه سیاست خارجی را استفاده از فرصت‌های استثنایی پیش آمده در داخل و خارج توصیف و تاکید کرد: قدرت معنایی جمهوری اسلامی در حال حاضر بر اساس گفتمان امام و رهبری، مردمسالاری دینی و آرمانگرایی واقع بینانه، ایران را به ثبات داخلی رسانده و با تبدیل جمهوری اسلامی به قدرت منطقه‌ای، از سرمایه مقاومت و گسترش اسلام خواهی در منطقه بهره‌مند کرده است.
وی با اشاره به وظیفه وزارت امور خارجه به‌عنوان دیده‌بان نظام، خاطرنشان کرد: ما مصمم هستیم سیاست خارجی طراحی شده از سوی رهبر معظم انقلاب را به بهترین وجه اجرا کنیم و در اجرای آن، به قدرت لایزال و برتر الهی اعتماد داریم و هیچ قدرتی را ابرقدرت نمی‌دانیم. ظریف همچنین گفت: به قدرت ملی و توان کارشناسی خود باور داریم و بر اساس این باور در مقابل قدرت‌های ظاهری مغلوب نخواهیم شد. 

 ادامه مذاکرات هسته‌ای را منع نمی‌کنیم و کاری که دکتر ظریف و دوستانشان شروع کردند و تا امروز هم خوب پیش رفتند، دنبال می‌شود.
 به‌طور دائم از خداوند متعال برای وزیر خارجه عزیز و همکارانشان طلب توفیق می‌کنم.
 ان‌شاءالله با تعیین نخست‌وزیر جدید عراق، گره کارها باز و دولت تشکیل می‌شود تا بتواند کار کند و به کسانی که قصد فتنه در عراق داشته و دارند درس خوبی بدهد.
 رهبر انقلاب در جمع‌بندی این بخش از سخنانشان، تعامل با رژیم صهیونیستی را موضوعا منتفی خواندند و درباره آمریکایی‌ها هم گفتند: تا وقتی وضع کنونی یعنی دشمنی آمریکا و اظهارات خصمانه دولت و کنگره آمریکا درباره ایران ادامه دارد تعامل با آنها نیز هیچ‌وجهی ندارد.
 نرمش قهرمانانه برخلاف برخی تفاسیر، معنای واضحی دارد که نمونه آن در مسابقه کشتی نمایان است در این مسابقه که هدف آن شکست دادن حریف است اگر کسی قدرت داشته باشد، اما انعطاف لازم را در جای خود به کار نگیرد قطعا شکست می‌خورد اما اگر انعطاف و قدرت را به موقع مورد استفاده قرار دهد پشت حریف را به‌خاک می‌نشاند.
 رهبر معظم انقلاب«مهارت دیپلماتیک» را استفاده به موقع و به جا از انعطاف و اقتدار معنا کردند و افزودند: معنای دیگر این ویژگی نرمش قهرمانانه است که صلح امام‌حسن مجتبی(ع) پرشکوه‌ترین نمونه تاریخی آن به شمار می‌رود.
 عده‌ای اینجور وانمود می‌کردند که اگر با آمریکایی‌ها دورمیز مذاکره بنشینیم بسیاری از مشکلات حل می‌شود، البته ما می‌دانستیم اینجور نیست اما قضایای یک سال اخیر برای چندمین بار این واقعیت را اثبات کرد.
منبع: دنیای اقتصاد