چه کنیم گرمازده نشویم؟

 باید فراموش کرد «پیشگیری همواره بهتر از درمان است»، بنابراین با توجه به وضعیت گرمای آب‌وهوا باید موارد پیشگیری از بروز بیماری‌ها را در نظر گرفت. گرمازدگی بیماری است که در شرایط درجه حرارت بالای هوا رخ می‌دهد.

در روز‌های اخیر دمای هوا سیر فزاینده‌ای در کشور داشته و در نقاط معتدل استان‌ها هوا بسیار گرم شده و از دمای 40 درجه فراتر رفته است. در این شرایط آب‌وهوایی مردم بیرون از منزل غذا نخورند و از مصرف موادغذایی تولید شده توسط دستفروشان و فروشندگان مواد‌غذایی خودداری کنند. این موادغذایی ممکن است ارزان‌تر از موادغذایی عرضه شده توسط مغازه‌داران باشد، اما مصرف آنها خطرات بعدی را برای هموطنان به دنبال دارند. بنابراین اگر شهروندان ناچار به تهیه غذا در بیرون خانه هستند از فروشندگان مطمئن غذا خریداری کنند و برای تامین ‌غذا به سراغ دستفروشان نروند، زیرا محتویات مواد غذایی عرضه شده توسط آنها کاملا مشخص نیست.

رعایت بهداشت فردی
رعایت بهداشت‌ فردی در فصول گرم سال حائز اهمیت است. برخی بیماری‌های گوارشی به دلیل مصرف سبزیجات و میوه‌های تغذیه‌ شده با کود ‌حیوانی و انسانی پدید می‌آیند. بنابراین میوه‌ها و سبزیجات را باید پیش از مصرف کاملا ضدعفونی و شست‌و شو کرد. در عین حال که مصرف سبزی و میوه برای بدن مفید است، اما موارد ‌بهداشتی را نیز باید در هنگام مصرف در نظر گرفت. بنابراین از میوه‌ها و سبزیجات تاریخ گذشته استفاده نشود. افراد تلاش کنند در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار نگیرند و از راه رفتن در زیر آفتاب اجتناب کنند، زیرا باعث تبخیر و از دست رفتن آب بدن می‌شود. سالم‌ترین نوشیدنی در روزهای گرم سال آب سالم است، امروز از نظر آب سالم تقریبا کمبودی در سطح کشور نداریم. البته از نوشیدن آب‌ یا نوشیدنی‌های بسیار خنک باید اجتناب کرد، زیرا آنها برای سلامتی مفید نیستند و در نهایت فرد را دچار بیماری‌های تنفسی و گوارشی می‌کنند. برای تامین آب بدن از آب معمولی، ضدعفونی، کلر زده و لوله‌کشی و همچنین آب‌های معدنی در تمامی سوپرمارکت‌ها مصرف شود. همچنین غذا از فروشگاه‌های معتبر تهیه و از مصرف غذاهای مانده و بیات خودداری شود.

توجه به تغذیه سالم
شهروندان تلاش کنند غذا را در حد مصرف آماده کنند و از غذاهای مانده به میزان زیاد استفاده نکنند. البته صرفه‌جویی در مصرف موادغذایی امری لازم است، اما حدالامکان در روزهای گرم سال غذای شب را در روز یا روز را در شب مصرف نکنند. در واقع این کار ممکن است بدن را از نظر سلامتی دچار مشکل کند. بنابراین باید در مقابل وضعیت بد آب و هوا برخی مسائل بهداشتی و بهداشت فردی را مراعات کرد که دچار مسمومیت‌ غذایی و آبی نشویم. شهروندان می‌توانند اطمینان کامل داشته‌ باشند که اگر بهداشت فردی از سوی آنها رعایت شود، هیچ رخداد بدی پیش نخواهد آمد.

مدیریت آب در جنوب کشور
در جنوب کشور گاهی دمای هوا از 55 درجه تجاوز می‌کند، اما برای افرادی که بهداشت ‌فردی را رعایت می‌کنند، هیچ اتفاق بدی رخ نمی‌دهد. فرهنگسازی در زمینه رعایت بهداشت فردی یک اولویت است، در واقع باید توسط فرهنگ و آموزش به ویژه به مسافران آموخت در طول سفر از غذاهای مانده و مشکوک به مسمومیت استفاده نکنند. بهترین نوشابه در زمان سفر آب و سپس چای است. بنابراین از برخی نوشیدنی‌های ناسالم استفاده نشود. مصارف آبی برای هر شهروند به دو دسته آب‌شرب و آب برای مصارف دیگر مانند استحمام و پخت و پز تقسیم می‌شود. در شرایطی که برخی مناطق ایران با کمبود آب مواجه می‌شوند خانواده‌ها در حدالمکان به ویژه در مناطق جنوبی کشور باید آب را پیش از مصرف بجوشانند. اگر آب جو‌شیده‌شده را با اطمینان بیشتری می‌توان مصرف کرد. علاوه بر آنکه آنها می‌توانند از آب‌های معدنی عرضه شده در فروشگاه‌ها نیز بهره‌مند شوند. هنگام استحمام و شست وشو شهروندان از آب‌های لوله‌کشی استفاده کنند، اما حدالمکان برای آشامیدن از آب جوشانده، کلرزده و آب‌های معدنی مصرف شود.

جلوگیری از آب‌سوختگی، گرمازدگی
با توجه به وضعیت نامناسب آب‌ و ‌هوایی و گرما اگر شهروندان در تابش مستقیم آفتاب قرار می‌گیرند، از چتر استفاده کنند تا از گزند مستقیم نور خورشید در امان بمانند. هنگام تماس مستقیم پوست انسان با آفتاب آب بدن تبخیر می‌شود و فرد دچار کمبود ‌آبی در داخل بدن می‌شود. گرمازدگی و سردرد شدید از علائم مهم کاهش میزان آب بدن است. درمان این موارد نوشیدن آب به میزان کافی است. بنابراین علاوه بر آنکه باید از گزند نور خورشید مستقیم در امان ماند آب نیز باید به اندازه نیاز مصرف شود. از سوی دیگر باید توجه داشت اگر مردم علاقه‌مند به حضور در ساحل ‌دریا یا دریا هستند این کار را در وقت مناسب انجام دهند، ظهر و هنگام تابش ‌مستقیم آفتاب زمان مناسبی برای حضور در دریا نیست. این کار سبب مشکلات پوستی و معضلات متعدد برای سلامتی افراد می‌شود. مسافران و شهروندان زمان حضور در ساحل و دریا را به ساعات‌پایانی غروب آفتاب موکول کنند، زیرا دریافت مستقیم نور‌خورشید در ساحل برای افراد ایجاد گرمازدگی می‌کند.

دریافت آب کافی
تعداد افراد و خانواده‌هایی که اصول اولیه بهداشت فردی را آموخته و عمل می‌کنند، زیاد است و برخی خانواده‌ها نیز باید سریع‌تر آموزش‌های لازم را در این زمینه به فرزندان خود بدهند. به عنوان مثال به آنها بیاموزند هنگام خروج از سرویس‌ بهداشتی حتما دستان خود را بشویند و حدالامکان از حضور در سرویس‌های بهداشتی آلوده و کثیف اجتناب کنند. اگر تمام خانواده‌های ‌ایرانی اصول اولیه بهداشت فردی را رعایت کنند، شاهد مسائل و بیماری‌های کمتری در ایام تابستان و فصول گرم سال هستیم. اگر فرد دچار گرمازدگی شد و آب بدن خود را به میزان زیادی از دست داد باید سریعا تحت اعمال پیشگیرانه قرار بگیرد تا از بروز بحران جسمی در فرد جلوگیری شود. یکی از مهمترین موارد استفاده از آب کافی است، البته روش‌های متداول دیگری نیز در مواجهه با فرد گرما‌زده وجود دارد. اگر امکان آن وجود داشته باشد فرد گرمازده باید به درون وانی پر از یخ منتقل شود تا دمای بیرونی و درونی بدن او متعادل شود. اگر دمای بدن به بیش از 40 درجه برسد، خطرناک است و تشنج‌های گوناگون را برای افراد ایجاد می‌کند. در عین حال خوردن آب‌ آشامیدنی کمک‌کننده است، آن هم در شرایطی که آب بدن به میزان جبران‌ناپذیری از دست رفته و درجه حرارت بدن بالاست. بنابراین فرد باید به منظور در امان ماندن از تشنج‌های مرگبار به وان آب سرد پناه ببرد. البته امروزه با وجود یخچال در تمام خانه‌ها نیازی به وان یخ نیست. افرادی که سابقه گرمازدگی دارند حدالامکان در فضای آزاد حضور نداشته باشند. هر چند در برخی مشاغل وجود گرما عادت شده است. به عنوان مثال کارگران در فضای‌ آزاد کار می‌کنند و مشکلی نیز برای آنها پدید نمی‌آید. در هر صورت بهترین درمان برای افراد در روزهای گرم سال نوشیدن آب به میزان کافی است.