برخی قسمت‌های لایه ازون هیچ‌وقت ترمیم نمی‌شود

 بررسی‌های جدید نشان می‌دهد لایه ازون به غیر از قطب جنوب، در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر ترمیم نمی‌شود.

لایه ازون که ما را در برابر اشعه مضر ماوراءبنفش محافظت می‌کند، در دو قطب در حال ترمیم است اما ممکن است کاهش‌های غیرمنتظره در بخشی از جو، از ترمیم این لایه در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر جلوگیری کند.

لایه ازون جهانی، از سال 1970 به خاطر نوع خاصی از مواد شیمیایی ساخت انسان، رو به زوال بوده است. از زمان ممنوعیت این مواد، بخش‌هایی از این لایه به ویژه در قطب‌ها در حال ترمیم بود‌ه‌اند.

در هر حال، این نتیجه جدید که امروز در مجله "Atmospheric Chemistry and Physics" اتحادیه علوم زمین اروپا به چاپ رسید، نشان می‌دهد که قسمت پایین لایه ازون در عرض‌های جغرافیایی پرجمعیت‌تر ترمیم نمی‌شود. علت این امر در حال حاضر ناشناخته است.

لایه ازون، ماده‌ای است که در استراتوسفر(منطقه‌ای از جو در ارتفاع حدودا 10 تا 50 کیلومتری و بالای تروپوسفر که ما در آن زندگی می‌کنیم) شکل می‌گیرد. این ماده در عرض‌های جغرافیایی حاره ای تولید و در سراسر کره زمین توزیع می‌شود.

بخش بزرگی از لایه ازون در سطح پایین‌تر استراتوسفر قرار دارد. لایه ازون، بیشتر اشعه ماوراءبنفش را از خورشید جذب می‌‌کند. اگر این اشعه به سطح زمین برسد، می‌تواند موجب آسیب به DNA گیاهان، حیوانات و انسان‌ها شود.

در سال 1970، تشخیص داده شد که مواد شیمیایی موسوم به "کلروفلوئوروکربن" (CFC)که برای مثال در سردسازی و اسپری‌ها استفاده می‌شود، به لایه ازون جو آسیب می‌رساند. بدترین شکل این اثر، در قطب جنوب بود که یک سوراخ در لایه ازون این منطقه شکل گرفت.

در سال 1987، با "پروتکل مونترال" (Montreal Protocol) موافقت شد که به حذف تدریجی کلروفلوئوروکربن و اخیرا اولین نشانه‌های ترمیم لایه ازون در قطب جنوب انجامید.

در هر حال، به رغم این موفقیت، امروز دانشمندان متوجه شده اند که لایه ازون استراتوسفری احتمالا در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر بین 60 درجه شمالی و 60 درجه جنوبی (لندن 51 درجه شمالی است) ترمیم نمی‌شود که این موضوع ناشی از کاهش‌های غیرمنتظره لایه ازون در بخش پایین‌تر استراتوسفر است.

پروفسور "جوآنا هی"، مدیرعامل "موسسه تغییر اقلیمی و محیطی گرانتهام" (Grantham Institute for Climate Change and the Environment) در "کالج سلطنتی لندن" (Imperial College London) گفت: لایه ازون، از سال 1980، به طور جدی و در سطح جهانی رو به زوال بوده است اما در حالیکه ممنوعیت کلروفلوئوروکربن به ترمیم این لایه در دو قطب منجر می‌شود، به نظر نمی‌رسد این اتفاق در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر هم رخ دهد.

طبیعتا ممکن است احتمال آسیب در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر، بدتر از دو قطب باشد. این کاهش‌ها در ازون، کمتر از آن چیزی است که پیش از تصویب پروتکل مونترال در دو قطب می‌دیدیم اما اشعه ماوراءبنفش در این مناطق، شدیدتر است و افراد بیشتری در این قسمت‌ها زندگی می‌کنند.

اگرچه نویسندگان به چند احتمال اشاره می‌کنند، علت این کاهش مشخص نیست. یکی از این احتمالات این است که تغییرات اقلیمی، الگوی جریان اتمسفر را تغییر می‌دهند که موجب می‌شود لایه ازون، بیشتر از مناطق گرمسیری دور شود.

احتمال دیگر این است که امکان دارد هر ماده ناپایدار (VSLSs) که "کلر" (chlorine) و "برم" (bromine) را شامل می‌شود، به لایه اوزن در استراتوسفر پایین‌تر صدمه بزند. VSLSs دربرگیرنده مواد شیمیایی است که به عنوان حلال، پاک‌کننده رنگ و عوامل پاک کننده چربی استفاه می‌شوند.

دکتر "ویلیام بال" (William Ball)از "انستیتو تکنولوژی فدرال زوریخ" (ETH Zurich) و موسسه "PMOD/WRC Davos" که سرپرست این تحلیل است، گفت: کشف نابودی لایه ازون در عرض جغرافیایی پایین، شگفت‌آور است زیرا بهترین مدل گردش جوی اخیر ما، این تاثیر را پیش‌بینی نمی‌کند. احتمال دارد مواد ناپایدار، عامل گمشده این مدل‌ها باشد.

باور ما بر این بود که مواد ناپایدار، به قدر کافی در جو پایدار نمی‌مانند تا به اوج استراتوسفر برسند و بر ازون اثر بگذارند اما به پژوهش بیشتری در این مورد نیاز است.