آزمایش متفاوت و وضعیت قرمز در شبه جزیره کره

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم بهزاد شاهنده/ استاد پایه مطالعات شرق آسیا دانشگاه تهران نوشت:

آزمایشی که دیروز کره‌شمالی انجام داد، بسیار متفاوت از آزمایش هسته‌ای پیشین این کشور است. هم قدرت تخریبی آن با 10 کیلوتن بسیار قوی‌تر از آزمایش قبلی با 7 کیلوتن است و هم آزمایش بمبی گرما-هسته‌ای است که قدرت تخریبی آن بسیار بالا است و دلیل زلزله نسبتا قوی 6.5 ریشتری پس از آن نیز همین مسأله است. این آزمایش که بزرگ‌ترین انفجاری بوده که توسط کره شمالی انجام شده، شاید وضعیت بحران شبه جزیره کره را بدتر از آنچه که هست، نکند اما تأثیر زیادی در سرعت بخشیدن به روندی که بویژه پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ در امریکا در این بحران به‌وجود آمده، خواهد داشت.

در چند ماه اخیر شاهد مانورهایی گسترده از طرف امریکا در منطقه بوده‌ایم که با مشارکت ژاپن یا کره جنوبی انجام شده‌اند و تعداد زیادی از نظامیان امریکا به این بهانه وارد منطقه شده‌اند. ترامپ در این مدت نه تنها به اعتراض‌های کره شمالی و هشدارهای چین و روسیه در این خصوص اهمیتی نداده که به «مون جائه این»، رئیس جمهوری کره جنوبی نیز قول تجهیز نظامی داده‌است که خود می‌تواند باعث تنش بیشتر در بحران شود. دود چنین تنشی و جنگ احتمالی ناشی از آن بیش از هر کشوری به چشم همسایگان کره شمالی می‌رود. سئول، پایتخت کره جنوبی با 25 میلیون نفر جمعیت تنها 51 کیلومتر با مرز کره شمالی فاصله دارد. ضمن آنکه توان موشکی پیونگ‌یانگ به جایی رسیده‌است که توانایی هدف قرار دادن گوام که میزبان پایگاه اندرسن امریکا با ظرفیت 7 هزار نظامی است و همچنین بخش‌هایی از خاک امریکا را دارد. البته چین نیز از تبعات جنگ احتمالی در امان نخواهد بود. استان‌های مرزی چین در مرز با کره‌شمالی وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند. اگر جنگی درگیرد، چین شاهد هجوم مهاجران کره‌شمالی به سوی این استان‌ها خواهد‌بود که می‌تواند هزینه بسیاری برای این کشور به همراه داشته‌باشد.

کره شمالی اکنون در منگنه جنگ قدرت‌هاست. از یک طرف ابرقدرت چین را با مرزی هزار و 400 کیلومتری در شمال خود می‌بیند. از طرف دیگر به واسطه کره‌جنوبی با امریکا در مرزهای جنوبی خود مواجه است و البته سایه قدرت روسیه را نیز بالای سر خود می‌بیند. اما همان‌طور که بسیاری از سیاستمداران جهان، از جمله بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس هشدار داده‌اند، این بحران راه حل نظامی ندارد. اما علاوه بر این تحریم اقتصادی و نفتی هم راه چاره نیست و همان‌طور که چینی‌ها نیز معتقدند فشارهای اقتصادی نمی‌تواند بر حل بحران تأثیر بگذارد. زیرا آنچه برای حکومت کره‌شمالی اهمیت دارد، مسأله بقای رژیم است. پیونگ‌یانگ اعتقاد دارد امریکا در حال پیش‌بردن روندی است که منجر به ایجاد کشوری متحد به نام «کره» شود. بنابراین تضمینی برای بقای خود می‌خواهد. راه رسیدن به چنین تضمینی نیز گشوده شدن باب مذاکره است. هرچندکه کره‌شمالی در این خصوص اشتباه محاسباتی دارد. زیرا تشکیل کشور متحد کره، به نفع چین، امریکا و شرکای منطقه‌ای آن نیست. ژاپن مخالف تشکیل چنین کشوری است و خود امریکا هم اگر چنین اتفاقی روی دهد، دیگر بهانه‌ای برای حضور گسترده در منطقه و ورود به حوزه قدرت چین نخواهد داشت.

در این وضعیت تنها کشوری که می‌تواند با ایفای نقش غیرمستقیم، گامی در جهت حل بحران بردارد، کره‌جنوبی است. در حال حاضر بین دو کره شاهد توازنی نابرابر هستیم. تولید ناخالص داخلی کره‌شمالی تنها 40 میلیارد دلار است اما همین شاخص در کره‌جنوبی به 2 تریلیون و 29 میلیارد دلار می‌رسد. بنابراین سئول می‌تواند با ایجاد تحول در اقتصاد کره‌شمالی این کشور را ترغیب به آمدن پای میز مذاکره کند. از سر گرفتن فعالیت مجتمع صنعتی «کائه‌سونگ» در خاک کره‌شمالی که با حضور شرکت‌های هیوندای، ال جی و سامسونگ فعال بود و تا سال گذشته 50 هزار نفر در آن کار می‌کردند و کمکی 90 میلیون دلاری برای کره‌شمالی محسوب می‌شد، یکی از راه‌هایی است که سئول می‌تواند، پیونگ‌یانگ را وارد همکاری اقتصادی با خود کند و سطح اقتصادی آن را بالا ببرد.