پشت صحنه درگیری سنگین اردوغان با اروپا

 اردوغان، ترک‌تباران اروپا را کلید پیروزی خود برای ریاستی کردن قانون اساسی ترکیه می داند و با پررنگ کردن روحیه وحدت ملی در مقابل دشمن خارجی، سعی در رقم زدن نتیجه همه پرسی به نفع خود دارد.
 
جغرافیای سیاسی ترکیه، چندزمانی است که خود را برای یک همه پرسی مهم و سرنوشت ساز آماده می‌کند. این همه پرسی که قرار است روز یکشنبه ۱۶ آوریل برابر با ۲۷ فروردین‌ماه ۱۳۹۶ انجام شود، تمام فکر و ذهن و کنش‌های مسئولان عالی‌رتبه و نخبگان سیاسی ترکیه را به خود معطوف کرده است. اما در این میان، ذات قدرت‌خواه ترکیه که ریشه در امپراتوری عثمانی دارد، باعث ایجاد اصطکاک سیاسی بین این کشور و کشورهای اروپایی گردید.
 
داستان از آنجا شروع شد که سفر «مولود چاوش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه به شهر روتردام هلند برای برگزاری کمپین تبلیغاتی همه پرسی ۱۶ آوریل به خاطر ممانعت مسئولان هلندی از ورود هواپیمای وی لغو شد. قبل از این سفر، چاوش اوغلو گفته بود که اگر هلند مجوز پرواز هواپیمای او را صادر نکند، آنکارا تحریم‌های سنگینی علیه این کشور وضع خواهد کرد. در پی این اتفاق بود که «نعمان کورتولموش»، معاون نخست‌وزیر ترکیه، گفت: «ما دقیقاً همان کاری را می‌کنیم که آن‌ها با ما کردند. به هواپیمای حامل مقام‌های هلندی اجازه فرود در آنکارا را نخواهیم داد و هواپیماهای آن‎ها اجازه استفاده از آسمان ترکیه را ندارند».
 
در ادامه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، اقدام هلند را یادآور اقدامات نازی‌ها و یک فاجعه فاشیستی دانست. دولت هلند پیش از این گفته بود با برگزاری این نشست‌ها برای ارائه اطلاعات درباره همه‌پرسی در ترکیه مخالفتی ندارد، «اما این نشست‌ها نباید به دامن زدن به تنش در جامعه هلند منجر شود و هر کسی که بخواهد نشستی برگزار کند، باید به دستور العمل مقامات به منظور حفظ نظم و امنیت پایبند باشد».
 
مقامات سیاسی هلند گفتند: «دولت ترکیه نمی‌خواهد به قوانین در این زمینه احترام بگذارد». این سخنان مقامات هلند ناظر بر این مسئله بود که بیان کنند تنها چند روز تا برگزاری انتخابات در هلند زمان باقی مانده و سخنرانی چاوش اوغلو می‌تواند در هلند به نفع راست‌گرایان تمام شود. ترکیه همچنین در اعتراض به این اقدام، کاردار هلند در آنکارا را فراخواند. آنکارا قصد دارد برای پیروزی در همه پرسی قانون اساسی که بر اختیارات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور می افزاید نظر شهروندان ترک ساکن این اتحادیه را جلب کند. پیش از این نیز سخنرانی تعدادی از سیاسیون ترکیه در آلمان، سوئیس و اتریش لغو شده بود و موجبات خشم آنکارا را فراهم کرده بود.
 
در ترکیه نیز مردم در اعتراض به اقدامات هلند، جلوی سفارت و کنسولگری این کشور تجمع کرده و حتی با وجود حضور نیروهای امنیتی متعدد، پرچم هلند را از سردر کنسولگری این کشور در استانبول پایین کشیده و پرچم ترکیه را به جای آن نصب کردند. در هلند نیز ترک‌تباران، کنشی اعتراضی را در واکنش به اقدام مقامات هلند، در مقابل کنسولگری ترکیه در روتردام به نمایش گذاشتند.
 
اما آنچه در این یادداشت نگارنده در جهت بیان آن است، پشت پردۀ این قضایاست. در پشت پرده این قضایا، نمی‌توان علاقه ژئوپلیتیکی ترکیه در بازسازی قدرت امپراتوری عثمانی را نادیده گرفت. اردوغان در قالب اخوان المسلمین، خود را برای ترک‌تباران اروپایی در حکم «خلیفه» می‌داند و در جهان اسلام خواهان یکه‌تازی به عنوان هارتلند جهان اسلام است. اروپا به خوبی فهمید که ترکیه در صدد بهره‌برداری‌های سیاسی و سوء استفاده خود از این نشست‌ها است و سریع با آن به مقابله برخواست.
 
به همین جهت بود که آتش خشم ترکیه فوران کرد. آنکارا در اقدامی مظلوم‌نمایانه حتی واقعه «نسل‌کشی مسلمانان سربرنیتسا» که در بوسنی و هرزگوین امروزی به وقوع پیوست را دستاویز اهداف شوم خود قرار داد و نقش هلند در آن واقعه را سرزنش کرد؛ اما اگر ترکیه واقعا به فکر مسلمانان و جهان اسلام بود، روابطش با رژیم جنایتکار و فاشیست صهیونیستی را به حالت عادی برنمی‌گرداند، پس این‌ها جز بازی سیاسی و شطرنج سیاسی قدرت چیز دیگری نیست.
 
یادمان باشد که سخنرانی سفیران ترکیه در کشورهای اروپایی، امر دیپلماتیک عادی نبود، چرا که همه این سخنرانی‌ها در جهت این بود که بتوانند نظر ترک‌تباران را برای انداختن رأی آری به نفع سیستم ریاستی ترکیه جلب کنند. پس آنچه که در سخنان مقامات ترکیه تحت این عنوان که اقدام مقامات هلند بر خلاف قوانین و عرف بین‌المللی است، مظلوم‌نمائی خود در قالب‌های دیپلماتیک است. آن چیزی که اردوغان درصدد آن است، این است که از فضای ایجاد شده در جهت کسب حداکثر منافع خود بهره ببرد.
 
او در پشت پرده بسیار علاقمند است تا با پررنگ کردن مسئله ایجاد شده در هلند، خونی تازه به جریان وطن پرستی و ملی گرایی شهروندان ترکیه‌ای و ترک‌تباران حاضر در اروپا به خصوص در آلمان، هلند و اتریش تزریق نماید. اردوغان در تلاش است که با این ترفند، غیرت ملی ترک‌تباران را به جوش آورد تا از این طریق نتایج همه‌پرسی ۲۷ فروردین را از هم اکنون به نفع خود رقم بزند.
 
آخرین نظرسنجی‌ها و افکارسنجی‌ها در ترکیه گویای این واقعیت بوده‌اند که در کشور ترکیه نتایج همه‌پرسی تا اکنون، بسیار نزدیک به هم و تقریبا برابر بوده است، در چنین شرایطی اردوغان، ترک‌تباران اروپا را به عنوان میانبر  و کلید پیروزی‌بخش خود برای ریاستی کردن قانون اساسی ترکیه قلمداد می‌کند و با ایجاد و پررنگ کردن روحیه و وحدت ملی در مقابل دشمن خارجی، سعی در بردن همه‌پرسی به نفع خود دارد. بله، «حزب عدالت و توسعه»، «طعمه‌ای به نام هلند» را برای رسیدن به رویای سلطه‌جویانه دیرین خود بر کشور ترکیه بزرگنمایی کرد.