داستان از آنجا شروع شد که پروژه «ایران‌زمین»، بر اثر گودبرداری غیراصولی فروریخت. خبر رسید که گودبرداری این پروژه بیش از اندازه بوده و همین امر باعث شد اعضای شورای شهر روی این موضوع تمرکز بیشتری کنند.
مشخص شد پروژه‌ای تجاری - اداری در مساحت 1/6 هکتاری است و قرار است بیش از 300 هزارمترمربع مساحت و 10 طبقه زیرزمین و 27 طبقه ارتفاع داشته باشد و متعلق به بابک زنجانی است.
بابک زنجانی یکی از میلیاردرهایی است که مدتی است رسانه ها در مورد آن بسیار می نویسند، رد پای وی در سازمان تامین اجتماعی و شهرداری تهران هم دیده شده و همین امر موضوعاتی را به وجود آورده است.
بعد از ریزش پروژه ایران زمین خبر رسید که این پروژه با بخشی از بزرگراه صدر تهاتر شده است.
بزرگراه طبقاتی صدر به طول 11 کیلومتر و به صورت تکه پایه با هزینه حدود هزار و 500 میلیارد تومان ساخته شد. این پل با هدف کاهش ترافیک در شمال تهران ساخته شد.
اما تجهیزات این پل حواشی داشت و اعضای شورای اسلامی شهر تهران را مجبور به واکنش کرد به گونه ای که اعضای شورا ردپای بابک زنجانی را در این پروژه رو کردند.
بابک زنجانی به جلسه غیرعلنی شورا فراخوانده می شود و وی مدعی شده که 50میلیون‌دلار برای پروژه صدر از شهرداری طلبکار است و چک‌هایش برگشت خورده است. طلبی که در ازای تامین فاینانس‌ها و واردات تجهیزات پروژه صدر در زمان تحریم‌ها باقی مانده است.
بعداز فرونشست پروژه ایران زمین که خطرات زیادی را برای شهروندان این منطقه ایجاد کرد، چند جلسه شورا به این موضوع اختصاص یافت و در نهایت تیمی این موضوع را بررسی کردند.
«مسعود سلطانی‌فر»، عضو کمیسیون برنامه شورای شهر تهران گفت: «بر اساس ادعای مالک پروژه «ایران‌زمین»، وی 50میلیون‌دلار از شهرداری طلبکار است که این چک‌ها برگشت خورده‌اند.»
وی درباره پروژه «ایران‌زمین»، اظهار کرد: «تاکنون درباره نحوه دریافت شهرداری از محل عوارض صدور پروانه پروژه ایران‌زمین اطلاع دقیقی در دسترس نیست و نقل‌قول‌های متعددی بیان شده است.»
سلطانی‌فر ادامه داد: «در آخرین جلسه‌ای که با مالک این پروژه داشتیم؛ وی مدعی شده است که «سرجمع از کل معاملاتم با شهرداری تهران از محل پروژه صدر و «ایران‌زمین»، 50میلیون‌دلار طلبکارم و چرا هیچ‌کس این را نمی‌گوید.»
عضو «کمیسیون برنامه و بودجه» شورای شهر تهران تاکید کرد: «بر اساس ادعای این فرد، چک‌های شهرداری به بانک رفته و برگشت خورده است. البته ما از کمیسیون عمران خواسته‌ایم این مساله را پیگیری کند.»
سلطانی‌فر در ادامه با اعلام «سه‌هزار میلیارد تومان» به‌عنوان حداقل هزینه ساخت پروژه صدر در پاسخ به این سوال درباره اینکه بالاخره این موضوع در صحن شورا اعلام شد که معامله‌ای اتفاق افتاده است و زنجانی در ازای اقداماتش در صدر، مجوزهای «ایران‌زمین» را دریافت کرده؛ آیا شورا نمی‌خواهد پیگیر این موضوع باشد تا شایبه زدوبند ایجاد نشود؟» گفت: «ما گفتیم معامله چندجانبه و قرار شده که کمیسیون عمران این موضوع را پیگیری کند.»
بر اساس این گزارش، پروژه «ایران‌زمین»، پروژه‌ای تجاری - اداری در مساحت 1/6هکتاری است که قرار است بیش از 300هزارمترمربع مساحت و 10 طبقه زیرزمین و 27 طبقه ارتفاع داشته باشد و متعلق به بابک زنجانی است. مجوز اولیه این پروژه پنج‌طبقه زیر زمین و سه‌طبقه تجاری بوده است که بعدتر با توافق شهرداری و کمیسیون ماده پنج با دو پروانه دیگر به 10 طبقه زیرزمین و 27 طبقه تجاری و هتل ارتقا می‌یابد و گودبرداری پنج‌هزارمتر میانی تا عمق 38متر آن پیش از اخذ مجوزها انجام شد و دیواره گودبرداری در تاریخ 11 مهر 92 ریزش کرد و پروژه متوقف شد.
وقتی حادثه‌ای در تهران رخ می دهد تازه مسئولان در خصوص علل آن تحقیق می کنند این در حالی است که حوادث گودبرداری در تهران بسیار زیاد است و در بیشتر موارد منجر به فوت می شود حال این بار گودبرداری در ملک میلیارد معروف و پرحاشیه شهر رخ داد و دوباره بعد از وقوع حادثه تازه موضوع توسط مسئولان پیگیری می‌شود.
به اعتقاد احمد دنیا مالی رئیس کمیسیون فنی و عمران شورای اسلامی شهر تهران و معاون سابق قالیباف در شهرداری تهران، مراحل علل گسیختگی دیوار گودبرداری پروژه خیابان ایران زمین واقع در شهرک غرب عبارتند از نفوذ آب از داخل خاک دستی - سست شدن قسمت‌هایی از خاک طبیعی و افزایش فشار جانبی خاک- تغییر شکل اضافی لوله اصلی آب و فاضلاب و شکستن آن - گسیختگی کششی انکرها و همچنین پانچ شدن برخی از آنها -گسیختگی دیواره گود.
به گفته وی، آزمایشات انجام شده اولیه و نتایج مبنای محاسبات پایدارسازی صحیح نبوده و به نظر می‌رسد فرضیات اولیه طراحی، خوشبینانه در نظر گرفته شده است و روش پایدارسازی، فواصل انکرها و ضخامت بتن پاششی مناسب نبوده است و به نظر می‌رسد مطالعات با ساده‌انگاری و بر اساس تجربیات گذشته انجام پذیرفته و اعتماد بیش از اندازه پیمانکار طرح و اجرا به سطح علمی و سوابق کاری خویش، مانع از بررسی دقیق شرایط طرح شده است.
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه اتفاقات رخ‌داده در شهرک غرب و پروژه خیابان ایران‌زمین نگرانی‌های زیادی را برای ساکنان این منطقه ایجاد کرده است گفت: ساکنین این منطقه با سلام و صلوات زندگی خود را ادامه می‌دهند.
در گزارش دنیامالی حرفی از تهاتر شهرداری تهران نشد و فقط به علل وقوع این حادثه پرداخته شد.
اما اظهاراتی از بابک زنجانی در اینترنت منتشر شده مبنی بر اینکه گفته «برای دریافت پروژه ایران‌زمین شهرداری بیش از 4٠٠ میلیارد تومان نقد دریافت کرده و تراکم فروخته و این خرید تراکم برای هر شرکت و شخصی به‌راحتی انجام می‌شود. پروژه پل صدر ربطی به ایران‌زمین ندارد. شهرداری باید پول می‌داده، در آن مقطع پولی برای اجرا نداشته و از مجموعه هلدینگ کمک و فاینانس خواسته شد.
وارداتی را انجام دادیم که در زمان تحریم بسیار سخت بود ولی انجام شد و پول پرداختی را بعد از ١6ماه وصول کرد و ارز پرداخت‌شده را که در آن زمان چهارهزارو٨٠٠تومان بود و شهرداری با بیان اینکه اعضای شورا، ارز را با قیمت بانک‌مرکزی سه‌هزارتومان قبول دارند تسویه کرد که هنوز هم آن بدهکاری صاف نشده است»
مسئولان شهرداری تهران مدت ها در این باره سکوت کردند و در نهایت حسین محمد پور زرندی معاون مالی اداری شهرداری تهران در این زمینه شفاف سازی کرد.
وی در خصوص ارتباط میان پروژه ایران زمین و پل صدر گفت: گناه ما این است که بدون بررسی در مورد هر چیز اظهار نظر می‌کنیم و من به یقین می‌گویم هیچ ارتباط تهاتری بین این دو پروژه وجود ندارد.
وی ادامه داد: فردی به نام بابک زنجانی برای پروژه ایران زمین تقاضای پروانه کرده است و برابر قانون شهرداری می‌تواند در بخش درآمدی 30 درصد درآمد را به صورت نقد بگیرد و بقیه را تا سقف 36 ماه به صورت تقسیط دریافت کند. البته هرچه این پرداخت‌ها به صورت نقد باشد برای شهرداری بهتر است. این فرد طبق محاسبات شهرداری 30 درصد نقد را پرداخت و چک‌های تقسیط را به شهرداری منطقه دو داده است و چک‌ها یا به صورت سه ماهه یا به صورت شش ماهه بوده است.
پورزرندی افزود: این فرد در کشور مالزی بانکی داشته است و به همین دلیل برای پیمانکار پروژه پل صدر ماشین آلاتی را از طرق مختلف خریداری کرده است و در قبال تامین این ماشین‌آلات بنا بوده ملک به وی واگذار شود.
وی افزود: زمانی که این فرد ماشین‌آلات را برای پروژه پل صدر تامین کرده است رقمی در بالای 40 میلیون دلار LC باز کرده و این رقم را از شهرداری طلبکار بوده است. پیمانکار در خصوص پرداخت طلب این فرد با اداره مالی شهرداری مکاتبه‌ای داشته که طلب این فرد پرداخت شود. در زمانی که این فرد برای گرفتن طلب خود مراجعه می‌کند همزمان می‌شود با سررسید چک‌های اقساط پروژه ایران زمین و این فرد تقاضا می‌کند این چک‌ها به اجرا گذاشته نشود و بابت طلبی که دارد فعلا این چک‌ها به عقب بیفتد. شهرداری هم قبول کرد تا سقفی که طلب دارد چک‌های اقساط را به اجرا نگذارد.
پورزرندی ادامه داد: البته مشکلاتی در این خصوص وجود داشت زیرا ما عقیده داشتیم طلب‌ها باید مطابق با زمانی که LCها باز شده‌اند باید محاسبه شود، اما این فرد به این مسئله اعتراض داشت. جلساتی در مورد رفع این مشکل گذاشته شده است که همچنان ادامه دارد اما اصلا تفاهم‌نامه تهاتری وجود نداشته است.
البته اخباری مبنی از بابک زنجانی مبنی بر دور زدن تحریم ها بین المللی در رسانه ها منتشر شده و اعلام شد که وی در لیست سیاه تحریم ها قرار گرفته است.
برخی معتقدند بابک زنجانی در انتقال جرثقیل‌های غول پیکر برای ساخت بزرگراه صدر برای شهرداری تهران همکاری کرده است. ظاهرا نبود این جرثقیل‌ها در ابتدای پروژه، تا حدود زیادی پیشرفت پروژه صدر را عقب انداخت، اما در نهایت آبان ماه سال گذشته، خبر رسید که دستگاه جرثقیل دروازه‌ای (گنتری کرین) از رمپ غربی این بزرگراه به سمت پل طبقاتی صدر در حال حرکت است.
با آمدن این جرثقیل ها به گفته مسئولان شهرداری تهران روزانه بیش از 30متر از بزرگراه طبقاتی ساخته خواهد شد و چهار دستگاه مستقر در این پروژه امکان ساخت ماهانه یک کیلومتر از بزرگراه را خواهند داشت و با آغاز به کار این دستگاه قطعا رکوردهای قبلی افزایش خواهد یافت.
برخی معتقدند که شهرداری تهران در مقابل تامین جرثقیل های مورد نیاز بزرگراه صدر، مجوز پروژه «ایران زمین» را به بابک زنجانی اعطا کرده است که البته معاون شهردار تهران این موضوع را نفی می کند.
طبق سخنان اعضای شورای شهر، بابک زنجانی در انتقال جرثقیل‌های غول‌پیکر برای ساخت بزرگراه صدر با شهرداری تهران همکاری کرده است. ظاهرا، نبود این جرثقیل‌ها در ابتدای پروژه، تا حدود زیادی پیشرفت پروژه «صدر» را عقب انداخته بود، اما در نهایت آبان‌ماه سال گذشته، این جرثقیل ها وارد شد و زمانی که ریزش زمین در شهرک غرب رخ داد از سوی برخی افراد تهاتر بین این دو پروژه عنوان شد.
مسعود سلطانی‌فر، عضو شورای شهر تهران گفت که : «مسئولان شهرداری در قبال تامین تجهیزات پروژه «صدر» از سوی بابک زنجانی به او زمین و مجوزهای لازم برای احداث پروژه ایران زمین را اعطا کردند و اگر این تهاتر با ارزیابی درستی انجام می‌شد، مشکلی نبود.»
البته محمد سالاری عضو دیگر شورای شهر معتقد است پروژه ایران زمین در محدوده ای انجام شده که فاقد بلند مرتبه سازی است و تمامی املاک به‌صورت ویلاسازی اجرا می‌شود و اجرای این پروژه با این ارتفاع بحث امنیت، اشرافیت و تغییر فضا و کاربری محله را به وجود می‌آورد و باید نگران بافت فرهنگی و اجتماعی این محدوده باشیم.»
سالاری در ادامه با اشاره به روند رسیدگی کمیسیون ماده پنج و شهرداری تهران به این موضوع به طعنه گفت: «این نحوه رسیدگی با این سرعت قابل تقدیر است و امیدواریم شهرداری تهران در مورد همه پروانه‌های 100 و 200 متری مردم در مناطق مختلف با همین سرعت عمل کند.»
البته احمد حکیمی‌پور عضو دیگر شورای شهر معتقد است که همه می‌دانند و ما هم می‌دانیم که دبیرخانه کمیسیون ماده پنج در شهرداری تهران قرار دارد و جای سوال دارد که آیا استعلامات قانونی و پیگیری‌های لازم در مورد این پروژه اخذ شده است یا نه؟ من معتقدم که این استعلامات قانونی در دبیرخانه یا تهیه نشده یا دقت لازم در مورد آنها صورت نگرفته و در هر صورت تخلف بوده و باید مورد بازنگری قرار گیرد.
همچنین محسن سرخو، عضو دیگر شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه شهرداری تهران وارد فضاهایی شده که در آن قراردادهای پایاپای با پیمانکاران، تامین مالی شود و بعضا مشکلاتی را برای خود شهرداری، مردم یا امکانات مردم که در دست شهرداری امانت بوده به وجود می‌آورد، گفت: «نمونه این اشکال را در پروژه دوطبقه‌کردن بزرگراه صدر به‌خوبی شاهد هستیم. در این پروژه نیز تامین‌کنندگان مالی در یک قرارداد پایاپای تجهیزات را فراهم کرده و در عوض مجوز این پروژه را با سه‌بار رفت و برگشت به کمیسیون ماده پنج دریافت کرده‌اند و این کمیسیون مطالبات این تامین‌کننده مالی را با هر میزانی که خواسته تغییر داده و در واقع شهرداری در این پروژه به‌دنبال همه‌چیز غیر از منافع مردم بوده است.»
سرخو اضافه کرد: «این پروژه قبل از گودبرداری و پس از آن و تاکنون، مشکلات و محدودیت‌های زیادی را برای مردم منطقه به وجود آورده و جای سوال است که چطور 118 هزارمترمربع فضای اولیه تبدیل به 317دهزارمترمربع شده است؟»
وی اضافه کرد: «مردم در حال حاضر در سایر نقاط شهر برای 100 یا 200 متر ملک خود چند سال منتظر می‌مانند، اما اینجا برای این فرد که اسم او را نمی‌برم اما همه او را می‌شناسند، بدون توقف سه‌بار مجوز صادر شده است. در این راستا شهرداری منطقه یا اختیار اقدام داشته که انجام نداده که قصور کرده است یا اختیاری نداشته که در این حالت هم شهرداری تهران باید پاسخگو باشد.»
بعد از جلسات شورای شهر خبری از گود ایران زمین نشد این خیابان همچنان مسدود است و برای اهالی محل مشکلاتی را ایجاد کرده است. اقبال شاکری عضو شورای اسلامی شهر تهران در این باره به خبرنگار فارس گفت: منتظر یک گزارش پیشرفت کار هستیم که بگویند تا کجا پیش رفته اند.
وی ادامه داد: خیابان هنوز بازگشایی نشده است. طبق زمان بندی نباید زمان چندانی به بازگشایی آن مانده باشد.
به گفته این عضو شورای اسلامی شهر تهران، باید مقاوم سازی تا کنون انجام شده باشد و خیابان گلستان باز شود.
وی در خصوص ارتباط پروژه ایران زمین با صدر گفت: از موضع پروژه شهری برخورد می کنیم و در اسناد و مدارک ما چیزی در خصوص ارتباط پروژه صدر با ایران زمینی پیدا نکردیم.
در حال حاضر شهرداری تهران در حال مقاوم سازی محل است و بعید است این خیابان ظرف چند ماه آینده بازگشایی شود.احمد دنیا مالی رئیس کمیسیون عمران شورای شهر در این باره به خبرنگار فارس گفت:کارهای مقاوم سازی و تحکیم انجام شده و یک سری شمع در خیابان ایران زمین در حال نصب است که با انجام این کارها، پروژه می تواند به کار خود ادامه دهد.
به گفته دنیا مالی، ولی خیابان ایران زمین احتمالا تا بهمن ماه بازگشایی نخواهد شد.
وی تاکید کرد که این پروژه ارتباط خاصی با پروژه صدر ندارد. صرفا در ازای کاری که مالک در پروژه صدر در جهت تامین تجهیزات انجام داده، بخشی از عوارض ملک وی در پروژه ایران زمین بخشوده شده است.
پروژه ایران زمین فروریخت. دلیل این حادثه هم گود برداری غیراصولی بود .باز هم باید شاهد حوادث اینگونه در شهر باشیم چرا که این حادثه اولی نبوده و قطعا آخری هم نخواهد بود.
