ظریف: من به مردم دروغ نمی گویم

ظریف افزود: می شود چیزی را تولید و یا سخنرانی کنیم و بگوییم مردم، ما این حرف ها را زدیم. این کارها هنر نیست. هر کس یک طرفه به قاضی برود، پیروز بر می گردد، به ویژه اگر قاضی هم خودش باشد.

محمد جواد ظریف، دیپلمات خوش مشرب ایرانی، هیچ گاه از صحبت کردن درباره سیاست خارجی خسته نمی شود و تنها شاید محدودیت وقت و اشاره گاه به گاه همکارانش که وقت محدود است، وی را از ادامه یک بحث منصرف کند.

او در خلال سخنانش به تجربیاتی که در طول سال ها کار دیپلماتیک به دست آورده اشاره می دهد؛ تجربیاتی که هر کدام برای خود موضوع بحثی است مستقل.

وزیر خارجه ایران به همان میزان که جلوی دوربین ها خوش خنده و بشاش است، به همان اندازه در کار و تلاش دیپلماتیک خود و همکارانش جدی است و با حرارت از تیم خود دفاع می کند؛ هرچند مدعی است کاری که انجام داده ، به قدر بضاعتشان بوده است؛ بضاعتی که بر این باور است کم نگذاشته اند برای ایران و ایرانیان.

فرصت دیدار با محمد جواد ظریف برای تابناک، در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه در صبح پنجشنبه اتفاق افتاد. ساعت هشت و نیم صبح روز پنجشنبه؛ ساعتی که پیش از آن و پس از آن، آقای وزیر دیدار های دیگری نیز در برنامه خود داشت.

خلاصه ای از این مصاحبه را در ادامه می خوانیم.

سند تفاهم در ژنو، نه پیشنهاد ایران است نه غرب، بلکه حاصل سیصد تا چهارصد ساعت مذاکره انجام شده است.

ــ هیأت دیپلماتیک با این رویکرد به این مذاکرات رفت که به نتیجه برسد، نه اینکه اعلام موضع نماید. در گذشته این کار بسیار انجام شده است؛ از روز اول هسته ای تا امروز ما هر جا رسیدیم، موضعمان را اعلام کردیم.

من در نیویورک در آغاز بحث، گفتم نه قطعنامه شورای امنیت را به رسمیت می شناسیم و نه ارجاع به شورای امنیت را قانونی می دانیم. تحریم های خارج شورای امنیت را نیز فاقد هرگونه مبنا می دانیم، ولی نرمشی که ما می خواهیم به کار ببریم، این است که راجع به این ها سخن نگوییم.

ــ هدف ما از مذاکره این نبود که مواضعمان را تکرار کنیم. تکرار مواضع نیاز به مذاکره ندارد. اعلام مواضع به بیانیه نیاز دارد نه مذاکره.

ــ نخستین بار ما چهارچوب اولیه سند را مطرح کردیم. بعد به این چهارچوب شکل مذاکراتی دادیم؛ اما عبارات و کلمات توافقی است؛ بنابراین، اگر می خواستیم اعلام موضع کنیم، حتما چیز دیگری غیر از این سند بود. اگر امریکا هم می خواست اعلام موضع کند، چیز دیگری منتشر می کرد.

ــ اگر دوباره به امید خدا بیکار شدم، درباره اینکه در این مذاکرات چه گذشت می نویسم؛ که از کجا آغاز شد و به کجا رسید. من به شما قول می دهم حتما در این راه ما خیلی بد عمل نکردیم.

ــ نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که خیال ما اینقدر آسوده بود که خود سند را در اختیار مخاطبان گذاردیم. هیأتی که سند را رسماً در اختیار همه جهان قرار داد، ما بودیم. این کار را امریکایی ها و یا هیچ هیأت دیپلماتیک از اعضای گروه (5+1) انجام نداد.

ــ هنگامی که توافق کرده بودیم، متن محرمانه باشد به تعهد خود عمل کردیم. حتی خود بنده تا پای تهدید به استیضاح از طرف مجلس محترم پیش رفتیم. متن باید در آن زمان محرمانه می ماند. ما می خواستیم کار به نتیجه برسد، چون بنده دنبال تبلیغات نبودم، ولی پس از اینکه متن توافق شد، سند نهایی منتشر شد و این خلاف اخلاق نبود.

ــ ما حتی ترجمه متن سندی را که در اختیار رسانه ها گذاردیم، در آن جانب احتیاط را به ضرر خودمان گرفتیم، چرا که نمی خواستیم، این تصور پدید آید که چیزی وارد ترجمه کرده ایم که در متن اصلی نیست، این نشان می دهد که ما چیزی برای پنهان کردن نداریم.

ــ امریکایی ها به دلیل نگرانی هایی که از خود امریکا دارند، به جای اینکه متن را در اختیار عموم بگذارند، متأسفانه برداشت خودشان را در اختیار رسانه ها گذاردند. ما به این کار، «مهندسی خبر» یا «چرخش خبر» می گوییم.

به گمانم آن متنی را که امریکایی ها ارائه کردند، حتی خود هیأت مذاکره کننده آن ها در ژنو نیز ندیده بود. این متن را کاخ سفید تهیه کرده و هیچ ارزش و اعتباری ندارد؛ آنچه اعتبار دارد، برنامه اقدام مشترکی است.

ــ این سند بیانیه ایران نیست، بلکه بیانیه امریکا مختص امریکاست. اگر ما نیز بخواهیم یک بیانیه تولید کنیم، می توانیم بهتر از اینها ارائه نماییم. ما به این کار اعتقاد نداریم. ما یا نمی گوییم چه مذاکراتی کرده ایم یا آنکه اگر بگویم، درست آن را خواهیم گفت. من به مردم دروغ نخواهم گفت. شاید حرفی را به مصلحت ندانم و نگویم، ولی آنچه می گویم، راست و درست آن را خواهم گفت.

ــ می توان چیزی را تولید یا سخنرانی کنیم و بگوییم ما این حرف ها را گفته ایم. این اقدامات هنر نیست. هر کس یک طرفه به قاضی برود، پیروز بر می گردد، به ویژه اگر قاضی هم خودش باشد.

_ این سند، هر چه هست، یک تفاهنامه نیست. قرار است که این سند، زمینه ای فراهم آور د که باعث شود ما راجع به آینده فکر کرده و به توافق برسیم.