ماندن در پوسته ظاهری قرآن انسان را به بیراهه‌ می‌رساند

متن کامل پیام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بدین شرح است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

برگزاری نخستین کنگره بین‌المللی قرآن کریم با موضوع "انسان و جامعه" فرصتی مغتنم در جهت معرفی بیشتر مفاهیم آسمانی قرآن در ابعاد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، علمی و اقتصادی برای دانشجویان و طلبه‌های جوان است که باید معلم‌های مجهز به سلاح دانش و آگاهی اسلامی در مقابل تهاجم برنامه‌ریزی شده علیه باورهای دینی در نسل‌های آینده باشند.

هرچند جوانان ما در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی به دستاوردهای ارزنده‌ای در قرائت، تفسیر و حتی تأویل و هرمنوتیک رسیده‌اند، اما پیشرفت دانش و گسترش جزئیات بین رشته‌ای در علوم انسانی، علوم پایه و علوم پزشکی، ضرورت تحقیقات عمیق‌تر و روی آوردن به تفاسیر موضوعی را روز به روز بیشتر می‌نماید و در این راه، وظایف دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه به مراتب سنگین‌تر و مهم‌تر خواهد بود. چون به شهادت تفاسیر متعددی که در 14 قرن گذشته برای قرآن نوشته شد، اگرچه این کتاب الهی در کنار همه اهداف نزول، برای یک نکته مهم، یعنی هدایت انسان‌هاست، اما از هر زبان و قلم که درباره آن می‌شنویم و می‌خوانیم، نامکرر است.

توجه داشته باشیم که قرآن یک اقیانوس عمیق در مفاهیم است که کشف راز و رمز اعجاز آن در لفظ و معنا نیازمند انسان‌هایی است که اصول درست اقیانوس پژوهی و درک مفاهیم آسمانی آن را بدانند که اگر چنین نباشد یا در پوسته ظاهر می‌مانند و به خاطر سطحی‌نگری از لذت معنوی آن محروم می‌شوند و یا به بیراهه‌هایی از نوع اسرائیلیات می‌رسند که اگر از روی غرض‌ورزی نباشد، مصداق بارز کوشش دوستان جاهل است که با شوق و اشتیاق مورد سوء استفاده دشمنان دانا قرار می‌گیرد.

نکته ظریفی که باید در باب خلود اعجاز قرآن به آن توجه شود، شرایط زمانی و مکانی نزول است. در شبه‌جزیره‌ای که مردمانش بر بستر جهل، برای بت‌ها لالایی عبادت می‌خواندند و خود به خواب غفلت می‌رفتند و باسوادانشان از تعداد انگشتان دست بیشتر نبود، کتابی از آسمان نازل می‌شود که در اولین سوره، اولین آیه، اولین جمله و حتی اولین کلمه، دستور «خواندن» می‌دهد و از «قلم» سخن می‌گوید و وقتی می‌خواهد خداوند قادر و متعال را به بشریت معرفی کند، می‌فرماید: «خدایی که یاد داد به انسان، آنچه را نمی‌دانست.»

اگر پابه‌پای تاریخ هزار و چهارصد و سی و چهار ساله جغرافیای ممالک اسلامی پیش بیاییم و مقاطع، دانشمندان و سرزمین‌های مهم را بررسی نماییم، می‌بینیم همیشه موضوعات مربوط به قرآن سرآمد اتفاقات تاریخی، اهداف علما و توجهات ملت‌های کشورهای اسلامی است که اوج آن تجدید تعالیم مکتب اهل بیت (ع) در ساختار قانونی جمهوری اسلامی می‌باشد، که امام راحل به عنوان مفسری مرجع، پرچم مبارزه را در بهترین مقطع زمانی و در مهمترین کشور اسلامی برافراشتند.

حتی در عصر حاضر که عصر انفجار اطلاعات است و انسان می‌تواند انبوهی از اطلاعات علمی را به وسیله رایانه در دسترس داشته باشد، قرآن که سرشار از مفاهیم بکر است، دریچه‌ای به سوی دانش‌های تازه است که همیشه بهترین و دقیق ترین محققان هر عصر و زمان، مانند همین جمع به آن می‌پردازند و برای هر زمان و موضوع هم مطالب تازه‌ای از عمق این اقیانوس کشف می‌شود.

قرآن معدن جواهرات گوناگون برای خیر دنیا و آخرت و چشمه آب حیات از قدرت لایزال الهی است که اگرچه رسیدن به آن دشوار است اما هرکس لذت درک مفاهیم آن را چشیده باشد به بهانه ناسخ و منسوخ یا محکم و متشابه از دست نمی‌دهد.

به شما قرآن پژوهان مخصوصاً جوانان طلبه و دانشجو تبریک می‌گویم که با خوشه‌چینی از کشتزار معرفت، دفتر عمر تحقیقاتی خود را مزین به آثار قرآنی می‌نمایید و از مسئولان دانشگاه آزاد مخصوصاً در واحد مشهد مقدس، تشکر می‌کنم که با برپایی نخستین کنگره بین المللی در جوار بارگاه ملکوتی ثامن‌الحجج(ع)، هم به شبهه توجه بیشتر شیعه از قرآن کریم به احادیث و روایات پاسخی عملی و علمی می‌دهید و هم آن سفارش پیامبر اکرم (ص) را در ذهن جامعه یاد آوری می‌نمایید که "انی تارک فیکم الثقلین".

امیدوارم میهمانان خارجی این کنگره، سفیران قرآنی از ایران اسلامی به سرزمین‌های خود باشند و خیل مشتاقان مفاهیم این کتاب آسمانی در رشته‌های مختلف علوم از دستاوردهای مباحث علمی این مراسم بهره‌مند شوند.»