گزارش کامل از مراسم رونمایی یادداشت رهبر انقلاب

دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای گزارش کامل مراسم رونمایی از یادداشت رهبر انقلاب بر کتاب تن تن و سندباد را منتشر کرد.

به گزارش دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، دومین پاسداشت هنر و ادبیات انقلاب اسلامی صبح دوشنبه 18 مرداد 95 در مؤسسه ی پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و هنر برگزار شد.

در این آیین از یادداشت حضرت آیت الله خامنه ای بر کتاب داستانی «تَن تَن و سندباد» نوشته ی آقای محمد میرکیانی رونمایی شد.

* مختارپور: انتشار یادداشت های جدید رهبر انقلاب بر کتاب های غیر دفاع مقدس

در ابتدای این جلسه، علیرضا مختارپور، دبیر جلسه درباره ی دقت نظر رهبر انقلاب در مطالعه ی کتاب ها و بیان نظرشان پس از مطالعه ی آن گفت: بارها شده است که رهبر انقلاب پس از مطالعه ی کتاب، نظر خود را در مورد آن گفته اند و این موضوع به خصوص در رابطه با کتب دفاع مقدس بسیار اتقاق افتاده که نظر خود را به نویسنده ی کتاب یا خانواده ی شهید به صورت کتبی و شفاهی فرموده اند که تاکنون تعداد بسیار زیادی از آنها منتشر شده است. اما از سال گذشته دفتر نشر و حفظ آثار ایشان این توفیق را پیدا کرد تا نظرات ایشان در مورد کتاب های غیر دفاع مقدس را نیز منتشر کند که یادداشت رهبر انقلاب بر کتاب «دختران آفتاب» نخستین آنها بود و در ادامه ی همین روند، نمونه ی دیگری از نظرات ایشان امروز منتشر خواهد شد.

وی در ادامه ی سخنان خود از پیشکسوتان حوزه ی هنر و ادبیات حاضر در جمع خواست تا ضمن بیان خاطرات خود از نظرات رهبر انقلاب درباره ی ادبیات کودک، نظرات خود پیرامون کتاب و ادبیات کودک را ابراز دارند.
* گروگان: باید از یک غربال واحد استفاده کنیم

آقای محسن گروگان از پیشکسوتان ادبیات کودک در مورد اهمیت فعالیت ادبی در حوزه ی کودکان و حساسیت های این عرصه گفت: پیرامون ادبیات کودک و شقوق مختلف آن مطلب زیادی وجود دارد که می خواهم یکی از آنها را که مطرح کنم. زمانی که ما برای کودک و نوجوان به تولید اثر(در انواع مختلف آن) می پردازیم باید توجه داشته باشیم که می بایست یک پیام واحد از تریبون های مختلف به گوش برسد و اینگونه نباشد که آراء ضد و نقیض به مخاطب برسد. یکی از مشکلات تولید آثار در حوزه ی کودک این است که متأسفانه مخاطب ما با آراء متعدد روبرو است که اصل آن مشکلی ندارد اما مسئله اینجاست که در برخی از موارد این آراء ضد و نقیض هستند.

عضو سابق شورای انتشارات کانون پرورش فکری ادامه داد: برای نمونه زمانی که می خواهیم مذمت اسراف را برای مخاطب خاص خود تبیین کنیم، باید برداشت ها، تصاویر و عملکرد موجود در آثار فرهنگی نیز منعکس کننده ی همین هدف باشد اما متأسفانه آثار فرهنگی ما در بسیاری از موارد نه تنها مخاطب را از اسراف دور نمی کند بلکه آن را موجه می سازد. در بررسی این آثار متوجه می شویم که نوع صحبت کردن، نوع رفتار و خانه ی تجملی که در فیلم های خودمان وجود دارد، دقیقا بر خلاف پیام مدنظر ماست. ارباب فرهنگ می خواهند کودک را متوجه اسراف کنند اما آثار فرهنگی، مخاطب را به سمت دیگری می برند. مکرر از اطرافیان خود شنیده ام که شما چیزی می گویید و فلان نشریه یا فیلم، پیام دیگری را مخابره می کند. برای حل این مشکل نیز باید از یک غربال مشخص و واحد استفاده کنیم که آن هم چیزی جز احکام الهی و آموزه های دینی نیست.

* سرشار: رهبری فرمودند اگر اهمیت کار خود را می دانستید حتی از خواب شب تان هم می زدید

آقای محمدرضا سرشار دیگر سخنران این مراسم بود که در بیان چرایی پرداختن به ادبیات کودک گفت: هر نظام عقیدتی باید روی نسل آینده ی خود سرمایه گذاری کند و هنر و ادبیات از جمله زمینه های مهم سرمایه گذاری است. زمانی که حضرت امام خمینی رحمه الله علیه در سال 1342 آن سخنان تاریخی را فرمودند، در تنهایی به سر می بردند و هنگامی که از ایشان پرسیدند چه کسانی از شما پیروی خواهند کرد، پاسخ دادند که سربازان من در گهواره ها هستند و دیدیم که 15 سال بعد همان کودکان بزرگ ترین انقلاب قرن را آفریدند.

رئیس انجمن قلم ایران درباره ی اوج اهتمام رهبر انقلاب پیرامون ادبیات کودک بیان کرد: اهالی ادبیات کودک، دیداری با رهبر انقلاب در اوایل دهه ی 70 داشتند که ایشان در آن دیدار فرمودند اگر اهمیت کار خود را می دانستید حتی از خواب شب تان هم می زدید تا خواسته خود را محقق کنید.

وی در مقایسه ای آماری از تولیدات ادبیات کودک در سال های قبل از انقلاب با سال های پس از انقلاب گفت: بر اساس آمارهای موجود، در 11 سال منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی به طور متوسط سالانه 154 عنوان کتاب جدید (با موضوع کودک و نوجوان) در کشور به چاپ می رسید. اما در دهه ی نخست انقلاب اسلامی این تعداد به طور متوسط به 265 عنوان کتاب رسید که نشان می دهد حدود 70 درصد پیشرفت در این عرصه طی یک دهه داشته ایم. شمارگان کتاب ها نیز پیش از انقلاب اسلامی به طور متوسط بین 1500 تا 3000 نسخه بود اما 7 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی این تعداد حداقل به 5000 نسخه رسید که در مواردی شاهد شمارگان ده هزار و بیست هزار و حتی در برخی موارد این تعداد به صد هزار و دویست هزار هم رسید که عدد قابل توجهی است.

سرشار ادامه داد: در مورد آمار تجدید چاپ هم آمارهای جالب توجهی وجود دارد. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به ندرت پیش آمد که کتابی در حوزه ی ادبیات کودک به چاپ دوم برسد، برای نمونه تنها 16 عنوان (از 62 عنوان کتاب چاپ شده در کانون پرورش فکری) به چاپ دوم رسید و این در حالی است که در سال های بعد از انقلاب رسیدن به نوبت دهم به بالا در دهه ی نخست بسیار طبیعی شده بود.

او با اشاره به وارونگی نسبت ترجمه و تألیف به عنوان یکی از دستاوردهای دهه ی نخست انقلاب اسلامی گفت: در 11 سال پایانی حکومت پهلوی 26 درصد از تولیدات ادبیات کودک تألیفی و باقی آن ترجمه بود. اما در دهه ی نخست انقلاب 68 درصد آثار تألیفی و 33 درصد ترجمه بوده است. اما متأسفانه امروز حدود 38 درصد آثار تألیفی و حدود 72 درصد آنها ترجمه است که نشان می دهد ما به دوره جاهلیت قبل از انقلاب بازگشته ایم.

سرشار در قسمت پایانی سخنان خود ضمن ابراز تأسف از مسیر نادرست برخی از مؤسسات متولی ادبیات کودک افزود: پایان دوران رمزی نویسی، افزایش داستان های واقع گرا، تنوع موضوعات، تعدد مجلات کودک و نوجوان از جمله مزیت های کتاب های پس از انقلاب است که در کنار آن آسیب هایی چون افزایش کتب علمی، کتب کارتونی، کتاب های سری و... نیز گریبان گیر ما شده اند. همچنین در کشور مراکزی هستند که خود را متولی ادبیات کودک می دانند، در حالی که هیچ یک در مسیر آرمان ها و ارزش های انقلاب کار نمی کنند که بخش زیادی از آن به خاطر بدنه ی مدیران آنها است. این کشور، مرکزی نیاز دارد که با مبانی فکری و ارزشی ثابت، ادبیات کودک را نجات دهد.

مهندس چینی فروشان: از نگاه رهبر انقلاب تولید آثار خنثی هم مضر است

مهندس محسن چینی فروشان رئیس سابق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، دیگر سخنران مراسم، به بیان توصیه های مهم رهبر انقلاب پرداخت و گفت: کمتر مسئولی در کشور می شناسم که به اندازه ی رهبر انقلاب نسبت به حوزه های مختلف فرهنگ تسلط و دغدغه دارند. در جلسات متعددی که به صورت خصوصی و عمومی با ایشان داشتم، نسبت به کارهایی که انجام شده همواره می گفتند که این کارها کم است و باید جلوتر برویم. ایشان در یکی از دیدارهای خصوصی درباره ی ادبیات کودک و نوجوان تذکر دادند که موضوعات و رخدادهای تاریخ انقلاب، جای کار زیاد دارد و باید آنها را برای کودکان و نوجوانان بازگو کنیم.

مهندس چینی فروشان در قسمت دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به اهمیت محتوا در نگاه رهبر انقلاب تصریح کرد: در مورد آثار ادبی و هنری رهبر انقلاب تعبیر استحکام را به کار می برد که به فرم و محتوا معطوف است. ایشان بر این باورند که هنوز کاری که شایسته ی انقلاب اسلامی باشد در حوزه ی کودک و نوجوان تولید نشده است. ایشان تولید خنثی را مضر می داند و به تولید اسلامی و انقلابی تأکید دارد و روی فرهنگ اهتمام ویژه ای دارد.

چینی فروشان با اشاره به تولید عروسک های دارا و سارا، گفت: پس از تولید این عروسک ها خدمت ایشان رسیدیم و ایشان فرمودند مراد ما از تولید فرهنگ این است. سال 74 در دیداری ایشان فرمودند تاریخ انقلاب مسأله ی مهمی است که باید برای نسل نوجوان تبیین شود. ایشان در جزئیات نیز نظر می دهند و به مسأله ی روی جلد و کاغذ تأکید دارد که جلد عالی باشد اما کاغذ معمولی زیرا معتقدند جلد عالی مخاطب را جذب می کند.

وی ادامه داد: در یکی از دیدارها رهبر انقلاب فرمودند فیلم بابالنگ دراز را دیدم. این فیلم یک فیلم سالم است ولی با رویکردی آمریکایی، یعنی شما پرچم آمریکا را در تمام صحنه ها می بینید و ما اگر تمام وقت خود را صرف کنیم که چنین اثری تولید کنیم، باز هم ضرر نکرده ایم. همچنین ایشان در مورد کتاب «تن تن و سندباد» در دیداری با حضور آقای میرکیانی فرموده بودند کتاب «تن تن و سندباد» خیلی خوب بود و حرف هایی که در مورد تهاجم فرهنگی داشتم را این کتاب گفته بود.

* مؤمنی شریف: باید مطابق افق 1404 به تولید محصول بپردازیم

محسن مؤمنی شریف از دیگر کسانی بود که در این جلسه نکات مدنظر خود پیرامون ادبیات کودک را یادآور شد و تصریح کرد: رهبر انقلاب توجه زیادی به حوزه ی ادبیات دارند و در بسیاری از موارد شده که یک کتاب قطور را در فاصله ی بسیار کمی مطالعه کرده و نظرات خود را می فرمودند. مثلا از جمله این کتاب ها، کتاب خاطرات عزت شاهی بود که در کمتر از یک هفته آن را خواندند و در جلسه ای که با ایشان داشتیم فرمودند که این کتاب شهر گمشده انقلاب بود. از دیگر نکات جالبی که در مدیریت فرهنگی رهبر انقلاب وجود دارد از این قرار است که ایشان تشویق را به نویسندگان آثار اختصاص می دهند اما اگر به اثری نقد داشته باشند، به مسئولین و مدیران تذکر می دهند.

مؤمنی شریف ضمن انتقاد از فاصله گرفتن از سال های طلایی چاپ کتاب بعد از انقلاب در بیان علل این فاصله گیری اشاره داشت: متأسفانه از اوایل دهه ی 70، به خاطر سیاست های اشتباه توسعه، ارزش های ما با هجوم گسترده مواجه شد و سراغ دنیایی رفتیم که برای ما نبود و از جمله آسیب هایی که دیدیم در حوزه ی ادبیات بود. ما امروز باید با نگاه به افق 1404 به تولید آثار در این حوزه بپردازیم تا بتوانیم کودکان امروز را افرادی مؤمن، فعال، ایثارگر و برخوردار از روحیه ی اسلامی و انقلابی تربیت کنیم.

* محسن پرویز: متأسفانه این اثر در زمان خودش خوب دیده نشد

محسن پرویز، دیگر سخنران مراسم، با اشاره به اینکه نخستین مصاحبه را با نویسنده ی کتاب «تن تن و سندباد» را داشته و متأسفانه این اثر در زمان خودش، خوب دیده نشد گفت: رهبر انقلاب دو جمله دربار ه ی اهمیت کتابخوانی دارند که در یکی از آنها فرمودند باید پدران و مادران از ابتدا فرزندان را با کتاب مأنوس کنند و در جای دیگری اشاره داشتند که بچه ها را از کودکی عادت دهیم تا کتاب بخوانند.

سخنگوی انجمن قلم در قسمت پایانی سخنان خود ضمن یادآوری از مرحوم امیرحسین فردی، گفت: خوشبختانه فضای حاکم بر ادبیات کودک به طور کلی فضای سالمی است و ناشران ما می توانند به سمت ترجمه ی آثار از فارسی به زبان های دیگر بروند.

* رحماندوست: قهرمان داستان های غربی عمدتا مجهول الهویه اند

مجتبی رحماندوست، نویسنده و شاعر مطرح کشور سخنران بعدی این مراسم بود. وی با برشمردن نکات مهم رهبر انقلاب در حوزه ی ادبیات کودک ابراز داشت: باید در ادبیاتی که برای کودک به کار می بریم از زبان بومی استفاده کنیم و توجه داشته باشیم که قهرمان داستان در ادبیات غربی در بسیاری از موارد از خانواده پیدا نمی شود بلکه عمدتا مجهول الهویه است و از کوه و دمن پیدا می شود. بحران و آشفتگی در ادبیات کودک وارداتی چنان است که حدود 17 سال قبل «مجید عمیق» از مترجمان فعال حوزه ی ادبیات کودک به رهبر انقلاب گفت که در گذشته از هر 5 کتاب می توانستم یک کتاب را برای ترجمه انتخاب کنم اما امروز به ندرت می توانم از هر 50 کتاب هم یک کتاب انتخاب کنم.

مدیر سابق کارگاه قصه و رمان حوزه ی هنری با تذکر این نکته که باید از گنجینه ی تاریخی موجود در ادبیات فارسی برای تولید آثار برای کودکان استفاده کنیم گفت: ضمن آنکه نباید از غنای موجود در منابع خودی غافل شویم چرا که در تاریخ اسلام، ایران و سیره ی اهل بیت سوژه های فراواتی وجود دارد و می توانیم از آن هم استفاده کنیم.

* شریف رضویان: پیامبر اسلام نیز یادآور اهمیت تربیت کودک شده اند

سرکار خانم مریم شریف رضویان از فعالان حوزه ی ادبیات کودک و داور چند جشنواره ی ادبی نیز از دیگر مهمانان برنامه بود که به آسیب شناسی حوزه ی ادبیات کودک پرداخت و گفت: زمانی که پیامبر اسلام فرمودند «الدرس فی الصغر کالنقش فی الحجر» نشان از اوج اهمیت ادبیات کودک دارد. اما با این همه اهمیت، متأسفانه با تجربه ی داوری در چند جشنواره ی ادبی کودک می بینم که درونمایه ی ارزشمند همان چیزی است که در داستان های ادبی کودکان کمتر دیده می شود. این در حالی است که این گروه سنی فطرتا میل به خوبی دارد و نویسندگان امروزی به این مسئله بی توجه اند.

او ادامه داد: از دیگر آسیب های این حوزه به کار بردن تخیل بی حد و حصر در آثار خردسال است در حالی که این موضوع آثار نامناسبی را در ذهن کودک به جای می گذارد.

* میرکیانی: از محبت و بزرگواری رهبر انقلاب تشکر می کنم

پایان بخش برنامه نیز رونمایی از یادداشت رهبر انقلاب بر کتاب «تن تن سند باد» توسط نویسنده کتاب بود. وی پس از رونمایی از یادداشت در سخنان کوتاهی گفت: از محبت و بزرگواری رهبر انقلاب تشکر می کنم. جایگاه و شأن فرهنگی ایشان بیش از آن چیزی است که بتوان آن را توصیف کرد و حقیقتا در این لحظه زبانم از بیان آنچه که در ذهنم می گذرد الکن است. تصور می کنم آنچه که معظم له درمورد کتاب فرمودند بیش از واقعیت است و در آن حد و اندازه نیست.

میرکیانی ادامه داد: آنچه که درباره ی این کتاب تلاش کردم نشان بدهم، در واقع تأکیدات معظم له پیرامون تهاجم فرهنگی بود و علاوه بر این دغدغه های خود من را نیز تشکیل می داد. در آن زمان مسئولیتی در صدای جمهوری اسلامی ایران داشتم و ناچار بودم که هفته ای یک داستان بنویسم و همین هم موجب شد که با اسطوره ها آشنا شوم. واقعیت این است که جهان امروز به سمت یکسان سازی فرهنگی می رود و در صورت ادامه ی همین روند، از یک سو ایستادگی فرهنگی را از بین می برد و از سوی دیگر موجب تسط فرهنگ غرب می شود. من در این کتاب می خواستم که ایستادگی فرهنگی در مقابل یکسان سازی فرهنگی را برای نوجوانان ترسیم کنم.