ویژگی‌های روانی - اجتماعی در دوران بلوغ

دکتر مهرانگیز شعاع کاظمی گفت: ویژگی‌های روانی - اجتماعی نوجوانان دختر معمولا به صورت تغییرات خلقی، نگرانی، حساسیت و زود رنجی، کاهش قدرت تمرکز، میل به گوشه گیری، حساسیت بسیار نسبت به انتقاد دیگران، بی‌قراری، بی‌ثباتی ، تحریک پذیری، نوسان در خلق و خو، مخالفت با خانواده و دوستان بروز می‌کند.

وی با بیان اینکه خانواده‌ها باید با تغییرات خلقی نوجوانان در دوران بلوغ مدارا کنند، گفت: این تغییرات گذرا است و به صورت در رویا فرو رفتن، شرم و حیای مربوط به تغییرات ناشی از دوران بلوغ، تنبلی و سستی، خیره سری و خود رایی، نداشتن احساس امنیت و اعتماد به نفس و مقاومت در برابر اندرز والدین بروز می‌کند.

این دکترای روانشناسی در ادامه یادآور شد: تمایل شدید به ارتباط نزدیک با دوستان و گفتگوهای پنهانی و طولانی با آنها، حساسیت نسبت به آراستگی خود و صرف وقت جلوی آینه نیز از ویژگی‌های گذرای دختران در سن بلوغ است.

این عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س) گفت: بیشتر دختران حدود سنین 15 تا 19 سالگی و حدود دو سال زودتر از پسران بالغ می‌شوند.


شعاع کاظمی در خصوص ویژگی‌های روانی - اجتماعی نوجوانان پسر گفت: این ویژگی‌ها با رفتارهایی مانند اختلال در توجه، مخالفت با والدین و بزرگسالان، اختلال در خلق و خو و سلوک و رفتار، اضطراب و نگرانی، اختلال در درک مسائل، سردرگمی، اختلال خواب، بی‌اشتهایی یا پراشتهایی روانی، افسردگی و پرخاشگری، کنجکاوی و تمایل نسبت به جنس مخالف و مشکلات ناشی از رشد جنسی نوجوانان و ... نمایان می‌شود.

این دکترای روانشناسی با اشاره به اینکه پسران بین سنین 10 تا 16 سالگی بالغ می‌شوند گفت: سن بلوغ زودرس و دیررس ممکن است به این دقیقی نباشد. نوجوان، از نظر رشد شناختی، دوره‌های حسی حرکتی، عملیات عینی را پشت سر می‌گذارد و به شناخت انتزاعی دست می‌یابد، یعنی کودک دیروز که شناخت‌هایش مبتنی بر دریافت‌های حسی بود و اگر اسباب بازی‌اش را مخفی می‌کردند، دیگر به دنبال آن نمی‌گشت و آن را غیرموجود تلقی می‌کرد، تبدیل به نوجوان امروز شده است و با تکیه به اندوخته‌های حسی قبلی و چه بسا فارغ از حواس فعلی خود، دست به تفکر انتزاعی می‌زند و به طور مرتب، هر روز و هر ساعت، با سؤال‌های مختلف و کنجکاوی‌های متعدد درونی و بیرونی در همه جهات، رو به رو می‌شود.


شعاع کاظمی با تاکید بر اینکه رفتار نوجوانان تابع سازگارهای فردی و قوانین قراردادی است تصریح کرد: از نظر اخلاقی، در دوران کودکی اولیه و ثانویه که اصطلاحاً آن را اخلاق «پیش قراردادی» می‌نامند، بر اساس خودگرایی و لذت گرایی عمل می‌کرد و در نوجوانی که اصطلاحاً مرحله «قراردادی» نامیده می‌شود، رفتار او تابع سازگارهای فردی و قوانین قراردادی است، از این که به او برچسب «دختر خوب و پسر خوب» زده شود خوشحال می‌شود و در انتهای این دوره، تعهدات اجتماعی را مهم می‌داند و کم کم متوجه اخلاق خودپذیرفته شده به مرحله اخلاق قراردادی می‌رسد.

وی افزود: در این مرحله، دیگر تنبیه و پاداش و یا برچسب دختر یا پسر خوب برایش اهمیت ندارد، بلکه وارد اخلاقی می‌شود که حداقل بر اساس نظم و قانون یا بر اساس پیمان اجتماعی شکل گرفته است، این خود باعث بروز مسائل عاطفی و احساسی شدیدی برای نوجوان می‌شود.

شعاع کاظمی گفت: نوجوان در رشد اجتماعی - سیاسی نیز به مرحله خاصی می‌رسد که باید تصمیم گیری کند، احساس بالندگی داشته باشد، به تدریج از خانواده جدا شود و احساس استقلال کند، در مسائل اجتماعی و سیاسی نظر داشته باشد، رأی دهد و حداقل با شغل و تحصیل و ازدواج وارد جامعه شود.

وی گفت: از نظر رشد جسمانی و بلوغ هم، با مسائل خاصی رو به رو می‌شود. تغییرات بیولوژیک و فیزیولوژیک موجب ظهور و بروز علایم ثانویه جنسی می‌شود. تغییر صدا در پسران و رشد سینه‌ها و عادت ماهانه در دختران، روییدن مو، رشد سریع‌تر بدنی، آشکار شدن میل جنسی در هر دو، از پیامدها و نشانه‌های دوره بلوغ است و همه این تغییرات با وضعیت روحی فرد و آموزش‌های محیطی او در تعامل است و وضعیت خاصی را برای هر فرد ایجاد کرده، این طبقه سنی را از طبقات قبل و بعد، کاملا جدا می‌کند.