نگاهی به ادبیات فیلم‌سازی اصغر فرهادی

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم علیرضا قاسم‌خان-معاون مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی نوشت:

 افتخارآفريني شگرف اصغر فرهادی و شهاب حسینی در جشنواره کن امسال، ضمن آنکه مانند هر جایزه و افتخارآفريني دیگری مایه مسرت و خشنودی است، نکات درخورتوجهی را نیز با خود به همراه دارد. سال‌هاست که در جشنواره‌های بزرگ جهان، به فیلم‌سازان ایرانی در مقام کارگردان یعنی به طور مشخص به کسی که در یک حرکت و فرایند گروهی به تصویرکردن فیلم‌نامه می‌پردازد و همه استادی، دانش و فضیلت خود را می‌نمایاند، توجه می‌شود.

 نمونه آن جایزه نخل طلا به عباس کیارستمی در مقام کارگردان و موارد مشابه در همین جشنواره بوده است.

اما اهدای جایزه به اصغر فرهادی به عنوان فیلم‌نامه‌نویس را باید از منظری دیگر بررسی کرد و آن شکل‌گیری نوعی ادبیات است؛ اگرچه بسیاری از اهالی سینما، فیلم‌نامه را پدیده‌ای فنی می‌پندارند، در کفِ باکفایت کارگردان برای دست‌یافتن به محصولی به نام فیلم سینمایی.

 اما به نظرم به آنچه باید درباره این جایزه خاص، توجه کرد این است که اصغر فرهادی داستان‌نویسي است که پس از نوشتن داستانی از زندگی زن و مردی در تهران و ایران امروز و یافتن زبانی جهانی در قالب فیلم و سینما، با این نوع خاص از ادبیات است که توان خود را نشان می‌دهد.

ادبیاتی که اگرچه ظاهری رئالیستی دارد و درباره وضعیت امروزه است؛ اما به نظر نگارنده، ماحصل تجربه‌های نویسندگی و آشنایی با ادبیات نمایشی اصغر فرهادی و بیان بصری- سینمایی است. مدت‌هاست صحبت از ورود ادبیات امروز ایران به عرصه‌های جهانی است و این خود گواه نوعی از آن در گفت‌وگوهاست. موضوع ادبیات و فیلم‌های فرهادی ممکن است در گفت‌وگوها و مناسبت‌های مختلف مورد بحث و تبادل‌نظر گذاشته شود؛ اما با اهدای جایزه فیلم‌نامه‌نویسی جشنواره کن، توجه تازه‌ای را می‌طلبد.

جایزه بهترین بازیگر مرد را نیز که به شهاب حسینی تعلق گرفت باید به منزله نوعی حضور گسترده‌تر سینمای ایران در جهان سینما پنداشت؛ به این معنی که جایزه بازیگری سهم تازه‌ای از عرصه تولید فیلم را در جهان که تنها معطوف به کارگردان نیست برای سینمای ایران رقم زده است.
با این سهم می‌توان انتظار داشت که بازیگران در سینمای ایران، خود را در سطح استانداردهای جهانی ببینند. البته سال‌هایی را که شهاب حسینی به تجربه‌آموزی و سخت‌کوشی گذرانده نباید از نظر دور داشت.

این جوایز و جوایزی ازاین‌دست، حاصل فضایی هنری است که در سینمای ایران و جامعه ایرانی وجود داشته و به ظهور رسیده است؛ جوایزی که سطح انتظار از سینمای ایران را بسیار بالاتر برده است.