به دریا دریا "اخلاق سوم خرداد" نیازمندیم!

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم علی ربیعی وزیر تعاون ،کار  و رفاه اجتماعی نوشت:رخدادهای بزرگ همواره در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و به‌ویژه در زمان دفاع رخ می‌دهند و به مرور زمان، برخی از این وقایع به حافظه تاریخی یک ملت تبدیل می‌شوند. گاهی عظمت یک رخداد چنان بر تارک تاریخ می‌درخشد که نقش زمینه‌ها فراموش می‌شوند و فقط خود آن رخداد باقی می‌ماند تا آدمیان به بزرگ‌داشتن و خیره‌نگریستن در آن قناعت کنند. روزگار سپری می‌شود و مردم در حیرت باقی می‌مانند که آن بزرگی و عظمت چگونه ممکن شد و اکنون چگونه می‌توان به همان‌سان بزرگی کرد؟ این مسئله آنگاه پررنگ‌تر جلوه می‌کند که مردم به همسان‌سازی آن با وقایع جاری در همان جامعه دست می‌زنند. فتح خرمشهر ازجمله همان بزرگی‌هایی است که عظمت‌ آن بر تارک تاریخ این سرزمین باقی مانده و یادش، اشک به چشم می‌دواند. هنوز شیرینی لحظه‌ها و لذت شیرینی‌هایی که ایرانیان به پاسداشت آن، میان یکدیگر تقسیم کردند، در کام مردم می‌نشیند. پیش از آن، حافظه ملت ایران، تلخی از‌دست‌دادن سرزمین را تجربه کرده و خرمشهر به یک داغ ملی تبدیل شده بود. مردم به یاد سرزمین‌هایی بودند که با جنگ یا بی‌جنگ در دوران گذشته از خاک وطن جدا شده بود. ازاین‌رو خرمشهر به یک نماد از بیم‌ها و آرزوهای تاریخی تبدیل شده بود. رویداد سوم خرداد با وجود همه بزرگی آن، مانند همه حوادث تاریخی گذشته است و امروز زمینه‌های اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن در حال فراموشی است. بیم آن می‌رود که حتی سؤال‌کردن پیرامون چرایی امکان‌پذیرشدن آزادی خرمشهر هم فراموش شود. این فراموشی برای ما بسیار گران تمام خواهد شد؛ چه اینکه برای قرارگرفتن در جایگاه‌های برتر که آرزویش را داریم و آنچه برای خویش شایسته می‌پنداریم، به تکرار روح آن رخداد- اگرچه با قالب‌ها و اشکال نو- سخت نیازمندیم. نگارنده بر این باور است که نگرش‌ آدمیانی که تاریخ‌ساز می‌شوند، اثری بی‌نظیر و بسیار تعیین‌کننده بر جریان تاریخ دارد. عمیقا باور دارم جماعتی که می‌خواهند تغییر بزرگ ایجاد کنند، باید درک عمیقی از تحولات کشورشان داشته باشند، با مردم خود همدردی کنند، ایمان عمیق و محکم به قابلیت‌های ملت خود داشته باشند و برای رسیدن به اهداف مهم، از پایمردی و ایثار مضایقه نکنند. این‌ ارزش‌ها را می‌شود حداقل‌های اخلاق جاری در متن یک جامعه به‌ویژه نخبگان آن جامعه نیز نامید. از ورای سایر علل و عوامل، آنچه آزادی خرمشهر را ممکن کرد و آنچه لازمه تکرار سوم خرداد در عرصه‌های مختلف به‌شمار می‌رود، «اخلاق سوم خرداد» است. اخلاق سوم خرداد از جنس پایمردی برای اهداف بلند یک کشور و همدردی عمیق با زخم دردناک واردشده بر پیکره ملت و دردکشان از این زخم است. این اخلاق، فراتر از هر نوع صلاحیت فنی، به آدمیان صلاحیت اجتماعی، تاریخی و سیاسی برای نقش‌آفرینی در بازه‌ای از تاریخ ارائه می‌کند. انسان‌ها اساسا وقتی بازیگر می‌شوند که متخلق به چنین اخلاقی شده باشند و آنها که چنین گوهر اخلاقی‌ای ندارند...

 ...می‌آیند، می‌روند و نقششان را هم در جامعه و تاریخ ایفا می‌کنند اما بزرگ نمی‌شوند، تاریخ نمی‌سازند، اشتیاقی ایجاد نمی‌کنند و خاطری را برنمی‌آشوبند. اخلاق سوم خرداد، اخلاق آدم‌هایی است که گمنام شدند تا «روز واقعه» نامدار شود. ویژگی کردار مردان و زنانی است که جان می‌دهند تا بقیه جان بگیرند و می‌افتند تا دیگران برخیزند. آنان به‌جای آنکه پایشان را بر سر شانه دیگران بگذارند و بزرگ‌نمایی کنند یا امکانات سیاسی - اقتصادی برای خود فراهم کنند، شانه‌هایشان را زیر پای دیگرانی می‌گذارند تا همنوع آنها بزرگ و بزرگ‌تر شود. آنان نه اشراف سیاسی بودند، نه سیاست اشرافی را می‌پسندیدند اما شرف سیاست بودند. اسیر شدند تا بقیه آزاد زندگی کنند. جنگ «پیش‌» آنها بود اما «پیشه‌» آنها نبود. مردم برای‌ این دلاوران، واقعیتی از جنس گوشت، خون، عاطفه و روح بود نه موجودیتی سیاسی از جنس رأی یا شعار. جان بازی، «بازی» نبود که برد و باخت داشته باشد؛ یک راه بود برای رسیدن. یک تصویر بیشتر نبود که آدمیان آن‌ را پیش چشم خود می‌گرفتند «ملت، شرف، دین» و نه ده‌ها تصویر که به اقتضائات سیاسی و منافع ناچیز، حیثیت دیگران را به تاراج داده و با اصول غیراخلاقی برای خرد و له‌کردن دیگران به نمایش عمومی گذاشته شود. یک عادت نبود که نه برای فتح سنگر دشمن بلکه برای فتح کرسی‌های قدرت، تلاش کند امیدهای یک ملت را بکشد و هر «کلید»ی برای گشودن درهای مشکلات مردم را به سخره گیرد و با جعل ظریفانه، بی‌اخلاقی را گسترش دهد.

یادش بخیر! سوم‌خردادی‌ها هنوز قلک‌های کوچک کنار تلفن بیت‌المال را به یاد دارند. سوم‌خردادی‌ها حتی برای تلفن‌های ناچیز از حقوق ناچیزشان مکالمه شخصی را حساب می‌کنند اما برخی امروز بی‌حساب‌وکتاب از جیب مردم در سایت‌ها و شبکه‌ها خبرسازی‌ها می‌کنند و با پول مردم اخلاق را نشانه گرفته‌‌اند و ناامیدی، نفرت و دروغ را اشاعه می‌دهند. برای آنکه فتح بزرگ داشته باشیم به دریادریا «اخلاق سوم خرداد» نیازمندیم. اگرچه «غبار زمان» و «زمانه غبار» رسوخ نگاه ما به سه‌ونیم دهه قبل را دشوار کرده است اما باور کنید اگر قرار است رخدادهای بزرگ دیگری بیافرینیم، به داشته‌هایی از جنس غرور، اقتدار و تعالی، بیش از منابع، پول و فناوری نیاز داریم و آن همه آن صلاحیت‌هایی است که «اخلاق سوم خرداد» به ما ارزانی خواهد کرد. ما نمی‌توانیم از همه آدمیان انتظار داشته باشیم از جنس آدم‌های سوم خرداد باشند، اما اگر قرار است بزرگی‌هایی خلق شوند که همگان با هر سلیقه، نگاه و گرایشی، به آن افتخار و با عظمت از آنها یاد کنند، به تعداد کافی آدم‌هایی از جنس انسان‌های سوم خرداد نیاز داریم؛ آدمیانی که ایثار می‌کنند، غم مردم خواب در چشم ترشان می‌شکند، آرمان‌طلب، غمخوار و بلندنگر هستند و خود را ذره‌ای از یک تاریخ می‌بینند. آنها که چون «ذره» می‌شوند، مهر آفتاب آنان را به آسمان- به «عیوق»- رهنمون می‌کنند.