مسئول ساخت و ساز در تهران کیست/ شهرداری مجری است یا تصمیم‌گیر؟

پروسه ساخت و ساز برج میلاد تهران و اراضی ۱۲۰ هکتاری پیرامون آن موضوع مهمی است که گفته می‌شود در جلسات شورای‌عالی شهرسازی و معماری بارها مورد بررسی قرار گرفته است و با این حال به نظر می‌رسد شهرداری تهران در مورد اجرای فاز ۱ و ۲ برج میلاد به اسناد بالادستی بی‌توجهی نشان می‌دهد.

وزارت راه و شهرسازی در گزارشی با بیان این مطلب افزود: برج میلاد تهران یکی از نمادهای کلانشهر تهران و جزو افتخارات شهرداری تهران با طراحی محمدرضا حافظی معمار و توسط شهرداری تهران در سال ۱۳۷۶ کلنگ زده می‌شود و در سال ۱۳۸۰ از برج یادمان به برج میلاد تغییر نام می‌دهد تا یادی باشد از بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و بالاخره با صرف زمان ۱۰ ساله به رغم هزینه‌های بالای ساخت، توسط شهرداری تهران در سال ۱۳۸۶ به بهره‌برداری می‌رسد. این مجموعه فرهنگی با دارا بودن بخش‌های مختلف از جمله سالن همایش‌ها، فضاهای گردشگری، فضاهای نمایشگاهی و جشنواره‌ها، سایت ورزش، هتل ۵ ستاره، مرکز تجاری و مراکز اداری به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای شهر تهران محسوب می‌شود. این برج با ارتفاع ۴۳۵ متر، پنجمین برج بلند دنیا پس از برج اسکای تری توکیو، برج سیجسین گوانگجو، برج سی ان تورنتو، برج استانکینو مسکو و برج اورینتال شانگهای است.

در ادامه این گزارش آمده است: اما اینکه فضایی که پیرامون برج میلاد و به مساحت ۱۲۰ هکتار است تا چه اندازه ساخت و سازهایش مجاز بوده‌اند و آیا روند قانونی را طی کرده است سوالی است که باید در شورای‌عالی شهرسازی و معماری پاسخ‌اش را دریافت کرد. پاسخی که به نظر می‌رسد شاید مانند بسیاری از مغایرت‌های طرح جامع با طرح تفصیلی در کلانشهر تهران باشد.

می‌گویند کلانشهر تهران طی چند دهه اخیر، بی‌رویه رشد کرد به حدی که جای نفس کشیدن را برای شهروندان به شماره انداخت و در عین حال این شهر، آنقدر در ارتفاع و وسعت گسترش بی‌رویه و در بسیاری مواقع ساخت و سازهای خلاف ضوابط داشته است که دیگر نمی‌توان به ساخت و سازهای جدید در آن دست زد. پیش‌تر، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد که باید ظرفیت جمیعت‌پذیری و ساخت و سازهای بیشتر را در کلانشهر تهران متوقف کرد زیرا این شهر، بیش از ظرفیت خود جمعیت و ساختمان دارد که مشکلات متعدد زیست‌محیطی، ترافیکی و سایر مشکلات را برای برنامه‌ریزان و شهروندان رقم زده است.

حالا این برج باعظمت تهران که از چهارطرف به شاهراه‌های حیاتی تهران یعنی بزرگراه همت، بزرگراه شیخ‌فضل‌الله، بزرگراه حکیم و بزرگراه چمران راه دارد در پیرامون خود ۱۲۰ هکتار اراضی دارد که ساخت و سازهایی در آن رخ داده که مصوبه شورای‌عالی را طی نکرده است. بیمارستان علوم پزشکی ایران، مرکز انتقال خون هلال احمر، مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد، پارکینگ و سایر ساخت و سازهایی که در این مجموعه ۱۲۰ هکتاری مشاهده می‌شود برخی از ساخت و سازهایی هستند که باید از طریق مصوبات شورای عالی به سرانجام می‌رسیدند.

طرح جامع شهر تهران مصوب سال ۱۳۸۶ صراحتا اعلام کرده است که ساماندهی مرکز ارتباطات جهانی برج میلاد باید پروسه شورای‌عالی را بگذراند و مرجع نهایی تصمیم‌گیری، شورای‌عالی شهرسازی و معماری است. اما در طرح تفصیلی شهر تهران که باید چهارچوب‌های طرح جامع را رعایت می‌کرد تغییراتی ایجاد شد و مرجع تصویب طرح برج میلاد، کمیسیون ماده ۵ اعلام شد. بدین‌معنا عملکرد طرح فرامنطقه‌ای، ملی و بین‌المللی به ناحیه‌ای و محله‌ای تقلیل پیدا کرد.

اما پیش‌تر و قبل از تصویب طرح جامع شهر تهران در سال ۸۶ و مشخصا در سال ۷۸ برای اجرای برج میلاد به کمیسیون ماده ۵ ارجاع می‌شد که در آن کمیسیون اینطور مصوب شد که یک برج مخابراتی تعریف، ارتفاع و سطح اِشغال آن تعیین شود.

در همان مصوبه نیز تعیین می‌شود که مرکز همایش‌های برج میلاد که در حال حاضر در ۴ طبقه ساخته شده در ۱۰ طبقه روی زمین و ۴ طبقه زیرزمین ساخته شود که این مساله مسکوت می‌ماند و مرکزی با ۴ طبقه ساخته می‌شود. این مرکز اختلاف سطحی حدود ۴۰ متر با سطح بزرگراه همت دارد.

تصمیم‌گیری‌ها در مورد ساخت مرکز همایش‌های برج میلاد (۱۰ طبقه بالای زمین و ۴ طبقه زیرزمین با در نظر گرفتن اختلاف ارتفاع ۴۰ متری با بزرگراه همت) در سال ۷۸ اتخاذ شد اما شهرداری تهران به عنوان مجری طرح، این مصوبه را مسکوت گذاشت و به جای آن مسابقه‌ای را در سال ۹۱ تدارک دید که در آن مسابقه، سطح اِشغالی که پیش‌تر در مورد آن در کمیسیون ماده ۵ سال ۷۸ تصمیم‌گیری شده بود را به مسابقه گذاشت که در آن مسابقه طرح دو برج ۱۸۵ متری که طراح آن مرحوم زاحا حدید است جایزه را برد.

این گزارش در ادامه آورده است: گفته می‌شود در این مورد نیز شهرداری تهران به عنوان مجری طرح، مسابقه‌ای را تدارک دید که پیش‌تر و در جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری مورخ ۹۴.۴.۲۳ نسبت به مسابقات معماری تعیین تکلیف شده بود و در بند سه همان مصوبه نیز مشخصا اعلام شد که مسابقه برگزار شده توسط شهرداری تهران برای فاز ۲ برج میلاد تهران به دلیل اهمیت ملی و بین‌المللی باید پروسه قانونی شورای‌عالی را بگذراند.

در همین راستا و برای تعیین تکلیف ساخت وسازهای پیرامون برج میلاد تهران که وسعتی ۱۲۰ هکتار را در یکی از بهترین مناطق کلانشهر تهران به خود اختصاص داده است شورای‌عالی شهرسازی و معماری در جلسه مورخ ۲۰ اردیبهشت ماه با حضور اعضای شورا (وزارت کشور، دفاع، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، کشاورزی، سازمان مدیریت، ارشاد صنعت، مدیران کل حوزه معاون شهرسازی و معماری وزرات راه و شهرسازی) و نمایندگانی از شهرداری تهران ضمن تاکید بر تهیه طرح ویژه، پیشبرد کار را نیز تعیین تکلیف کرد. در عین حال، بنا به گفته مسئولان به شهرداری تهران مهلت زمان ۲ ماهه ای داده شده تا گزارشی را تهیه کرده و در مورد ساخت و سازهایی که مسیر شورای عالی شهرسازی و معماری را طی نکرده است پاسخ مناسب را ارایه دهد.

در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص ویزگی و عوامل درونی و بیرونی زیر نیز اشاره و با تاکید بر یکپارچگی سازمان فضایی، به منظور تقویت استعدادهای زیست محیطی و مکانی در تناسب با ظرفیت های ترافیکی و دسترسی‌های شهری سایت ۱۲۰ هکتاری تهیه طرحی ویژه توسط شهرداری تهران به ‌عنوان طرح موضعی مجموعه ارتباطات بین‌المللی تهران (برج میلاد) ذیل طرح جامع تایید شد.

مسئله عدم تعادل در سازمان فضایی اراضی پیرامون برج میلاد، وجود فعالیت های متنوع وضع موجود شامل کاربری های بهداشتی، آموزش عالی، فرهنگی و فضای سبز و ضرورت احیاء سازمان فضایی کل محدوده ۱۲۰ هکتاری اراضی پیرامون برج میلاد (از سمت شمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراه شهید چمران، از جنوب به بزرگراه حکیم و از غرب به بزرگراه شیخ فضل الله نوری)،نقش نمادین برج میلاد فارغ از عملکرد مخابراتی و صیانت از حریم بصری آن تاثیر ویژه بناهای سایت در سیما و منظر شهری به دلیل اهمیت مکانی، مقیاس فرامنطقه ای(فراشهری، شهری و حوزه ای) و ظرفیت نقش پذیری ملی و بین المللی، لزوم مدیریت یکپارچه، لزوم برقراری تعادل در همجواری ها به ویژه با پارک پردیسان در غرب محدوده عوارض طبیعی خاص شامل، توپوگرافی، رود دره اوین درکه و گسل داوودیه و گسل باغ فیض، بزرگراه های مهم و پر تردد شهر و گره های ترافیکی عمده

این گزارش در پایان آورده است: همچنین با توجه به عدم رعایت گردش کار قانونی مصرح در طرح جامع مصوب شهر تهران و خاکبرداری عمیق در ضلع شمالی و شرقی مرکز همایشها، شهرداری تهران مکلف است به جهت پیشگیری از خطر ریزش، تمهیدات لازم نسبت به پایدارسازی و مراقبت از گود برداری انجام شده را با قید فوریت معمول نماید.