میراث نامیمون احمدی نژاد در حوزه فرهنگ

معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، به برخی نگرانی‌ها در حوزه میراث فرهنگی پاسخ داد. او با خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی، همه‌ این اتفاقات را حل‌شده می‌بیند.

چهار سال پیش «روز جهانی موزه» از تقویم رسمی کشور حذف شد؛ روزی که در سطح بین‌المللی و در کشورهای دیگر برای ارج نهادن به آن برنامه‌های متنوع فرهنگی مانند «شب‌موزه» برپا می‌کنند، اما در ایران این روز حتی از تقویم ملی کشور حذف می‌شود به اندازه‌ای که مسئولان میراث فرهنگی هم در انتخاب روز برای برگزاری برنامه‌هایشان دچار شک و تردید می‌شوند. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که پس از مطرح کردن این پرسش به نظر می‌رسید باور نمی‌کند چنین اتفاقی رخ داده است، در پاسخ گفت: این روز در شورای فرهنگ عمومی حتما ثبت شده است، فقط کافی است با آن‌ها صحبت کنیم. این قضیه باید از طرف شورای فرهنگ عمومی بررسی و ثبت شود، چون روز جهانی موزه یک روز بین‌المللی است چنین اتفاقی را بسیار راحت‌تر می‌پذیرند. او با بیان اینکه نمی‌داند چرا چند سال قبل این روز از تقویم حذف شده است، گفت: با یک پیگیری ساده می‌توان این روز را به تقویم برگرداند.

حریم موزه ملی ایران، جهانی است
تعیین حریم برخی موزه‌های کشور به خصوص موزه ملی ایران، بحثی است که محمدحسن طالبیان درباره آن نیز پاسخگو بود. او با تاکید بر این‌که مجموعه موزه‌ها در بحث طرح تفصیلی و حریم‌ها دیده شده و حریم آن‌ها مشخص است، اظهار کرد: در طرح تفصیلی حریم کل آن منطقه تاریخی در نظر گرفته شده است و بنایی بیش از ارتفاعات هم‌جوار یعنی 12 متر اجازه ساخت ندارد، در واقع حریم‌های گذشته به قوت خود باقی است، اما تعیین حریم موزه‌های دیگر مانند موزه هنرهای معاصر بهتر است که انجام شود، هرچند این موزه خوشبختانه درون پارک است، اما درباره بناهای مقابل آن باید فکری شود. او افزود: مساله تعیین حریم، کار دقیق اما سختی است که باید با کار کارشناسی صورت گیرد، چون در غیر این صورت ممکن است حق مردم یا بیت‌المال ضایع شود، بنابراین تعداد تعیین حریم‌هایی که در سال گذشته انجام شد، نسبت به کل آثار ناچیز است. سال گذشته کارگاهی برای تعیین حریم و آموزش کارشناسان برگزار شد و امسال نیز این برنامه را داریم که در استان‌های مختلف کارگاه میدانی داشته باشیم. بنیه کارشناسی سازمان در سال‌های اخیر تضعیف شده، بنابراین کمتر چنین مسائلی پیگیری شده است. ضمن اینکه در سال‌های اخیر روی بحث حریم زیاد کار نکرده‌اند و تنها تعیین حریم آثار مهم و شهرهای تاریخی انجام شده است.

باید قدرت ریسک را پذیرفت

در طول چند ماه گذشته انتقال آثار تاریخی از جمله محموله 81 هزار شیء تاریخی از مخازن موزه ملی ایران به موزه‌های تازه‌تاسیسی مانند «موزه منطقه‌ای خراسان» از دیگر مواردی است که درباره‌ آن بحث‌های مختلفی مطرح شده است، از جمله چگونگی تامین امینت انتقال این آثار تاریخی. معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه گفت: جابه‌جایی هر شیء تاریخی یک ریسک است. با توجه به اینکه معتقدیم قطار از دیگر وسایل حمل و نقل امن‌تر است، قطار را انتخاب کردیم که خوشبختانه بدون هیچ مشکلی این جابه‌جایی‌ها انجام شد. میزان دقت و امنیت برای انتقال آثار تاریخی در این نوع انتقال‌ها حرف اول را می‌زند. او افزود: این اشیا به غیر از موزه خراسان به جاهای دیگری که ظرفیت لازم را داشته باشند نیز فرستاده می‌شوند، البته موزه خراسان مخزن‌های خوبی دارد و به نسبت دیگر موزه‌ها در ایران مدرن‌تر و مجهزتر است و در آزمایشگاه‌های آن دستگاه‌های بسیار گرانی در زمانی که دلار ارزان بود، خریداری شده است .

همه آثار نفیس‌اند

«نفایس» از مهمترین مسائلی است که سازمان میراث فرهنگی در طول چند سال گذشته به طور دائم با آن روبه‌رو بوده است، حتی در چند ماه گذشته و به خصوص پس از جنجال‌هایی که به دنبال برخی اتفاقات در عمارت مسعودیه تهران رخ داد، درباره این مساله به طور دائم بحث می‌شود. طالبیان در پاسخ به این پرسش که بالاخره چه زمانی قرار است درباره‌ این آثار تاریخی که جزو نفایس محسوب می‌شوند، تعریف درست و مناسبی انجام شود، اظهار کرد: ما از ابتدا با اینکه تعریف اثر نفیس در قاعده میراث فرهنگی چیست، چه مفهومی دارد و اینکه بهره‌برداری و احیای این آثار چگونه است، مشکل داشتیم. به اعتقاد من یک شیء موزه‌ای، یک خانه یا یک کتاب همه نفیس هستند، چون اگر نفیس نبودند، در فهرست آثار ملی ثبت نمی‌شدند. بنابراین موضوع اصلی تعیین کاربری متناسب با شان بناها است. به عنوان مثال تخت جمشید کاربری متناسب با خود را دارد و موزه است، به همین دلیل به جز بناهایی که حاکمیتی هستند، با تعداد زیادی بنا مانند کاروانسرا روبه‌رو هستیم که مخروبه شده‌اند، اما باید مرمت و احیا شوند و کاربری آنها متناسب باشد. ممکن است بخش خصوصی این آثار را اداره کند، که اگر کاربری آن‌ها درست تعریف شود، ایرادی ندارد. اخیرا زمانی که قصد داشتند حکم کمیته نفایس را صادر کنند ما درخواست کردیم این‌گونه ثبت شود که تعیین کاربری مناسب با شان اثر صورت بگیرد. در واقع در هیچ جای دنیا چنین تعریفی به عنوان نفایس نداریم.

ما فقط وارث اتفاقات عمارت مسعودیه بودیم

طالبیان همچنین درباره‌ عمارت مسعودیه و تائیدیه‌هایی که گفته می‌شود با حضور وی در جلسه شورای فنی سازمان میراث فرهنگی به تائید رسیده است، اظهار کرد: در زمان من هیچ شورای فنی در سازمان برگزار نشده که بخواهد این بحث را تایید کند. در گذشته در کمیته‌ فنیِ صندوق احیا این اتفاقات تعریف می‌شد اما در دولت جدید ما تاکنون فقط وارث این بحث بوده‌ایم. از زمانی که پرونده کاخ گلستان را برای ثبت در فهرست میراث جهانی تهیه کردم، متوجه شدم که عمارت مسعودیه چه میزان اهمیت دارد، در واقع این عمارت سنت کاخ‌سازی در تهران را ادامه می‌دهد. قرارداد شرکت عظام در سه پروژه عامری‌ها، کاروان‌سرای وکیل و عمارت مسعودیه متفاوت است بنابراین هیچ تاثیری روی یکدیگر نخواهند داشت.
مخالف حضور گروه‌های فیلم‌برداری در بناهای تاریخی نیستیم
به دنبال اتفاقاتی که در طول چند سال گذشته با حضور گروه‌های مختلف فیلمبرداری در بناهای تاریخی رخ داده و حتی برخی از این بناها و آثار تاریخی‌شان با مشکلات و آسیب‌هایی مواجه شدند، مهدی حجت، معاون وقت میراث فرهنگی و قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در 27 اردیبهشت 93 در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «تا اطلاع ثانوی، ورود گروه‌های فیلمبرداری به موزه‌ها و بناهای تاریخی کشور ممنوع است.» اما به نظر می‌رسد این اطلاع ثانوی هنوز شروع نشده، به پایان رسیده است، چون این دستور به دنبال حضور گروه «معمای شاه» در کاخ گلستان بود و نه تنها این گروه کار خود را در کاخ‌های مختلف تاریخی تهران انجام داد و به سرانجام رساند، بلکه هر روز از حضور یک گروه تازه فیلم‌برداری در بناهای تاریخی مختلف خبری منتشر می‌شود. اما طالبیان در این‌باره اظهار ‌کرد: کسی مخالف ساختن مستند یا فیلم در فضاهای تاریخی نیست، اما گروه فیلم‌برداری باید سناریو و هرکاری را که قرار است آنجا انجام دهد به ما توضیح دهد، که البته گاهی بعضی موارد را به ما اعلام نمی‌کنند و این موضوع ما را درگیر می‌کند. درپروژه عکاسی عمارت مسعودیه نیز باید پیش از شروع کار، سناریو را به سازمان ارائه می‌کردند و اجازه می‌گرفتند. کسی با این اقدام مخالف نیست. این خود یک معرفی است اما نخست باید سناریو و محتوای فیلم را تا لحظه آخر به میراث فرهنگی اعلام کنند. طالبیان افزود: متاسفانه گاهی اوقات هیچ اعلامی به ما نمی‌شود که این موضوع ما را درگیر می‌کند. به ما نگفتند که در مسعودیه چه کاری انجام می‌دهند. بهترین راه برای کار در مسعودیه این بود که به ما هم پروژه را اعلام کنند. هر چند این بنای تاریخی در اختیار بخش خصوصی است اما اگر راهنمایی می‌گرفتند میراث فرهنگی با نظارت و حفاظت کامل به آن‌ها کمک می‌کرد بدون اینکه هیچ مشکلی به وجود بیاید. ما بخشنامه‌ای را در این زمینه آماده کرده‌ایم که همه‌ گروه‌های فیلمبرداری به جز مستندسازان، باید از دستورالعمل مرکزی پیروی کنند و نسخه‌ای از سناریو و محتوا را برای معاونت میراث فرهنگی بفرستند و کارگردان، نورپرداز و طراح صحنه نیز به طور مشخص بگویند که چه کاری می‌خواهند انجام دهند. ما نمی‌خواهیم کار فیلم‌برداری در آثار تاریخی را تعطیل کنیم اما در حفاظت از آثار هم نباید خللی وارد شود. مگر نقاط تاریخی مانند بازار در اختیار بخش خصوصی نیست اما آن‌ها برای هر اقدامی از میراث فرهنگی کمک می‌گیرند.

رالی‌ها در تخت‌جمشید در حریم است، نه عرصه

حضور اتومیبل‌های رالی در طول سال‌های گذشته و حالا اسب‌ها برای برگزاری مسابقات اسب‌دوانی در محدوده تخت‌جمشید از اتفاقاتی است که معمولا دوستداران میراث فرهنگی را دل‌نگران می‌کند. معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره برگزاری مسابقه رالی اسب‌سواری در حریم تخت جمشید نظرش مخالف انتقادات رسانه‌ها بود؛ او اظهار کرد: برگزاری این مسابقات مشکلی ایجاد نمی کند، زیرا مردم در آنجا اسب دارند و در زندگی روزمره نیز از آن استفاده می‌کنند، اما اگر این اتفاق در عرصه اثر باشد مشکل ایجاد می‌شود. همه کارها در حریم تخت‌جمشید است که به روال زندگی عادی مردم برمی‌گردد. اگر با رالی در حریم تخت جمشید موافقت نمی‌کردیم ممکن بود اتفاقات بدتری رخ دهد.

سر فرصت ساختمان فارابی را می‌گیریم

طالبیان همچنین درباره بحث‌های مطرح‌شده برای گرفتن ساختمان سینمای فارابی از مسئولان سینمایی برای برطرف کردن مشکل کمبود فضا، اظهار کرد: هر چند ساختمان موزه متعلق به وزارت ارشاد نیست، اما اکنون یک کاربری فرهنگی در موزه آبگینه دارد، که با آن مشکلی نداریم. با این وجود با توجه به کمبود فضای موزه آبگینه قرار است سر فرصت ساختمان فارابی به مکان دیگری منتقل شود. ما نباید به کار فرهنگی ضربه بزنیم. می‌توانیم توسعه موزه را با تاخیر انجام دهیم.