نگاهی به میلیاردی شدن سینمای ایران

 نوروز 95 با فروش «من سالوادور نیستم» و «50کیلو آلبالو» تعداد فیلم‌های بالای ده میلیاردی سینمای ایران را به چهار فیلم رساند و طبق آمار اعلام شده فارابی هم 14 فیلم در سال 94 میلیاردی شده اند اما جالب است که طبق آمارها تعداد بیننده در سینمای ایران از سال 85 و اولین فیلم میلیاردی سینمای ایران یعنی «آتش بس» تغییر چندانی نداشته است و این فیلم‌های میلیاردی و ده میلیاردی، اعداد و ارقام در ظاهر دهان پر کن خود را مدیون افزایش ده برابری بلیت سینماها هستند و نه افزایش مخاطب.

فروش‌های میلیاردی مدیون افزایش مخاطب یا افزایش قیمت بلیت؟

بر اساس آماری که به تازگی بنیاد فارابی منتشر کرده است، روند فیلم‌هایی که در 5 سال گذشته میلیاردی شد‌ه‌اند هر سال بیشتر شده، تا جایی که در سال 94، چهارده فیلم به فروش‌های میلیاردی رسیده‌اند. این فروش گرچه در سینمای ایران بی‌سابقه است، اما نگاهی به آمار مخاطبان نشان می‌دهد که مردم در سال‌های پیش از 88، سابقه چنین استقبالی از سینما را داشته‌اند و فروش خوب سال 94 و همچنین نوروز 95 درواقع بازگشت سینمای ایران به سال‌های پیش از سال 88 است، سال‌هایی که بسیاری از سینماگران و منتقدان با اصطلاحاتی چون «قهر مردم از سینماها» و «مرگ سینمای ایران» از آن یاد کرده‌اند.

برای بررسی این موضوع به سراغ سال 85 و اکران اولین فیلم میلیاردی سینمای ایران رفتیم. «آتش بس» ساخته تهمینه میلانی در این سال، یک و نیم میلیارد تومان در تهران فروخته و با احتساب این‌که در آن زمان بلیت سینماها 1200 تومان بوده است، تعداد مخاطبان این فیلم را می‌توان با یک حساب سرانگشتی یک میلیون و 200 هزار نفر محاسبه کرد. در حالی که در آمار فارابی فیلم‌هایی میلیاردی معرفی شده‌اند که با مخاطب 200 تا 300 هزار نفری به این میزان فروش رسیده‌اند، فیلم‌هایی مثل «شیفت شب»، «قندون جهیزیه»، «عصر یخبندان» و «استراخت مطلق» که در میان 14 فیلم میلیاردی سال 94 فارابی آمده‌اند از این دست هستند.

بعد از سال 85 که نقطه عطفی در سینمای ایران به حساب می‌آید؛ فروش‌های میلیاردی سینمای ایران آغاز می‌شود. اما تا پیش از فیلم «شهر موش‌ها2»، که در سال 93 با فروش یازده میلیاردی و تعداد مخاطب یک میلیون و 300 هزار نفر در تهران روبرو شد، هیچ فیلمی نتوانسته بود به فروش 8 و نیم میلیاردی «اخراجی‌‌ها 2» با حدود 2 میلیون بیننده برسد. در تمام سال‌های بعد نیز تعداد بینندگان پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران نتوانسته‌اند مخاطبی بیشتر از یک میلیون و سیصدهزار نفر را جذب کنند.

اما فروش همچنان به مدد افزایش قیمت بلیت بالا رفته است. حتی در سال‌هایی بین 88 تا 92 که اوج ریزش مخاطب در سینماست همچنان فیلم‌های پرفروش مرز میلیاردی شدن را رد می‌کنند. جالب است که در سال 92 پرفروش‌ترین فیلم سال، یعنی «رسوایی» با 6 میلیارد فروش، مخاطبانی میان 700 تا 800 هزار نفر داشته است.

البته در این بررسی سال‌های پیش از 85 را کنار گذاشته‌ایم چون در این صورت نسبت به مخاطب بالای 3 میلیونی فیلم‌هایی مثل «کلاه قرمزی و پسرخاله» و «خواهران غریب»، در دهه هفتاد، تعداد مخاطبان سینما رشدی نداشته و تنها می‌توان به عنوان پسرفت به آن نگاه کرد.

اما در سال 93، با یک تغییر دیگر در سینمای ایران روبرو می‌شویم. یعنی با آن‌که تعداد مخاطبان سینمای ایران ثابت بوده است به مدد ساخت پردیس‌های سینمایی و افزایش قیمت بلیت، سینمای ایران وارد دورانی می‌شود که فیلم‌های پرفروش سینمای ایران به بالای ده میلیارد می‌رسند. این روند درست بعد از سال 93 و فروش 11 میلیاردی «شهر موش‌ها 2» شروع شده که پس از آن در سال 94، فروش 16 میلیاردی «محمد رسول‌الله» این رقم بالای ده میلیارد را تکرار کرده و در سال 95 نیز با فروش دو فیلم «من سالوادور نیستم» بیش از 14 میلیارد و «50 کیلو آلبالو» نزدیک به 12 میلیارد تومانی این مسیر حفظ شده و به این ترتیب تا کنون 4 فیلم بالای ده میلیاردی در سینمای ایران ثبت شده است.

در نهایت به نظر می‌رسد در سینمای ایران با گذشت یک دهه از اولین فیلم میلیاردی سینمای ایران در سال 85، تنها ده برابر شدن قیمت بلیت‌ها توانسته دو فیلم بالای ده میلیاردی در سال 95 را به سینمای ایران تقدیم کند. رقمی که با همین تعداد بیننده در سال‌های آینده قابل تکرار است و از این به بعد باید معیار ده میلیاردی شدن را برای پرفروش بودن یک فیلم در نظر گرفت. مگر این‌که فیلم‌های امسال حداقل دو فیلم بالای ده میلیاردی دیگر به فروش سال 95 اضافه شود که در آن صورت می‌توان گفت سینمای ایران در کل توانسته مخاطب بیشتری را جذب کند.

منبع : آی سینما