عبور سیاره "عطارد" از مقابل "خورشید"

عبور سیاره عطارد از مقابل خورشید از دقایقی قبل آغاز شده است؛ هر قرن حدود ۱۳ تا ۱۴ بار گذر سیاره عطارد از مقابل خورشید اتفاق می‌افتد.

از ساعتی پیش عبور سیاره تیر یا عطارد از مقابل خورشید آغاز شده است، این عبور از ساعت 15 و 41 دقیقه آغاز شده است و هفت ساعت و نیم طول خواهد کشید.

هر قرن حدود 13 تا 14 بار گذر سیاره عطارد از مقابل خورشید اتفاق می‌افتد؛ شهرهای غربی ایران بیشترین زمان این گذر را رصد می‌کنند و در کل ایران نیز تنها تماس‌های اول و دوم قابل مشاهده است.

در تماس دوم قرص عطارد به طور کامل وارد دیسک خورشید خواهد شد، همچنین تماس‌های سوم و چهارم گذر عطارد از مقابل خورشید از ایران قابل مشاهده نخواهد بود؛ چرا که در آن زمان خورشید در ایران غروب خواهد کرد.

این گذر، طولانی‌ترین عبور تیر در ابتدای قرن 21 خواهد بود، طولانی‌ترین گذر قرن بیستم در سال 1970 رخ داد و طولانی‌ترین گذر بعدی سال 2095 رخ خواهد داد؛ گذر بعدی عطارد از مقابل خورشید سه سال دیگر و در سال 2019 رخ خواهد داد که متأسفانه مراحل آن کامل در ایران قابل رصد نیست.

از آنجا که عبور سیاره تیر از مقابل خورشید رخ خواهد داد، رصد این پدیده باید با فیلترهای مخصوص رصد خورشید انجام و برای این رصد از تلسکوپ استفاده شود زیرا قطر سیاره نزدیک به 5 هزار کیلومتر است و ده‌ها میلیون کیلومتر با زمین در هنگام عبور فاصله دارد.

عطارد یا تیر کوچک‌ترین و نزدیک‌ترین سیاره به خورشید در منظومه خورشیدی، تلفط درست نام عربی آن عُطارِد اما در تداول عامه فارسی‌‌زبانان، عطارد رایج‌تر است؛ سطح رو به خورشیدِ سیاره عطارد، به‌دلیل نزدیکی به خورشید، بسیار داغ و رویه پشت به خورشید آن نیز بسیار سرد است.

سیاره عطارد (تیر) کوچک‌ترین سیاره منظومه خورشیدی است و ماه ندارد، عطارد از نظر میدان جاذبه، قفل شده است به این معنا که حرکت وضعی آن در منظومه خورشیدی بی‌همتاست؛ سیاره تیر، به ازای هر دو باری که به دور خورشید می‌گردد، دقیقا سه بار به دور خود می‌چرخد.

به این ترتیب اگر روی تیر زندگی کنیم، هر دو سال یک بار، یک شبانه‌روز را تجربه خواهیم کرد؛ با وجود اندازه کوچک، سیاره تیر از میدان مغناطیسی نیرومندی برخوردار است.

عطارد همچنین تندروترین سیاره منظومه خورشیدی است که با سرعتی حدود 48 کیلومتر بر ثانیه، هر 88 روز یک بار خورشید را دور می‌زند؛ از این رو سیاره‌ای گریزپاست که دیدنش آسان نیست و به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آنرا «تیر» نامیده و در یونان «مرکوری» یا «پیک خدایان» لقبش داده بودند.

دهانه‌های برخوردی سیاره عطارد به نام نویسندگان و هنرمندان مشهور جهان نامیده شده‌اند که در میان آنها نام شاعران مختلف فارسی‌زبان نیز دیده می‌شود از جمله: دهانه فردوسی، دهانه نظامی، دهانه رودکی و دهانه نوایی؛ یکی از دشت‌های بزرگ عطارد به نام هامونه تیر نیز نام فارسی این سیاره را بر خود دارد.

گفتنی است که بنا بر استفتائات برخی مراجع تقلید، خواندن نماز آیات در قبال این پدیده واجب نیست.