اپیدمی مرگ جوانان ورزشکار و هنرمند

«مرگ» در زیست‌شناسی پایان زندگی موجودات زنده است و در پزشکی به معنای توقف برگشت‌ناپذیر علائم حیاتی در اوج جوانی درست وقتی تازه در کسب و کار پیشرفت کرده اند و قرار است یک زندگی ایده آل را سپری کنند؛ ناگهان مرگ به استقبالشان می آید. واژه جوان ناکام در سالهای اخیر بیش از پیش به چشم می خورد، آهی می کشیم و با یک خدابیامرزد بدرقه شان می‌کنیم. در روزهای پرترافیک و آلوده در کنار مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه کنونی یک خبر مرگ فشارهای روانی زیاد را به همراه خواهد داشت. مرگ ناگهانی ناشی از ایست قلبی در سنین کمتر از 40 سال، خودکشی در متروها و پریدن ها از پل های درون شهری و .... . مرگ هایی که در پشت پرده آن علل و دلایلی وجود دارد. دلایلی جامعه شناختی و پزشکی. در سال های اخیر جوانان زیادی در سن حدود 30 سالگی به دلایل مختلفی جان خود را از دست داده اند. برخی شخصیت ها معروف تر هستند که مرگشان رسانه ای می شود اما تعداد زیادی نیز جان خود را از دست می دهند و فقط عکسی از آن ها روی سنگ قبری گرانیتی چاپ می شود. چرا مرگ در میان جوانان شایع شده است؟ چرا ورزشکاران در اوج دوران ورزشی خود می میرند؟

ایست قلبی

ابتدا نگاهی خواهیم داشت به مرگ شخصیت های برجسته سینما، تلویزیون، تئاتر، خوانندگان، آهنگسازان و ورزشکاران در سنین جوانی و علل فوت آن ها. در این میان نیما وارسته، مازیار، فرانک میری، اشکان بانکی، عسل بدیعی، داوود اسدی، سید علی طباطبایی، هادی نوروزی، مهرداد اولادی دلیل مرگشان ایست قلبی بوده است.

نیما وارسته، نوازنده ویولن و تنظیم کننده آثار پاپ در سن 35 سالگی، علت مرگ: نارسایی قلبی
ناصر عبدالهی، خواننده نسل اول پاپ پس از انقلاب در سن 46 سالگی، علت مرگ: ...
داریوش رفیعی، خوانند ترانه «گلنار» در 31 سالگی، علت مرگ: آمپول آلوده به کزاز
سید علی طباطبایی، بازیگر سینما، علت فوت: ایست قلبی
افشین مقدم، خواننده ترانه زمستان در سن 31 سالگی، علت مرگ: تصادف رانندگی
مازیار خواننده قطعه «شهید» در 46 سالگی، علت مرگ: سکته قلبی
ریحانه بهشتی، ورزشکار دو و میدانی، 27 ساله، علت مرگ: سکته مغزی
مرتضی پاشایی در 30 سالگی بر اثر سرطان ریه
کیمیا یادگاری نژاد بازیگر تئاتر در سن 19 سالگی علت مرگ: گازگرفتگی
محسن رسول‌اف عکاس در 25 سالگی و بر اثر سقوط هواپیما
فرانک میری بازیگر سینما و تئاتر در سن 28 سالگی در سال 90 ، علت مرگ: سکته قلبی
مصطفی مزرعتی مستندساز در سن 28 سالگی بر اثر سقوط هواپیما
اشکان بانکی بازیگر در سن 29 سالگی علت مرگ: سکته قلبی
نیما نهاوندیان مجری برنامه‌های ورزشی صدا و سیما در 32 سالگی و براثر برخورد با میز و تاخیر در رسیدن به بیمارستان
پوپک گلدره بازیگر در سن 35 سالگی، علت مرگ: صانحه رانندگی
عسل بدیعی فروردین‌ماه سال 92 در 35 سالگی وی پس از ایست قلبی
داوود اسدی بازیگر در سن 38 سالگی علت مرگ: سکته قلبی
مجید بهرامی 37 ساله بازیگر سینما و تئاتر بر اثر بیماری سرطان در سال 93
هادی نوروزی، بازیکن فوتبال، در 31 سالگی، علت مرگ: ایست قلبی
مهرداد اولادی، بازیکن فوتبال، در 30 سالگی، علت مرگ: ایست قلبی
چرچیل: ورزش مساوی است با مرگ
بررسی ها در علم پزشکی کشورمان نشان می دهد، بیشترین مرگ و میر به ترتیب بیماری های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت و بیماری های تنفسی است. هرچند انجام ورزش و تغذیه سالم و بسیاری مواردی از این دست مانع و سبب به تاخیر افتادن مرگ زودرس می شود اما در این میان نمی توان از بیماری های ژنیتیکی و وراثتی مربوط به قلب وعروق، ریه و سایر اعضای مهم بدن که سبب مرگ می شوند چشم پوشی کرد. اما باید دید تحرک صحیح، اصولی و سازگار با بدن انسان چه نوع تحرکی است؟ تمرینهای سنگین و فشرده در افراد حرفه ای آیا به سلامتی بدن کمک می کند؟
خبرآنلاین در گزارشی آورده بود، وینستون چرچیل جمله مشهوری دارد که تا آخرین لحظه عمر هم به آن پای بند بود. این که « ورزش مساوی است با مرگ!» او با اعتقاد به این جمله بود که ۹۱ سال عمر کرد در حالی که بیشتر از نیم قرن آن را سیگار کشید و یک بار هم ورزش نکرد. هر چند روزهای آخر دیگر از فشار خون بالا نمی‌توانست تکان بخورد و بعد یک سکته قلبی و ۲ بار سکته مغزی از دنیا رفت. اما آیا واقعاً اعتقاد چرچیل درست است؟ این روزها با شنیدن خبر فوت ورزشکارهای زیر ۴۰ سال به خصوص ورزشکارهای حرفه‌ای، از جمله مرحوم مهرداد اولادی آدم ناخودآگاه یاد حرف آقای سیاستمدار می افتد. نکند واقعاً ورزش آن قدرها هم که می گویند مفید نباشد؟ مارک ویوین بازیکن کامرونی در سال 2003 در زمین فوتبال نقش بر زمین می شود و بر اثر سکته قلبی جان خود را از دست می دهد. ماکنوس فوتبالیست24 ساله تیم بنفیکا بود که در مستطیل سبز جان خود را از دست داد. سرجینهو، بازیکن تیم پالمیراس در دیدار مقابل سائو پائولو به روی زمین افتاد و مرد. این بازیکن فقط ۳۰ سال داشت یا جونیور، بازیکن تیم باشگاهی ایندیا که پس از به ثمر رساندن گل به روی زمین افتاد و بعد دیگر نفسی نداشت.

عامل برخی از این مرگ ها تغذیه صنعتی و فست فود ها است

فاطمه زارع، جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» می گوید: در بررسی راجع به مرگ ناگهانی جوانان که اخیرا شیوع یافته وقتی به منابع گوناگون مراجعه کنیم تمامی آنها در نهایت به چند مساله مشترک اشاره دارند ؛ در تمام موارد فرد پیش از مرگ سلامت کامل بدنی داشته و عدم سابقه بیماری در این افراد وجود دارد. تقریبا در همه موارد به یکباره دچار شک یا حمله شده و دیگر بازگشتی وجود نداشته است؛ (به عبارتی در گذشته مرگ صدرصدی وجود نداشته است). اکثر افرادی که اینگونه مرگ را تجربه کردند در سالهای جوانی و بین ۳۰ سالگی تا ۴۰ سالگی خود بوده اند. پزشک قانونی در همه موارد پس از کالبد شکافی و نیافتن علتی خاص در نهایت به ایست قلبی اشاره می کند؛ اما دلایل چگونگی رخ دادن مرگها و راههای پیشگیری نسبی واقعا چیست؟ این مدکار اجتماعی در ادامه می افزاید: در آسیب شناسی اینگونه مرگ ها مساله مشترک، وجود بیش از اندازه "تغذیه صنعتی" در رژیم غذایی و "عدم تحرک" بوده، همچنین "تنش"، "اضطراب" و "آلودگی صنعتی" نیز در علل شایع این نوع مرگ می گنجد، البته در جوانان ورزشکار شاید بحث عدم تحرک مصداق نداشته باشد چون تصور ما این است که یک جوان ورزشکار همیشه در حال نرمش و تمرین منظم است. هرچند استفاده از مکمل های خوراکی که در بدنسازی ورزشکاران وجود دارد، شاید سهم بیشتری در مرگ ناگهانی این افراد داشته است.
زارع افزایش غذاهای صنعتی در رژیم غذایی جوانان را یکی دیگر از معضلات امروزه می داند و می گوید: از طرف دیگر سبک غذاهای صنعتی و انواع فست فودها که مصرفشان افزایش یافته؛ که بافت آنها با ساختار فیزیولوژی بدن کمترین هماهنگی را دارد و بدن برای هضم آن ممکن است دچار اختلال شود. در نتیجه عامل برخی از این مرگ ها تغذیه صنعتی و فست فود ها است. زمانی که استفاده از این نوع غذاها افزایش یابد به مراتب بدن توان و ظرفیت خود را از دست می دهد و ممکن است دچار شوک شود. وی می افزاید: امروزه اکثر متخصصین تاکید ویژه ای به پیاده روی برای تنظیم سوخت و ساز بدن دارند و سایر ورزش ها باید اصولی و زیر نظر افراد متخصص صورت گیرد؛ چرا که انجام یک ورزش صحیح بسیار حائز اهمیت است. حال اینکه چند درصد از حرفه ای های ورزش به اصول اولیه در تمرین های فشرده خود عمل می کنند بحث کاملا جدایی است! همه ی این عوامل را وقتی در کنار اضطراب های ناشی از زندگی صنعتی در کلانشهر ها می گذاریم شاید دیگر خیلی دور از ذهن نیست که جوانی در بهترین شرایط خود دچار ایست قلبی شود.

زارع می افزاید: باتوجه به اینکه سوخت و ساز بدن یک فرد ۳۰ یا ۴۰ ساله و البته تنش ها و نگرانی هایش و از جهت دیگر میل به غذاهای فست فودی در او بیش از هر دوره دیگر زندگی است پس تا حدودی منطقی بنظر می رسد که بیشتر این نوع مرگ و میر ها در این بازه سنی رخ دهد.
نگاه پزشکی به مرگ های اینچنینی به گزارش ممتاز نیوز، دکتر موژان نادری درباره دلایل سکته قلبی جوانان زیر ۳۵ سال گفته بود: اولین دلیلی که می توان آن را درنظر گرفت فاکتور های ژنتیکی است. اگر افرادی در خانواده با سابقه حمله قلبی و بیماری های قلبی عروقی وجود داشته باشد، احتمال بروز این گونه بیماری ها در دیگر افراد خانواده هم افزایش پیدا می کند. دیواره شریان های قلبی در این افراد که سابقه وراثتی حملات قلبی را دارند،مستعد جذب چربی هستند و این موضوع ارتباطی به ورزشکار بودن یا نبودن هم ندارد. چربی خون این افراد معمولا بالاست و
جداره ی رگ های قلبی شان به مرور نازک می شود.

دکتر نادری گفت: اکثرا افراد جوانی که دچار حمله ی قلبی می شوند، در ناحیه ی قفسه ی سینه دردهای خفیفی را احساس می کنند و حتی در صورت مراجعه به پزشک نمی توان نارسایی قلبی را تشخیص داد بلکه فقط با آزمایشات تخصصی تر می توان از بروز حمله ی قلبی جلوگیری کرد. این پزشک متخصص مصرف همزمان داروهای آمفتامین یا برخی محرک ها به همراه الکل را نیز یکی از عوامل ایجاد آریتمی قلبی و در نهایت سکته ی ناگهانی در جوانان می داند و اضافه می کند: علت دیگری که سکته قلبی جوانان را به همراه دارد و باعث به کما رفتن آنها می شود قند خون بالا در این افراد است. در این گونه موارد شخص را باید هر چه سریع تر به بیمارستان رساند. گرفتگی رگ را باید قبل از بروز سکته پیگیری و درمان کرد و عملا این گرفتگی ها بعد از سکته امکان درمان ندارند و قلب قابلیت احیا پذیری اش را از دست می دهد.

ورزش کردن باعث مرگ این افراد می شود؟

به گفته کارشناسان 80 درصد مرگ های ناگهانی ورزشکاران بر اثر بیماری های ژنتیکی بوده که از به شکل مادرزادی با آن ها است. این تداخل بیشتر در سیستم قلبی و عروقی این افراد موجود بوده است. هرچند ورزش و تمرین بسیار در این گونه افراد احتمال مرگشان را افزایش می دهد.
از جمله علل مرگ این افراد می‌توان به «کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک» اشاره کرد. این مورد به عنوان شایعترین سبب مرگ ناگهانی در جوانان ورزشکار زیر ۳۵ سال در نظر گرفته می‌شود و عامل یک سوم مرگ‌های مرتبط با ورزش است.