صدا و سیما رکورد تخلفات را زد!

شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما تحلیل روندی برنامه‌های کودک در 6 ماهه اول سال 91 را که پیش از این به صداوسیما ارسال نموده است را منتشر نمود.

شاخص‌های مورد استفاده در این گزارش برگرفته از دفترچه سیاست‌ها و ضوابط ناظر بر تولید، تأمین و پخش برنامه‌های سیما در خصوص برنامه‌های کودک است که شامل: موسیقی نامناسب، رقص و حرکات موزون، ناسزا و بددهانی، ترویج اخلاق و رفتارهای زشت و عدم احترام به بزرگترها و والدین می‌شود.

در وهله اول روند میزان تقید به ضوابط و سیاست‌های تولید برنامه‌های کودک در شش‌ماهه نخست سال مورد ارزیابی قرار گرفته است و سپس تعداد تخلفات مربوط به شاخص‌ها با یکدیگر مقایسه شده‌اند. خلاصه نتایج گزارش به شرح زیر است:


 موسیقی و رقص

رقص و حرکات موزون و به تبع آن موسیقی‌های دارای غنا بیشترین حجم تخلفات در برنامه‌های کودک را تشکیل می‌دهد. لازم است ذکر شود در شش ماهه نخست سال 91 تنها در ماه مبارک رمضان این روند تا حدودی کاهش یافته است و در سایر ماه‌ها حجم این تخلفات چشمگیر بوده‌است. به نظر می‌رسد الگوبرداری از برنامه‌های کودک شبکه‌های ماهواره‌ای موجب تبدیل شدن برنامه‌های کودک به برنامه‌هایی کاملاً «موزیکال» و سرشار از انواع موسیقی‌های دارای غنا شده است.

 

ناسزا و بددهانی

روند مشاهده شده در شش ماهه گذشته تخلفات متعددی در این حوزه را نشان می‌دهد. نظارت بیشتر بر برنامه‌های کودک تأمینی به خصوص در هنگام دوبله را متذکر می‌سازد. از طرف دیگر لازم است اشاره شود تخلفات ناظر بر «ناسزا و بددهانی» در برنامه «رنگین‌ کمان» شبکه تهران تعداد بسیار بالایی است.

 
عدم احترام به والدین و بزرگترها

احترام به بزرگترها و والدین در بیشتر برنامه‌های کودک تولیدی مورد توجه قرار گرفته است و از معدود تخلفاتی است که می‌توان گفت در بیشتر برنامه‌ها نمود چندانی ندارد. با این حال برنامه «مثبت من» در رده سنی نوجوانان و همچنین برنامه «رنگین‌کمان» که مختص خردسالان از شبکه تهران پخش می شود از این نظر در وضعیت نامطلوبی قرار دارند.

 
ترویج اخلاق و رفتار زشت

بیشتر تخلفات ناظر بر ترویج اخلاق و رفتارهای زشت وناپسند (حسد، دروغگویی، تمسخر و..) در برنامه‌های «ماجراهای ململ» و «رنگین‌ کمان» مشاهده شده‌ است. در کل تقید برنامه‌های کودک به این ضوابط مناسب بوده است.


روند شش‌ماهه برنامه‌های کودک نشان می دهد که از مجموع برنامه‌های پخش شده تنها برنامه «اتل متل تماشا» توانسته است با حفظ جذابیت و آموزندگی خود از تخلفات هنجاری به دور باشد.

 
سایر برنامه‌های مورد بررسی یا از سطح محتوایی قابل قبولی برخوردار نبودند و یا اینکه با ارائه محتوایی به نسبت مناسب برای حفظ جذابیت خود از موسیقی، رقص و در مرتبه بعد ناسزا و بددهانی استفاده کرده‌اند.

 
البته باید اذعان داشت اغلب برنامه‌های حال حاضر کودک توانسته‌اند تا حدودی از نظر محتوایی برنامه‌هایی آموزنده و حاوی نکات آموزشی و تربیتی برای کودکان و خردسالان باشند اما وجه دیگر این برنامه‌ها که جنبه سرگرم کنندگی و جذابیت برنامه‌ها است در برنامه‌های کودک با مشکل مواجه است و جذابیت برنامه‌ها هم راستا با استفاده از موسیقی‌های دارای غنا، رقص و حرکات موزون قرار می‌گیرد.

به عبارت دیگر اغلب برنامه‌ها نمی‌توانند محتوایی آموزنده و مناسب و در عین حال سرگرم کننده بدون آنکه بخواهند از چارچوب ضوابط و سیاست‌های تولید و پخش برنامه‌ها تخطی کنند، به مخاطب کودک ارائه دهند.

نتیجه اصلی بررسی صورت گرفته از عملکرد شش ماهه برنامه‌های کودک این نکته است که مسئولان و سیاست‌گذاران حوزه کودک و نوجوان رسانه ملی پس از گذشت سالها هنوز نتوانسته‌اند به تعریف مشخصی از یک برنامه کودک آموزنده و مفید و در عین حال جذاب و سرگرم کننده با رعایت هنجارها و ضوابط دست پیدا کنند.