شکار در شبکه‌های اجتماعی

 باز هم زمان بازگشت فرزندش به خانه شده و او نگران رفت و آمد دختر نوجوانش شده بود. خانه مردم را جارو می‌زند و با خود فکر می‌کند نکند در راه مشکلی برای فرزندش پیش بیاید. با پایان کار جاروکشی، تلفن همراهش زنگ خورد. با دیدن شماره خانه دلش قرص شد که دخترش به خانه رسیده است. تلفن را برداشت و با طناز صحبت کرد. سفارشات لازم را درباره خوردن ناهار و مراقبت از خودش به او گفت و به کار خود در خانه مردم ادامه داد.

همیشه همین‌طور بود.تا فرزندش به خانه برسد دلش هزار راه می‌رفت. برای راحتی و آسایش او همه کار می‌کرد. این فرزند را خودش به تنهایی به این سن رسانده بود و اجازه نداده کوچک‌ترین حسرتی در دلش بماند. دخترک هربار چیز جدیدی می‌خواست و او بیشتر کار می‌کرد تا بتواند برایش مهیا کند.

مدتی بود طناز ساز جدیدی را کوک کرده بود. گوشی تلفن همراه می‌خواست؛ نه از مدل تلفن همراه مادرش بلکه از مدل‌های جدید. به قول خودش از همان‌هایی که می‌شود باهاش رفت تو اینترنت و با دوستان چت کرد. طناز شب تا صبح برای مادرش تعریف کرد چه کارهایی می‌شود با این تلفن‌های همراه انجام داد. گفت همه دوستانش از آنها دارند و حتی می‌توانند با آنها تحقیق‌های مدرسه را انجام دهند. از پرداخت قبوض گفت تا صحبت ویدئویی با آشنایانی که کیلومتر‌ها از آنها فاصله دارند. طناز گفت و مادرش شیفته‌تر شد. او با خود فکر کرد که باید بیشتر از این کار کند و یکی از مدل‌های خوب را برای دخترش بخرد تا زود خراب نشود. از این گوشی‌ها در خانه‌هایی که کار می‌کرد زیاد دیده بود ولی هیچ وقت به این فکر نکرده بود که آنها چقدر می‌تواند مفید باشد.

شوهر یکی از خانم‌هایی که برایشان کار می‌کرد مغازه موبایل‌فروشی داشت. زمانی که موضوع خرید تلفن همراه را با او درمیان گذاشته بود، از آنها قول گرفت تا در این کار کمکش کنند.

با هر سختی که بود تلفن همراه را خرید و در روز تولد به دخترش داد. طناز با دیدن آن در پوست خود نمی‌گنجید. به سرعت تلفن را از مادرش گرفت و در گوشه‌ای نشست و خود را با آن سرگرم کرد.

او خوشحال بود که دخترش از هدیه خوشش آمده است. دخترش بیشتر وقت خود را سرگرم گوشی تلفن همراه خود بود و کمتر با او صحبت می‌کرد. البته او از این موضوع ناراحت نبود که هیچ بلکه خوشحال هم بود. دیگر طناز کمتر بهانه می‌آورد و می‌گفت حوصله‌اش در خانه سر رفته است.کمتر با دوستانش بیرون از خانه می‌رفت و او از این موضوع راضی بود. دلش نمی‌خواست طناز بیرون از خانه با آدم‌های مختلف بگردد.

از سرکار که به خانه می‌رسید، می‌دید دخترش روی مبل جلوی تلویزیون نشسته است. تلویزیون روشن بود و بدون مخاطب با صدایش یکه‌تازی می‌کرد، ولی طناز کوچک‌ترین توجهی هم به آن نداشت. طناز با تلفن در سایت‌های مختلف می‌گشت و گاهی مطلب علمی جدیدی را به مادر خود گوشزد کرده و مادرش فکر می‌کرد چه خوب که این منبع علم را برای فرزندم خریدم. اما این اوایل ماجرا بود.

دو ماه که از خرید تلفن گذشت این دخترک در شبکه‌های اجتماعی مختلف عضو شد. اوایل با دوستان در تماس بود ولی بعد از مدتی دوست و غیردوست برایش معنا نداشت. هرکه پیام می‌داد او به راحتی جوابش را می‌داد. رفتارش تغییر کرده بود. حوصله مادرش را نداشت و فکر می‌کرد که او از دنیای جدید هیچ نمی‌فهمد. به هر سایتی که دلش می‌خواست می‌رفت و با هر آدمی که دوست داشت حرف می‌زد، حتی با افراد یا سایت‌هایی که می‌دانست مادرش آنها را بد می‌داند در ارتباط بود.

خیالش راحت بود که مادرش از چیزی سردرنمی‌آورد و زمانی هم که از طرف مادر مورد بازخواست قرار می‌گرفت به راحتی و با چند جمله دروغ او را دست به سر می‌کرد. مادر بیچاره هم براحتی حرف او را باور می‌کرد. او رفتارهایش را ادامه می‌داد و هیچ چیز را مانع کار خود نمی‌دید.

یک شب بعد از شام در خانه نشسته بودند و استراحت می‌کردند که ناگهان زنگ خانه‌شان به صدا درآمد، یکی از زنان فامیل بود که بسرعت از پله‌های خانه بالا آمد و خود را روی اولین مبل جای داد. با اخم به آنها سلام کرد و از طناز خواست که برود تا او با مادرش تنها صحبت کند. با رفتن طناز زن میانسال لب به سخن گشود و شروع کرد. گفت که طناز مدتی است در شبکه‌های مختلف عکس‌های خوبی از خود نمی‌گذارد. نوشته‌هایی منتشر می‌کند که با عرف جور درنمی‌آید. با افرادی در ارتباط است که مناسب رفت و آمد نیستند. زن گفت که همه اینها را اول از بچه‌های فامیل شنیده و بعد هم خودش با چشمان خود دیده بود. زن می‌گفت و مادر طناز سرخ می‌شد. باور نمی‌کرد تا این‌که زن همه چیز را با تلفن خود به او نشان داد.

زن گفت همه اینها را دیدم ولی چیزی نگفتم تا نگران نشوی ولی موضوعی پیش آمد که دیگر نمی‌توانستم ساکت بمانم. فکر کردم باید همه چیز را بدانی.این را گفت و چند عکس از طناز با پسران مختلف به او نشان داد که در همه جا منتشر شده بود. او دید ولی نفهمید چه شده بود که طناز نوجوان او به این راه کشیده شده است.

چه بسیارند افرادی که به همین راحتی فرزندان خود را غرق در فضای مجازی می‌کنند و نمی‌دانند خطرات این دنیای جدید اگر بیشتر از دنیای واقعی نباشد،کمتر هم نیست. والدینی که بدون اطلاع از خطرات شبکه‌های اجتماعی فرزندان خود را در این فضا تنها می‌گذارند.

والدین مراقب باشند

سرهنگ دوم علیرضا آذردرخش درباره این‌گونه اتفاقات در فضای مجازی گفت: باید توجه کرد کودکان و نوجوانان استفاده کننده از فضای مجازی به شدت در معرض تهدیدات و آسیب‌های متفاوت هستند، لذا ضرورت دارد والدین سطح معلومات و دانش خود از فضای مجازی و وسایل ارتباط جمعی را افزایش داده تا بتوانند شکاف میان نسلی خود با فرزندان را کاهش دهند.

وی ادامه داد: متاسفانه دانش و اطلاعات بسیاری از والدین به نسبت فرزندان خود از وسایل ارتباطی روز و فضای سایبر کمتر است و این شکاف باعث شده فرزندان آنها در معرض تهدیدات و آسیب‌های وسایل ارتباطی و فضای سایبری قرار گیرند.

این مقام مسئول افزود: زمانی که والدین نمی‌دانند استفاده بیش از حد از کامپیوتر و نشستن پشت آن می‌تواند آسیب‌های متفاوت جسمی برای فرزندانشان داشته باشد، در این خصوص حساسیت و دقت لازم را ندارند. لذا به گفته پزشکان شاهد آسیب‌های بینایی، اسکلتی، حرکتی و... در فرزندانی هستیم که بیش از اندازه و به طور مداوم از کامپیوتر استفاده می‌کنند.

آذر درخش ادامه داد: بهترین و راحت‌ترین شکار برای مجرمان سایبری کودکان و نوجوانان هستند. این مجرمان با ارتباط با کودکان و نوجوانان به‌راحتی این عزیزان را فریب داده و از آنها سوء‌استفاده می‌کنند. لذا بیشتر قربانیان فضای سایبر کودکان و نوجوانان هستند که در دام مجرمان سایبری افتاده‌اند.

رئیس اداره پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا اضافه کرد: در کنار زیان‌های مالی که از سوی مجرمان به خانواده‌ها تحمیل می‌شود شاهد آن هستیم که کودکان و نوجوانان آسیب‌های روانی می‌بینند که برای برطرف شدن آن مدت زمان طولانی و تحت نظر روان‌شناس و روانپزشک بودن ضروری است.

توصیه‌های پلیس

آذردرخش به خانواده‌ها توصیه کرد در سال جدید نحوه نظارت خود بر فعالیت سایبری فرزندان را افزایش دهند و این نظارت می‌تواند به صورت غیرمستقیم و با نصب نرم‌افزارهای نظارتی صورت گیرد که کودکان نیز احساس آرامش داشته باشند.

آذردرخش نصب نرم‌افزارهای فیلترینگ خانگی را به خانواده‌ها توصیه کرد و گفت: امروزه قابلیت این نرم‌افزارها بالا رفته و می‌توان روی سیستم‌ها خانگی مثل لپ‌تاپ، PC و گوشی‌های هوشمند نصب کرد.

وی یادآور شد: این نرم افزارها حتی می‌تواند ساعت کار با سیستم را برای کودکان محدود کند. ضمن آن‌که ارتباط‌های انجام شده در بستر اینترنت را برای والدین مشخص کند که فرزند آنها از چه سایت‌هایی بازدید کرده و با چه کسانی در ارتباط بوده است.

آذردرخش تاکید کرد: برای حفظ سلامت جسمی و روحی فرزندان و جلوگیری از سوء‌استفاده از آنها از سوی مجرمان سایبری ضروری است خانواده‌ها با دانش کافی بر فعالیت سایبری فرزندان خود نظارت داشته باشند.

رئیس اداره پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا همچنین خبر داد: آموزش استفاده از برخی نرم‌افزارهای نظارتی در سایت پلیس فتا قرار دارد، ضمن آن‌که نحوه نصب و کار با آنها ارائه شده است.