چه کسانی مخالف توافق تهران و واشنگتن هستند؟

خاویر سولانا مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کنگره آمریکا، ریاض و تل آویو را موانع اصلی برقراری توافق بین ایران و آمریکا دانست و تاکید کرد که مذاکره و دیپلماسی تنها راه حل و فصل مناقشه هسته ای است.

 سولانا در جدیدترین مقاله خود که در پایگاه اندیشکده آمریکایی ˈپروجکت سیندیکیتˈ منتشر شده، با موفقیت آمیز توصیف کردن آخرین دور مذاکرات ایران و گروه 1+5 در ژنو برغم منتشر نشدن جزییات گفتگوها و ابراز خوش بینی در مورد آینده روابط تهران و غرب راه ایران برای ایجاد پیشرفت های دائمی در روابط خود با غرب را دراز دانست.

مذاکره کننده ارشد سابق گروه 1+5 ادامه داده است: آشتی بین تهران و غرب و در صدر آنها بهبود روابط ایران و آمریکا تبعات ژئوپولیتیک مثبتی برای خاور میانه خواهد داشت اما علاوه بر ایران بازیگران استراتژیک دیگری هم مطرح هستند.

سولانا رژیم صهیونیستی را یکی از موانع اصلی برقراری توافق ایران و آمریکا دانست و در تشریح آن افزود: در آستانه شروع مذاکرات ژنو، ˈبنیامین نتیانیاهوˈ نخست وزیر اسراییل در ˈکنستˈ (پارلمان رژیم صهیونیستی) اعلام کرد که احتمال حمله نظامی پیشگیرانه به تاسیسات هسته ای ایران هنوز از بین نرفته است. برنامه هسته ای جمهوری اسلامی اولویت نخست سیاست خارجی نتیانیاهو است.

سولانا در ادامه از ریاض به عنوان مانع دیگر بر سر راه توافق بین ایران و آمریکا نام برد و نوشت: عربستان سعودی تحت حاکمیت سنی ها، یک قدرت منطقه ای است که بیش از سایرین به طور مستقیم با دولت شیعه ایران بر سر نفوذ در منطقه رقابت می کند.

سولانا ادامه داده است: ریاض به قدری از آشتی احتمالی واشنگتن با تهران آزرده شده است که از پذیرفتن کرسی در شورای امنیت امتناع کرد و به این وسیله خشم رهبران خود را نشان داد. حتی در دوران شاه (رژیم پهلوی) هم عربستان از اینکه ایران به یک قدرت منطقه ای تبدیل شود، می ترسید.

مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ادامه داده است: ایران بعد از عربستان سعودی دومین تولید ناخالص ملی را در منطقه دارد و از لحاظ جمعیت بعد از مصر در رتبه دوم قرار دارد. از این رو عربستان نگران است که یک توافق احتمالی که به لغو تحریم ها منجر شود، به جمهوری اسلامی مجال احیای اقتصاد و گسترش نفوذ خود را بدهد.

وزیر امور خارجه سابق اسپانیا در ادامه با اشاره به امتناع آمریکا از بمباران سوریه به عنوان رقیب دیگر عربستان در منطقه و سقوط محمد مرسی در مصر به عنوان متحد مهم سعودی ها، شرایط را برای اتحاد آمریکایی-سعودی ناخوشایند توصیف کرد و افزود: ˈریاض به دنبال سقوط ˈبشار اسدˈ رییس جمهوری سوریه است و عقیده دارد که توافق آمریکا با روسیه برای نابودی تسلیحات شیمیایی سوریه به معنای چشم پوشی از این هدف است. به همین خاطر، سعودی ها اکنون بزرگ ترین حامی مالی شورشیان سوری هستند و همچنین یکی از حامیان اصلی ارتش مصر پس از سقوط مرسی نیز محسوب می شوند.

سولانا در ادامه تاکید کرد: در هر حال خاتمه دادن به درگیری در سوریه باید هدف فوری غرب باشد. ایران و روسیه دو متحد اصلی حکومت اسد هستند و تنها بازیگران خارجی ای هستند که می توانند در نگرش نسبت به دمشق تغییری ایجاد کنند. احتمالا قرار است که گفتگوهای ژنو2 درباره سوریه در 23 نوامبر برگزار شود. البته ˈاخضر ابراهیمیˈ، نماینده ویژه مشترک اتحادیه عرب و سازمان ملل در امور سوریه، درباره مقتضی بودن این نشست در غیاب نمایندگان نیروهای مخالف، ابراز تردید کرده است.ˈ

مقام سابق اتحادیه اروپا در ادامه با یادآوری خصومت و مخالفت عمیق عربستان با نشست ژنو2 نوشت: ˈگفتگوهای رسمی دیپلماتیک با حکومت اسد به طور تلویحی به این معناست که هنوز مشروعیت حکومت وی در عمل به رسمیت شناخته می شود. در نظر سعودی ها، تنها با استعفای اسد و دولت وی است که می توان به راه حل قابل قبول دست یافت و این در حالی است که ژنو2 برقراری یک حکومت انتقالی با حضور تمامی طرف های حاضر را در نظر دارد.

سولانا در ادامه توضیح دشواری هایی که بر سر راه برقراری روابط حسنه بین ایران و غرب وجود دارد به مشکلاتی که سیاست گذاران آمریکایی با آنها مواجه هستند پرداخت و از کنگره آمریکا به عنوان مانع اصلی نام برد.

وی در این باره نوشت: توافق دقیقه نودی افزایش سقف بدهی های آمریکا و بازگشایی مجدد دولت، جمهوری خواهان تندرو را در موضع ضعف قرار داده است و موجب قدرت گرفتن دوباره اوباما شده است.با این حال، مجموعه شرایط خطرناک است. هرگونه توافق قابل تصور با ایران لغو تحریم ها را در بر خواهد داشت که نیازمند تایید نهاد قانونگذاری است و همین می تواند توافق پیشنهادی را در برابر کوته بینی کنگره آسیب پذیر کند.

وی سپس افزود: مشکل دیگری که آمریکا با آن مواجه می باشد، این است که جان کری وزیر امور خارجه این کشور برقراری صلح بین اسراییل و فلسطین را در اولویت بالایی قرار داده است. باید صبر کرد و دید که کری چطور می تواند مذاکرات را بگونه ای مدیریت کند که فشار اسراییلی ها بر آمریکا در خصوص ایران تلاش های برقراری صلح بین اسراییلی ها و فلسطینی ها را خراب نکند. اما اگر ایران و غرب به توافق برسند، برای اسراییل بسیار دشوار خواهد شد که در حاشیه بماند.

نویسنده اروپایی این نوشتار در بخش بعدی تاکید کرد: اروپایی ها فرصت خوبی دارند تا با استفاده از یک سیاست خارجی یکپارچه، منسجم و موثر موقعیت خود را بهبود بخشند. تاکنون، اتحادیه اروپا از طریق ˈکاترین اشتونˈ مسئول ارشد امور خارجی و سیاست امنیتی خود، همواره بازیگر کلیدی در مذاکرات بین ایران و 1+5 بوده است. اشتون از اعتماد تمامی طرف های حاضر در مذاکره برخوردار است. مهم است که اتحادیه اروپا خود را نزدیک به آمریکا و هماهنگ با آن حفظ کند و وقتی زمان لغو تحریم ها فرارسید، باید کاملا هماهنگ با آمریکا عمل کند تا تاثیرگذاری این حرکت به حداکثر برسد.

سولانا در پایان تصریح کرد: مذاکره و دیپلماسی تنها راه مطمئن برای حل و فصل معضلی است که بر سر برنامه هسته ای با ایران ایجاد شده است. بروز یک درگیری دیگر در خاور میانه بدترین گزینه است اما بهره برداری از فرصت منحصر به فردی که در خصوص ایران فراهم شده، نیازمند دور اندیشی تمام طرف های حاضر است. منافع ملی باید نسبت به سلایق شخصی در اولویت قرار گیرند. دریچه مذاکره گشوده شده است ولی تا ابد همچنان باز نخواهد ماند.