راز اسناد پاناما در چیست؟

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم غلامحسین دوانی.عضو جامعه حسابداران رسمی ایران نوشت:

انتشار ‌میلیون‌ها سند پیرامون فسادهای رهبران و سیاست‌مداران و کسانی که مردم را به اخلاق دعوت می‌کنند ولی خودشان غرق در فساد هستند، عمق نهان جهان سرمایه‌داری را به نمایش گذاشته است. روزنامه زوددویچه زایتونگ آلمانی که از طریق یک منبع ناشناس به این اطلاعات دسترسی پیدا و آنها را افشا کرده، مدعی است حجم این اطلاعات (٦/٢ ترابایت) حدود ‌هزارو ٦٠٠ برابر حجم اطلاعات ویکی‌لیکس (٧/١ گیگابایت) است که وسعت عملیات مالی مندرج در این اطلاعات را نشان می‌دهد. این اطلاعات از شبکه تارعنکبوتی مؤسسه حقوقی «موساک فونسکا» که یک مؤسسه حقوقی بین‌المللی مشاوره ثبت شرکت و مدیریت منابع مالی است، درز کرده است. اگرچه مدیران ارشد این مؤسسه بلافاصله با انتشار یک بیانیه درصدد حفظ آبروی خود برآمده و مدعی شده‌اند که کلیه عملیات این مؤسسه قانونی و مقررات پول‌شویی نیز رعایت شده است اما انتشار این بیانیه در محافل حقوقی جهان به‌عنوان فرار به جلو تلقی می‌شود. این اطلاعات مربوط به ٢١٤ شرکت به‌ثبت‌رسیده از سوي این مؤسسه حقوقی در سال‌های ١٩٧٧ تا ٢٠١٥ بوده که شامل حدود ١٢‌ میلیون سند است. مقایسه اطلاعات افشاشده اطلاعات مندرج در گزارش tax Justice network نشان می‌دهد باند فساد جهانی برای فرار مالیاتی و پنهان‌ماندن فساد از بزرگ‌ترین مؤسسات حقوقی، مهم‌ترین مؤسسات حسابداری و معتبرترین بانک‌های جهان مانند Standard charter، HSBC، City bank و Bank of America استفاده می‌کنند تا با درهم‌پیچیدن و ایجاد یک شبکه تارعنکبوتی فساد، تقلب و پول‌شویی را در امان نگه دارند. این اطلاعات که به نام اوراق پانامایی (Panama Paper) مشهور شده، آنچنان زیاد است که روزنامه زوددویچه زایتونگ از انجمن خبرنگاران بین‌المللی درخواست کرده است برای بازنگری آن یک شبکه خاص تشکیل شود. افشای این مدارک نشان داد شعار مبارزه با فساد، تقلب و پول‌شویی عمدتا برای فریب افکار عمومی به کار برده می‌شود زیرا چگونه امکان دارد در کشوری کوچک نظیر پاناما که کل تولید ناخالص داخلی آن ٤٤‌ میلیارد دلار (رتبه ٩٢ جهان) است، چنین حجم پولی جابه‌جا شود. تحقیقات شبکه عدالت مالیاتی tax Justice network نشان می‌دهد که کشورهای سوئیس، انگلستان، آمریکا، سنگاپور، هنگ‌کنگ، لوکزامبورگ، ژاپن، لبنان، بحرین، امارات‌متحده‌عربی و مناطقی مانند ویرجین آیلند، کائر و مارشال آیلند مناطق هدف فساد و پول‌شویی هستند به‌طوری‌که اگر ٣٠٠‌ میلیارد دلار پول‌شویی سالانه در آمریکا نباشد، حجم کسری بودجه آن سر به فلک خواهد زد. از طرف دیگر درحالی‌که کشورهای آفریقایی حدود‌ هزار ‌میلیارد دلار بدهی خارجی دارند، سالانه ٢٠٠ ‌میلیارد دلار فرار سرمایه در قالب فساد و پول‌شویی از این قاره به سوی مناطق هدف سرازیر می‌شود. اگرچه هنوز محتوای بسیاری از اسناد پانامایی افشا نشده است و برخی از افشاگری‌های آن نیز می‌تواند جنبه سیاسی داشته باشد، اما حکایت اولیه آن نشان می‌دهد که ١٤٣ نفر از مردان سیاسی جهان و ١٢ نفر از رهبران کشورها از بیش از ٥٠ کشور جهان در بیش از ١٤٠ منطقه مرسوم به بهشت مالیاتی (Tax Havan) ثروت خود را پنهان کرده‌اند.

 جالب آنکه کلیه این مناطق بهشت مالیاتی در جهان غرب و عملا توسط سرمایه جهانی کنترل می‌شوند. انتشار اسامی نمایندگان مجلس عوام انگلستان و رهبران احزاب محافظه‌کار و نخست‌وزير ایسلند (کشوری که به‌عنوان رتبه‌های نخست مبارزه با فساد مشهور است) نشان‌دهنده آن است که در صورت فقدان نظارت مردمی و نبود یک مجلس نمایندگان مستقل و سازمان‌های فعال مبارزه با فساد و تقلب، همه‌ساله شاهد این‌گونه اخبار خواهیم بود زیرا فساد در جهان نهادینه شده و همه حوزه‌های زیست مانند فرهنگ، اقتصاد، سیاست و ورزش و هنر را دربر گرفته است که افشای نام «مسی» و پدرش و باند مافیایی فیفا ازجمله این موارد هستند.افشای اسامی برخی شخصیت‌های کانادایی نیز به نوبه خود جالب است زیرا کانادا نیز در شمار کشورهای مشکوک به پول‌شویی به‌ویژه توسط مهاجران ثروتمند چینی، روسی و... است. نگاهی به اسامی افرادی که قبلا هم به فساد شهرت داشتند ولی موردحمایت جدی غربی‌ها قرار گرفتند؛ ازجمله پترو پروشنکو رئیس‌جمهور اوکراین، جای تأمل دارد.