آیا جنگ جهانی سوم نزدیک است؟

کشورهای حاشیه خلیج فارس تا پایان سال گذشته بیش از 33 میلیارد دلار سلاح هایی مانند موشک های ضد زره خریدند. کویت منتظر موافقت واشنگتن برای خرید 40 جنگنده از نوع«اف 18»است این در حالی است که قطر منتظر موافقت آمریکا برای خرید 72 هواپیما از نوع«اف15»است؛ قطر بزرگترین خریدار تجهیزات نظامی آمریکایی در سال 2014 بوده است به طوری که 10 میلیارد دلار برای خرید بالگردهای آپاچی و موشک های «پاتریوت» هزینه کرده است.

درست است که عربستان سعودی بر اساس گزارش های مرکز بین المللی پژوهش های صلح در استوکهلم در حال حاضر قدرت نظامی منطقه ای بزرگ است و بودجه دفاعی کنونی اش به 81 میلیارد دلار می رسد که سومین بودجه نظامی بزرگ در جهان پس از آمریکا و روسیه به شمار می رود اما این به معنای آن نیست که در منطقه قوی ترین است و می تواند جنگ های نظامی را به نفع خود به پایان برساند؟شاید تجربه کنونی اش در یمن این فرضیه را مورد تاکید قرار می دهد.

«عبدالباری عطوان»نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در یادداشتی در روزنامه رأی الیوم نوشت:از تکذیب محتویات یک سند کنگره آمریکا توسط دیوان پادشاهی اردن که برخی رروزنامه های انگلیسی آن را فاش کردند،شگفت زده و غافلگیر نشدیم.در این سند آمده است که پادشاه اردن گفته است که کشورش به این دلیل به «ائتلاف اسلامی»به رهبری عربستان سعودی ملحق شده است که این «ائتلاف الزام آور نیست»و علاوه بر آن «تاثیرگذاری»و نتایج آن محدود است.در ادامه این سند آمده است که پادشاه اردن گفته است که پیوستن اردن به این ائتلاف«از سر تعارف»بوده است.بنابر این طبیعی است که دیوان پادشاهی اردن این تکذیبیه را (نیمه شب گذشته)صادر کند تا روابط عربستان سعودی و اردن حفظ اشود،به ویژه آن که دو کشور هم پیمان در یک اردوگاه ایدئولوژیک قرار دارند و ریاض به اردن وعده های کمک های مالی و نظامی داده است. این تکذیبیه با وجود اهمیت و جدیتش اما نمی تواند درستی سخنان منتسب به پادشاه اردن را به لحاظ مضمون آن پنهان کند جدای از آن که وی این سخنان را گفته یا نگفته است.

این ائتلاف که از 34 کشور اسلامی تشکیل شده است(که کشورهای زیادی از جمله الجزایر،ایران،عراق و لبنان به آن ملحق نشده اند)در عمل الزام آور نیست و به لحاظ تاثیرگذاری محدود است و کشورهای عضو آن نیز آن را به اندازه کافی جدی نگرفته اند،به دلیل آن که پادشاهان بحرین و اردن در جلسه افتتاحیه که از خود رزمایش«رعد شمال»مهمتر بود و با نظارت ملک«سلمان بن عبدالعزیز»پادشاه عربستان سعودی برگزار شد،حاضر نشدند. در این جلسه «رجب طیب اردوغان»رئیس جمهوری ترکیه و نیز «احمد داوود اوغلو»نخست وزیرش حاضر نشدند.مشارکت نیروهای ترکیه در این رزمایش نیز در حدی پایین تر از نمادین بوده است.علاوه بر آن، چنین ائتلاف های نظامی و سیاسی در این حد و اندازه و بزرگی و خطرناک بودن که همانند دیگر ائتلاف ها مانند «ناتو»است پس از رایزنی های گسترده در سطح کارشناسان و سیاستمداران و دیدارها در سطح سران اعلام می شود؛ دیدارهایی که در آنها رهبران، معاهده و میثاقی امضا می کنند که شامل متن های الزام آوری است که وظایف و واکنش های خطرناک و طبیعت آنها را مشخص می کند.اما اینها هرگز درباره ائتلاف اسلامی که بیشتر کشورهای عضو آن از طریق کنفرانس مطبوعاتی عجولانه خبرش را شنیدند که فقط با حضور رسانه های داخلی سعودی برگزار شد و خبر آن را شبکه رسمی عربستان سعودی بامداد اعلام کرد.

دولت اردن غیبت ملک«عبدالله دوم»را این گونه توجیه کردند که وی از قبل دیدارهایی را در برنامه هایش داشته است از جمله دیدار با «جو بایدن»معاون رئیس جمهوری آمریکا که دیدارش با زمان برگزاری جلسه افتتاحیه یاد شده همزمان شده است اما از روز دوم جشن مرحله نهایی رزمایش که در تاریخ منطقه بزرگترین رزمایش به شمار می رود، غیبت نکرد اما تا زمان نوشتن این سطرها دلایل غیبت رئیس جمهوری یا نخست وزیر ترکیه را نمی دانیم.از غیبت رهبران کشوری که انتظار می رود با ائتلاف«سنی»استراتژیک با میزبان سعودی در ارتباط باشد،در عجبیم.

عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس دیگر در حال حاضر در حالتی از«رعب و وحشت»از خطرات استراتژیکی که امنیت و کیانشان را تهدید می کند به سر می برند و آن رعب را به چندین شیوه نشان می دهند:

نخست:ورود به رزمایش ها و تمرین های نظامی تا مرز«هوس». این کشورها پنج رزمایش و تمرین نظامی طی ماه های اخیر برگزار کرده و در آن شرکت کردند.بارزترین این رزمایش ها:رعد شمال،«اتحاد»18 دریایی،تمرین های «پرچم صحرا» و رزمایش های«باز جزیره»و اخیرا«امنیت خلیج فارس 1»است که رزمایش های دریایی،زمینی و هوایی است.

دوم:صرف ده ها بلکه میلیاردها دلار برای خرید تسلیحات.این گونه رزمایش ها منجر به فرسایش سلاح های انبار شده و مهمات می شود و میلیاردها دلار هزینه دارد.مجله آمریکایی«اخبار دفاعی» Defence news در شماره اخیر خود نوشت که کشورهای حاشیه خلیج فارس بیش از 33 میلیارد دلار تا پایان سال گذشته سلاح هایی مانند موشک های ضد زره خریدند.این مجله نوشت که کویت منتظر موافقت واشنگتن برای خرید 40 جنگنده از نوع«اف 18»است این در حالی است که قطر منتظر موافقت آمریکا برای خرید 72 هواپیما از نوع«اف15»است؛ قطر بزرگترین خریدار تجهیزات نظامی آمریکایی در سال 2014  بوده است به طوری که 10 میلیارد دلار برای خرید بالگردهای آپاچی و موشک های «پاتریوت» هزینه کرده است.

دوم:تشکیل ائتلاف های سیاسی و نظامی.در کمتر از یک سال عربستان سعودی ائتلافی اسلامی تاسیس کرد و رهبری را به عهده گرفت و ائتلاف دیگری متشکل از ده کشور عربی تحت عنوان«توفان قاطعیت»تشکیل داد.علاوه بر ان عربستان به ائتلاف آمریکایی شصت گانه برای مبارزه با تروریسم ملحق شد و البته نباید ائتلاف نیروهای«سپر خلیج فارس»را فراموش کنیم.

وجه مشترک بیشتر این ائتلاف ها «رخوت»آنهاست و اینکه اهداف استراتژیک شان مشخص نیست و ویژگی آنها«سنی»بودن شان است.همچنین هدف اساسی شان جنگ با ایران«شیعه» و هم پیمانانش است،اگر چه اعلام شده است که برای جنگ با تروریسم «دولت اسلامی عراق و شام»یا همان «داعش»تشکیل شده اند اما بستر و زمینه طایفه ای آنها باعث می شود که برای شماری از کشورها مانند اندونزی یا مالزی یا حتی پاکستان «الزام آور»نشوند؛این کشورها ایران را خطری استراتژیک برای خود نمی دانند زیرا شیعیان به طور مثال یک چهارم جمعیت پاکستان را تشکیل می دهند و ترکیب ارتش پاکستان بازتاب دهنده این مساله است.همچنین نزدیک به 20 میلیون علوی در ترکیه وجود دارند و بیش از یک سوم از جمعیت کویت نیز شیعه هستند.

پر واضح است که عربستان سعودی به دنبال تشکیل پیمان«ناتو»اسلامی است که خودش رهبرش باشد و نقش منطقه ای و چه بسا بین المللی تاثیرگذار بازی کند اما این گونه ائتلاف ها به سرعت و بدون مقدمه چینی درست و سالم و بدون آن که استراتژی«فراگیر»و قانع کننده برای دولت ها و پس از آن ملت های اسلامی داشته باشند،تشکیل می شوند و عربستان بر توان مالی اش تکیه می کند که به شکل سریعی به دلیل کاهش بهای نفت رو به افول است.

ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان طی روزهای آینده برای تشکیل«محور قوی»با مصر برای رویارویی با ایران و مقابله با نفوذ ایران در عراق،سوریه،لبنان و یمن به مصر سفر می کند اما با مانع ائتلافش با ترکیه دشمن سرسخت نظام مصر و حامی اصلی جنبش «اخوان المسلمین»که به دنبال سرنگونی نظام مصر است،مواجه می شود،حالا چگونه می خواهد با این مشکل رو به رو شود؟و آیا مصر می پذیرد که وارد«ناتو»ی اسلامی «طایفه ای»به رهبری عربستان شود که خودش(یعنی مصر)در صندلی های پشتی آن قرار گیرد؟

درست است که عربستان سعودی بر اساس گزارش های مرکز بین المللی پژوهش های صلح در استوکهلم در حال حاضر قدرت نظامی منطقه ای بزرگ است و بودجه دفاعی کنونی اش به 81 میلیارد دلار می رسد که سومین بودجه نظامی بزرگ در جهان پس از آمریکا و روسیه به شمار می رود اما این به معنای آن نیست که در منطقه قوی ترین است و می تواند جنگ های نظامی را به نفع خود به پایان برساند؟شاید تجربه کنونی اش در یمن این فرضیه را مورد تاکید قرار می دهد.

اوضاع عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس هنگامی که بهای نفت به 140 دلار در هر بشکه رسید و ارزش صندوق های حاکمیتی شان تقریبا  به بیش از 3تریلیون دلار رسید،با اوضاع کنونی شان فرق می کند زیرا بهای نفت به زیر چهل دلار رسید ه است و بد نیست یادآوری «جمال عبدالناصر»رئیس جمهور فقید مصر که عرب ها را با درآمدهای نفتی و صندوق های حاکمیتی مالی صدها میلیارد دلاری رهبری نکرد بلکه با پروژه انتفاضه ای عربی نظامی و سیاسی روشن و مشخص رهبری کرد که عنوان بارز آن استقلال در تصمیم گیری عربی و جنگ با استعمار غربی و آزادی فلسطین بود،حالا این پروژه  انتفاضه ای سعودی و خلیج فارس مقابل آن یا همانندش کجاست ؟از سوی دیگر فلسطین کجای این پروژه است؟

این پرسش را مطرح می کنیم در حالی که میزان حساسیت عربستان و رهبرانش درباره آن را می دانیم همچنان که می دانیم که به زبان آوردن کلمه«فلسطین»جزء «محرمات»و «خطوط قرمز»در این روزها شده است.این کلمه را تا این لحظه نه از زبان شاهزاده«محمد بن سلمان»جانشین ولیعهد و مرد قوی عربستان سعودی و نه از شاهزاده«محمد بن نایف»نشنیده ایم و لطفا اگر گفته اید و ما فراموش کردیم یا اشتباه کردیم به ما بگویید، پیشاپیش از شما تشکر می کنیم.