سعید حجاریان از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب است که همه
وی را به عنوان تئوریسین جریان اصلاحات می‌شناسند. سعید حجاریان از آن دست
شخصیت‌هایی است که به دلیل وضعیت جسمانی و همچنین نظرات خود کمتر در
رسانه‌ها بروز و ظهور دارد ولی وقتی حرفی برای گفتن در افکار عمومی داشته
باشد ساکت نمی‌ماند.
سعید حجاریان از موسسان وزارت اطلاعات بود که تا کنون دو بار ترور شده است. به گفته خودش اولین بار در سال 1360 بود که توسط مجاهدین خلق مورد ترور قرار گرفت ولی دومین بار که توسط سعید عسگر در سال 78 مورد ترور قرار گرفت، عمرش به جهان ماند ولی برای همیشه ولیچر نشین شد. حجاریان بعد از این گفت‌وگو با یک سوال استفهام انکاری از ما پرسید که "به نظر شما، به من می‌آید خودم، خودم را ترور کرده باشم؟" و خودش هم ادامه می‌دهد:"شخصی علیه من کتاب نوشته است و در این کتاب نوشته است که حجاریان خودش، خودش را ترور کرده است".
به هر حال، تئوریسین اصلاحات بیش از یک ساعت و نیم با خبرنگاران ما به گفت‌وگو نشست وی سپس وارد مباحث سیاست خارجی و سیاست داخلی شد. در این گفت‌وگوی مشروح، با سعید حجاریان درباره مسائل مختلفی از جمله مشکلات دولت روحانی، ماجرای انصراف عارف، ماجرای چینش کابینه روحانی، ادعای تقلب در انتخابات 88، مطالب جدید سروش درباره قرآن و ... سخن گفته‌ایم.
در اثنای این گفت‌وگو که در دهه آخر ماه مبارک رمضان انجام شد، سعید حجاریان یادی هم از آیت‌الله مجتبی تهرانی میکند و می‌گوید که شب‌های احیا را در مجالس ایشان بوده و امسال دیگر آقا مجتبی ...
آنچه در ذیل می‌آید متن کامل گفت‌وگو با سعید حجاریان است:
بسیار تشکر میکنیم از اینکه علیرغم وضعیت نه‌چندان مساعد جسمیتان، وقتی را در اختیارما قرار دادید که بتوانیم با شما به گفت‌وگو بنشینیم.
به عنوان سؤال اول، می‌خواهیم نظر شما را در این باره بدانیم که چه اتفاقی افتاد که دولتی با شعار اعتدال بعد از دولت احمدی‌نژاد بر سر کارآمد؟ مهمترین چالش‌های و پاشنه آشیل دولت آقای روحانی در ادامه راه چه خواهدبود؟
- حجاریان: ابتدا اجازه بدهید سوالی از شما بپرسم، آیا می‌دانید معنای تسنیم چیست؟
تسنیم: بله، بر اساس آیه شریفه "و مزاجه من تسنیم، عیناً یشرب بها المقربون" تسنیم چشمه جوشانی در بهشت است که مقربین از آن می‌نوشند.
- حجاریان: درست است. می‌دانید دو مزاج دیگر هم در قرآن داریم؟
نه متاسفانه اطلاعی ندارم.
- حجاریان: یکی «مزاج کافور» و یکی هم «مزاج زنجبیل». اینها در آیات قرآن است. شما زنجبیل خورده‌اید؟
بله زنجبیل خورده‌ایم.
- حجاریان: کافور چطور؟ (خنده)
نمیدانم، شاید در سربازی داخل غذا ریخته شده باشد و من هم خورده باشم. (خنده)
- حجاریان: می‌دانید خاصیت زنجبیل و کافور و تفاوتشان چیست؟
فکر میکنم منظورتان این است که زنجبیل میل و تحرک انسان را بیشتر میکند و کافور برعکس.
- حجاریان: ببینید یکی برای افراط است و یکی برای تفریط است، اما تسنیم چیست؟
اعتدال؟ (خنده)
- حجاریان با خنده: شما مشی معتدلانه‌ای دارید؟
بله؛ انشاءالله مشی ما اعتدال به معنای واقعی باشد. سعی میکنیم که مشی ما اعتدال باشد.
- حجاریان: سعی کنید که مشی شما هم مانند نامتان معتدل باشد. کم کم با دولت هم راستا شوید(خنده). انشاالله که اعتدال را مشی خود قرار دهید زیرا به اسم تسنیم هم می‌خورد.
اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم که آقای روحانی با مشکلات خیلی زیادی روبروست که بنده در چند مصاحبه به آنها اشاراتی داشته‌ام. ایشان با مشکلات داخلی، خارجی، اقتصادی و فرهنگی، اشتغال، تورم، آموزش و پرورش، بهداشت، پروژه‌های ناتمام و عقب مانده، بدهی‌ها و حتی بدهی به بانک جهانی روبرو هستند و باید با آنها دست و پنجه نرم کنند.
البته موضوع عدم پرداخت بدهی به بانک جهانی را می‌گفتند به این خاطر بوده که ما تحریم بانکی شدیم و قادر به نقل و انتقال بین‌المللی بانکی نیستیم.
- حجاریان: این موضوع به بانک جهانی ربطی ندارد.
آن بانک واسط به خاطر تحریم بانکی ایران، پول را به بانک مرکزی پرداخت نمی‌کرده و پیش خود نگه داشته است. یعنی ایران پول را به بانک واسط پرداخت کرده بود.
- حجاریان: آنها در تهران پروژه دارند، پول این پروژه‌ها باید مستقیماً و بدون واسطه پرداخت می شده که مدتی است این امر انجام نشده. اخیراً کنگره آمریکا هم تحریم‌های شدیدتری علیه ایران تصویب کرد اما اجرای آن را به بعد از مهر ماه موکول کرد تا ببیند که آقای روحانی چه کار میکند. اگر اوباما این تحریم‌ها را تصویب کند ما دیگر نمی‌توانیم میزان قابل توجهی نفت بفروشیم. الان هم ذخایر دلاری تمام شده است و دوباره قیمت‌ها به خصوص قیمت کالاهای سرمایه‌ای و تکنولوژی صنعت نفت بالا می‌رود که این هم به نفع آن طرف است.
از طرفی اگر آقای روحانی بخواهد با آنها کنار بیایند... بنده اخیراً یک مقاله در بی بی سی خواندم که تاکید می‌کرد آقای روحانی باید مواضع خود را به کلی تغییر بدهد و مطالبات خاص 1+5 را بپذیرد اما در قبال آن حتی منتظر رفع تحریم‌ها هم نباشد، چون ممکن است پروسه رفع تحریم‌ها ده سال به طول بینجامد. این زورگویی غرب به روحانی و مردم ایران نیست؟
- حجاریان: سال‌ها طول میکشد تا تحریم‌های سازمان ملل لغو شوند. تحریم‌هایی که در شورای امنیت سازمان ملل علیه صدام وضع شده بود همین ماه گذشته لغو شد.
چطور آنها به سرعت تحریم می‌کنند ولی به کندی آن را لغو می‌کنند و از طرفی هم به سرعت از ما می‌خواهند تسلیم شویم؟ این نوعی قلدرمآبی نیست؟
- حجاریان: چون برای رفع تحریم هر پنج عضو دائم شورای امنیت باید آن را امضا کنند ولی تصویب آن راحت است و آن را به سازمان ملل می‌برند و ثبت می‌کنند. فعلاً دنیا اینگونه است.
البته دولت احمدی‌نژاد، دولتی بود که می‌خواست دفتر سازمان ملل را به ایران بیاورد و می‌گفت که هزینه آن را می دهیم، در حالی که آنها را در کمیته‌های فرعی سازمان ملل هم راه نمی‌دادند.
میخواهم عرض کنم که آقای احمدی نژاد خیلی بی احتیاطی کرد و به تحریم ها با دید کاغذ پاره نگاه کرد و همین کاغذ پاره‌ها ما را بدبخت کردند. مدت زیادی است که صدام ساقط شده و عراق به دست آمریکا افتاده است و روابط حسنه‌ای دارد ولی پس از دوازده سال تحریم‌های عراق لغو شدند.
فکر نمی‌کنید که اگر آقای روحانی بخواهد از همین اول امتیاز دهد جلوتر که برویم با مشکل روبرو می‌شویم؟
- حجاریان: ببینید قصه بسته (Package) است، بسته‌ای نیاز است که همه مواد ضروری در آن دیده شده باشند.آنها به دنبال اعتمادسازی هستند، چند بار هم نماینده آژانس برای بازدید از پارچین به اینجا آمده است، اما اجازه بازدید پیدا نکرده است.
سایت پارچین یک مرکز نظامی است و طبیعتاً محرمانه هم است و با توجه به اینکه چند وقت پیش اسناد ما توسط آژانس فاش شد نباید به آنها بی‌اعتماد باشیم؟
- حجاریان: سؤال‌های دیگری هم دارند. 12 سوال دارند که ما آنها را پاسخ نداده‌ایم.
تسنیم: اگر خاطرتان باشد، یک مودالیته 7 ماده ای بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنظیم شد و دو طرف متعهد شدند که بر اساس این مودالیته کار کنند. در این مودالیته بنا بر این بود که ایران هر کدام از 7 سوال آژانس را یک به یک پاسخ دهد، البته با این شرط که هر سوالی که ایران پاسخ داد و آژانس قانع شد، آژانس رسماً اعلام کند که آن موضوع خاتمه یافته و به سراغ سوال بعدی برویم. ایران هر 7 سوال را پاسخ داد و آژانس اعلام کرد که پاسخ خود را شنیده، اما باز هم زیرش زدند و به حل موضوع هسته‌ای ایران رضایت ندادند.
- حجاریان: آنها خیلی زرنگ هستند ولی خب ما هم جواب ندادیم.
تسنیم: چرا، آژانس گفت که ایران آن هفت مورد را جواب داد...
- حجاریان: آن موضوع در زمان البرادعی بود، اما مدیر کل بعد از او گفت که ایران جواب نداده است.
در مودالیته، به دلیل اینکه روند کار، مرحله به مرحله و گام به گام بود، اگر هر مرحله ای طی نمی‌شد و پاسخ داده نمی‌شد. آژانس نمی‌توانست وارد مرحله بعد شود. وقتی اینها وارد مراحل بعدی می شدند یعنی پاسخ گام قبلی را کاملا گرفته و قانع شده‌اند.، زمانی که وارد مرحله هفتم شدند یعنی شش مرحله قبلی را امضا کرده بودند و حل شده بود.
- حجاریان: شما مثلا بحث فردو را ببینید...
فردو مسئله جدیدی بود. تاسیسات فردو از نظر قوانین NPT مشکلی نداشت، ما یک تاسیساتی داشتیم که در این مرحله، هیچ نیازی به اعلام آن نبود. این به نوعی بهانه‌گیری غرب بود.
- حجاریان: ما باید اعلام می کردیم ولی آنها کشف کردند و بعد ما اعلام کردیم. من نمی‌خواهم زیاد وارد این حوزه‌ها شوم و خیلی در این زمینه تخصص ندارم ولی آنها زرنگ هستند و ما باید دقت کنیم. در حالی که خیلی بی دقتی شد، خیلی جارو جنجال شد، بدون اینکه دستاوردی داشته باشیم، داد زدیم که ما این کار و آن کار را انجام داده‌ایم. در حالی که کشوری مانند پاکستان دقیقاً بر عکس این فرایند عمل کرد. اصلا لزومی ندارد بر سر این مسائل تبلیغات بی‌جا کنیم.
آقای احمدی‌نژاد یک پروژه نفتی راکه به صورت ناقص بوده افتتاح کرد. گاز را از جای دیگر آورده و تزریق کرده‌اند و در ادعایی بیهوده می‌گویند که این فاز مورد بهره‌بردای قرار گرفته است. آیا این کار درست است؟ تمام کارها شعاری است، در حالی که سر قضیه هسته‌ای نمی‌توان با شعار جلو آقای روحانی درباره کابینه خود با شما مشورت کرده است؟
- حجاریان: خیر.
چینش افراد و وزرای پیشنهادی کابینه آقای روحانی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
- حجاریان: خب! شعار آقای روحانی اعتدال بود و بالطبع کابینه ایشان هم معتدل است.
آقای روحانی شما را افراطی می‌داند؟
- حجاریان: نه! آقای روحانی با ما رفیق است، ولی نزد رسانه های معتدلی چون شما اینگونه جا افتاده است.
در کابینه آقای روحانی از طیف نزدیک‌تر به شما استفاده شده است؟
- حجاریان: بله، مثلاً از آقای حجتی استفاده شده است.
وزارت جهاد کشاورزی؟
- حجاریان: بله! زیرا آقای حجتی گندم را به خودکفایی رساند و مدیر کار بلدی است.
به نظر می‌رسد از طرف اصلاح طلبان یک تدبیری در حال انجام است و آن اینکه آقای روحانی به عنوان یک اصلاح‌طلب معرفی نشد. بر خلاف این اشتباهی که اصولگرایان انجام می‌دهند. به قول آقای مرعشی خدارا شکر که اصولگراها بعد از انتخاب آقای روحانی، فهمیدند که ایشان اصولگراست!
به نظر می‌رسد اصلاح‌طلب‌ها منطقی‌تر عمل کردند و اعلام کردند که آقای روحانی را اصلاح‌طلب نمی‌دانند، برای اینکه اگر دولت آقای روحانی نتوانست مطالبات مردم را پیگیری کند در چهار سال بعد خود را آلترناتیو آقای روحانی قرار بدهند، پشت این استراتژی چقدر فکر خوابیده است؟
- حجاریان: به این دلیلی که شما گفتید نبود که اصلاح طلب‌ها آقای روحانی را یک غیر اصلاح‌طلب معرفی کردند. مهمترین دلیل این است که آقای روحانی خود را فراجناحی معرفی کرده است. ما هم هر کمکی از دست ما بر بیاید دریغ نخواهیم داشت.
بخش زیادی از مردم به خاطر اصلاح طلبان بر سر صندوقها آمده‌اند و آقای روحانی هم انتخاب شده است.در آن سو هم مملکت وضعیت خوبی ندارد، لذا هر کمکی توانستیم باید به آقای روحانی بدهیم. زیرا نمی‌خواهیم دولت ایشان زمین بخورد. به دلیل اینکه زمین خوردن روحانی مساوی با نابود شدن مردم است و صدمه اصلی به مردم وارد می شود. برای ما مردم از خودمان مهمتر هستند.
شما اگر به جای اصولگرایان بودید با دولت آقای روحانی چطور مواجهه می‌کردید؟
- حجاریان: تعامل؛ تعامل میکردیم و الان هم به او کمک میکنیم. بدون سهم‌خواهی تعامل کنیم. البته از آقای روحانی انتقاد هم میکنیم ولی هدف ما کمک است.
تا الان انتقادی را به آقای روحانی گفتید؟
- حجاریان: علنی خیر ولی مطالبی را به طور خصوصی منتقل کرده‌ایم.
پس با خود شما غیر از کابینه در مورد موارد دیگر مشورت می‌کنند؟
- حجاریان: ایشان هنوز کارش را شروع نکرده است، اجازه دهید کار شروع شود تا بعد. بنده حدود 4 سال در شورای عالی امنیت ملی ارتباط داشته ام و 4 سال هم در مرکز تحقیقات استراتژیک با آقای روحانی کار کردهام .من با ایشان از قدیم ارتباط داشته‌ام.
تسنیم: احتمال دارد دوباره به امور اجرایی برگردید؟
- حجاریان: بنده دیگر توان کار اجرایی ندارم.
انشاالله که سالم و سلامت باشید. بگذارید سوالاتی را از جنبه‌های دیگر هم بپرسیم؛ حضرتعالی از قدیم با آقای سروش بحثهایی را داشته‌اید و در آن زمان که در نشریه کیان بحثهایی مطرح می‌شد. شما مقالاتی را درخصوص اندیشه‌های سروش و در نقد ایشان با نام مستعار "جهانگیز صالح‌پور" می‌نوشتید، الان نیز مجدداً بحثهای جدیدی از آقای سروش درباره قرآن مطرح شده است، آیا هنوز با آقای سروش مراوده دارید و یا مطالب وی را نقد می‌کنید؟
- حجاریان: من فعلا نظریات دکتر سروش را مطالعه می کنم و باید ببینم بحثهای ایشان تا کجا ادامه دارد.
تا اینجایی که خواندید نظری داشتید؟
- حجاریان: باید نظریه آقای دکتر سروش کامل شود و بعد ما نقد خود را اعلام کنیم.
تسنیم: در مورد بسط تجربه نبوی آقای سروش نقدی داشته‌اید. سابق بر این شما با آقای سروش در زمینه حکومت ایدئولوژیک بحث داشتید و نظرات ایشان را کاملا نقد می‌کردید. می‌خواهیم بدانیم که الان با نظریات آقای سروش چگونه برخورد می‌کنید؟
حجاریان: باید دکتر سروش کار خود را تمام کند. البته چون ایشان در ایران حضور ندارند و امکان پاسخگویی شان وجود ندارد، بنابراین امکان نقد برای بنده نیز وجود ندارد. ترجیح می دهم هر وقت نقد من و پاسخ دکتر سروش در جایی امکان چاپ داشت، آن وقت اظهار نظر کنم.
تسنیم: در داخل کشور چاپ می‌شود؟
- حجاریان: اگر امکانش بود که بنده نظریات دکتر سروش را نقد کنم و پاسخ‌های ایشان به من در داخل چاپ شود، این کار را خواهم کرد.
تسنیم: تاکنون نقدی درباره مطالب جدید ایشان به ذهن شما رسیده است؟
- حجاریان: بله.
اگر نظریات سروش تمام شد شما نقدی را بر این نظریات منتشر می‌کنید؟ و اگر در رسانه‌های داخلی نشد در رسانه‌های خارجی منتشر می‌کنید؟
- حجاریان: در خارج منتشر نمی‌کنم، اگر در داخل امکانش وجود داشته باشد منتشر میکنم.
:الان مشغول چه کاری هستید؟
- حجاریان: البته از توان بنده واقعا کاسته شده است، اما در حال حاضر چند کار را به صورت موازی پیش می برم. یک مقداری روی بحث "جامعه‌شناسی فقه" کار میکنم و کمی هم در مورد رابطه "سیاست و اخلاق".
کارهای فرعی هم دارم و مقالات کوچک نیز می نویسم ولی توان من اجازه فعالیت بیشتر را نمی‌دهد زیرا محقق باید به این طرف و آن طرف برود و دنبال منبع بگردد که من توان این کار را ندارم، باید از افراد بخواهم که از قم و نجف برای بنده منبع بیاورند. اگر بنده پا داشتم خود به دنبال منابع می‌رفتم و به کسی زحمت نمی‌دادم.
گروه و تیم کاری خاصی ندارید که این کارها را برای شما انجام دهد؟
- حجاریان: خیر چنین تیمی ندارم.
آقای حجاریان درباره ادعاهایی که درباره تقلب شده بودید، چه نظری دارید؟
- حجاریان: بنده چند بار گفته ام که بحث ما این نیست که تخلف و یا تقلب شده است. به نظر من واقعه‌ای اتفاق افتاده است که اسم آن "تدلیس سیستماتیک" است. در توضیح تدلیس باید بگویم که مثلا اگر شما سه سال در شهرداری به مردم پول بدهید، بعد هم چهار سال در دولت به مردم سیب زمینی و یارانه و پول یامفت بدهید و رأی بخرید، تدلیس سیستماتیک است. درست است؟
خب! این ر ا در اکثر انتخابات هم می‌توان گفت. مثلاً در مورد آقای خاتمی می‌توان گفت که با شعارهایی در انتخابات حاضر شد که اصلا در دولت خود به آن پایبند نبود.
- حجاریان: آیا آقای خاتمی از پول بیت المال در راستای شعارهایش استفاده‌ای کرد؟
منظور بنده وعده‌هایی است که داده می‌شود و شعارهایی است که بدون اعتقاد واقعی به این شعارها سر داده می‌شود.
- حجاریان: آقای احمدی‌نژاد وعده نداد، در این راه پول خرج کرده وگونی‌گونی سیب زمینی و غیره به مردم داده است، درست است؟
در این باره ندیدم که سندی یا عکسی منتشر شده باشد. ولی فرض کنیم همه‌ی این ادعاها درست باشد. بالاخره مردم آمدند و به آقای احمدی‌نژاد رأی داداند. در صندوق که رأی جابجا نشده است. درست است؟
- حجاریان: لابد به شما چیز دیگری داده است که سیب زمینی‌ها را ندیده‌اید. بنده میخواهم بگویم چهار سال دور اول ریاست جمهوری به علاوه دوره شهرداری، آقای احمدی‌نژاد چقدر از بیت المال برای رای آوردن "تدلیس" کرده است؟ بر این اساس نه میگویم تقلب شده و نه میگویم تخلف شده است. ترجیح می دهم اسم جدیدی برای آن انتخاب کنم و آن "تدلیس سیستماتیک" است.
یک زمانی برای دوره دوم ریاست جمهوری آقای خاتمی با پول خودمان و نه بیت المال، دفترچه مشق 40 برگ برای مدرسه ها تهیه کردیم که عکس آقای خاتمی پشت آنها بود. اما شورای نگهبان آن را مصداق تدلیس تشخیص داد و همه را جمع کرد.
حال کسی که پول بیت‌المال را در سطح وسیع و در طول هفت سال بی حساب و کتاب خرج کند، سهام بدهد، سیب زمینی بدهد،یارانه بدهد، آن را چه می‌توان نامید؟ دست آخر هم ثمره هفتصد میلیارد دلار درآمد کشور تورم بالای 40%، بیکاری مزمن و اشتغالزایی سالانه چهارده هزار شغل باشد. باید معلوم شود این پول‌ها کجا رفته است.جز این است که خرج تدلیس شده است؟
خب! در همین انتخابات 24 خرداد هم ادعا می شود که آقای روحانی در برخی روستاها پول توزیع کرد! از این حرفها زیاد گفته می‌شود. از این موضوع که بگذریم، با نظر شما مشخص می‌شود آن شبهه‌ای که در مورد تقلب مطرح شد صحت نداشت. تدلیس یک بحث است و جابجایی رای در صندوق چیز دیگر.
- حجاریان: بنده میگویم نه تقلب بوده و نه تخلف، بلکه یک اسم قانونی دارد با عنوان تدلیس سیستماتیک. البته این پول را درون توپ هم می‌ریختید می ترکید.
برای همین باید آقایان بگویند که تقلب را به دروغ مطرح کرده‌اند.
- حجاریان: توجه داشته باشید که آقای احمدی‌نژاد رای آورده است و نام وی از صندوق بیرون آمده است ولی به چه قیمتی؟ به روش تدلیس.
از این موضوع که بگذریم، در بحث انتخابات تحلیل‌های زیادی در مورد پیروزی آقای روحانی مطرح شد، به جز تحلیل خودتان کدام تحلیل‌ها را می‌پسندید؟
- حجاریان: همه تحلیل ها درست نبودند. خیلی از حرف ها هم تکه تکه بودند. مثلاً بخشی از حرفهای یک نفر درست بود و بخش دیگری از حرفهای شخص دیگری. نمی‌توان گفت کدام به تحلیل‌های من نزدیک‌تر است.
تسنیم: شما بحث قدرت سیاست‌ورزی آقای روحانی را در پیروزی وی دخیل می‌دانید؟
- حجاریان: بله.
این ویژگی را اصل می‌دانید و یا اینکه در حاشیه بود؟
- حجاریان: یکی از عوامل موفقیت بود. چند عامل را برای موفقیت ایشان می توان بر شمرد. انصراف آقای عارف، اجماع آقایان هاشمی و خاتمی و همچنین مهندسی آقایان هاشمی و خاتمی و یک مقداری هم اتفاق، چرا که همه چیز هم به طور قاعده مند پیش نرفت، از سوی دیگر تشتت بین اصولگرایان نیز یکی دیگر از عوامل پیروزی آقای روحانی در انتخابات بود.
اگر شما به جای اصولگرایان بودید و می‌خواستید به اصولگرایان مشورت بدهید چه می‌گفتید؟
- حجاریان: پیشنهاد می کردم سراغ آقای ناطق نوری بروند.
نه، منظورم در جریان رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری یازدهم بود.
- حجاریان: باید بر روی آقای قالیباف اجماع می‌کردند، زیرا رأی بالاتری داشت.
اگر اجماع می کردند شانس پیروزی داشتند؟
- حجاریان: ممکن بود منجر به موفقیت آنها شود، البته معلوم نبود که آرای آقای ولایتی به سبد آقای قالیباف بریزد. ممکن بود آرای ولایتی به سبد آقای روحانی ریخته شود.
البته آقای ولایتی زیاد رأی نداشت و اگر موج ایجاد می‌شد شاید آقای قالیباف می‌توانست پیروز شود.
- حجاریان: موج که همینجوری ایجاد نمیشود، موج سازی کار زیادی می‌برد.
برای این موج باید چه کاری می‌کردند؟ زیرا کنار رفتن آقای عارف و اجماع آقای هاشمی و خاتمی باعث ایجاد یک موجی به نفع آقای روحانی شد.
- حجاریان: آقای روحانی در مناظره‌ها هم خوب ظاهر شد.
آقای قالیباف درخششی هم در مناظره‌ها داشت.
- حجاریان: ایشان نتوانست در مناظره ها خود را بالا بکشد. ضمن اینکه از طریق رقبای اصولگرایش هم تخریب می‌شد.
اگر آقای عارف می‌ماند و آقای روحانی کنار می‌رفتند، به نظر شما آقای عارف رای می‌آورد؟ زیرا آقای عارف در مناظره‌ها درخششی نداشت.
- حجاریان: نمیدانم در آن صورت چه اتفاقی می‌ا‌فتاد. آقای هاشمی قول داده بودند از اجماع حمایت کنند و گفته بودند اگر عارف گزینه اجماعی باشد، از او حمایت خواهند کرد.
آقای عارف در نامه‌ای که برای انصراف نوشت، گفته بود که پس از دریافت مرقومه‌ای از آقای خاتمی کنار کشیده است. شما هم برای کنار رفتن، به عارف توصیه‌ای کردید؟
- حجاریان: خیر! بنده نه با آقای روحانی و نه با آقای عارف صحبتی نداشتم. بنده خانه‌نشین هستم.
بالاخره حرف شما نافذ است و تحلیل‌های شما در بین اصلاح‌طلبان خریدار دارد.
- حجاریان: خیر بنده فقط یک سری مطالبی نوشتم.
همان نوشته‌هایی که در همان زمان در روزنامه‌ها منتشر شد؟
- حجاریان: بله.
در آن زمان خبرهایی منتشر شده بود که قبل از انتخابات شما در جلسات شورای اصلاح‌طلبان بودید و ...
- حجاریان: خیر من در جلسات شورای اصلاح طلبان حضور نداشتم.
آقای محقق داماد و اسحاق جهانگیری هم نبودند؟
- حجاریان: من اطلاعی ندارم.
آیا بحثهایی که برای کاندیداتوری آقای محقق داماد در آن زمان مطرح شد، صحت داشت؟
- حجاریان: بله! یک زمانی بحث شد ولی قطعی نشد. خود ایشان هم مایل نبودند، زیرا آقای محقق شخصیت اجرایی محسوب نمی‌شوند.
آقای جهانگیری چطور؟
- حجاریان: ایشان هم مطرح بودند.
به دلیل اینکه آقای هاشمی آمدند، آقای جهانگیری کنار رفتند؟
- حجاریان: ایشان اساساً ثبت نام نکردند.
تسنیم: این آمدن و رفتن آقای هاشمی را چگونه ارزیابی می کنید؟یاد دارم که قبل از کاندیداتوری آقای هاشمی، آقای عبدی یک مصاحبه‌ای با ما داشت و گفت که آقای هاشمی شانسی برای پیروزی ندارد. البته شاید بعد از ثبت نام آقای هاشمی، نظرشان فرق کرده باشد اما چیزی در این باره از ایشان منتشر نشد.
- حجاریان: بنده اعتقاد دارم اگر آقای هاشمی در انتخابات حضور داشت رای بالایی کسب می کرد. همین وضعیت برای آقای خاتمی هم وجود داشت.
تسنیم: قبل از اینکه آقای هاشمی ثبت نام کنند شما می‌دانستید آقای هاشمی به انتخابات ورود پیدا می‌کنند؟
- حجاریان: بله! من قبلا در مصاحبه‌ای پیش بینی کرده بودم.
بر چه اساسی؟ خبر داشتید و یا تحلیل شما اینگونه بود؟
- حجاریان: تحلیل بنده این بود.
مصاحبه شما را خواندم. گفته بودید که در دقیقه نود می‌آیند و معادلات را بهم می‌زنند.
- حجاریان: درست است.
این بحثی که اصلاح طلبان حاضر شدند آقای عارفی که اصلاح طلب بودند را کنار بزنند و بیایند از آقای روحانی حمایت کنند طبق تئوری شما و فتح سنگر به سنگر و آرام آرام بود؟
- حجاریان: خیر! بنده اصلاً دخالت نکردم. گروهی به انتخاب آقای خاتمی نظرسنجی کردند، و به این نتیجه رسیدند. البته نمایندگان آقایان روحانی و عارف هم در جریان این امر قرار داشتند.
الان اگر آقای حجاریان به 20 سال قبل و یا اول انقلاب برگردد چه کار جدیدی را شروع می‌کنید؟
- حجاریان: سیل انقلاب ما را با خودش برد. (خنده)
شما نقش اساسی در خنثی کردن کودتای نوژه داشتید...
- حجاریان: در حدی که وظیفه ام ایجاب می‌کرد نقش داشتم.
یعنی یک موجی از انقلاب آمد و شما را با خودش برد؟
- حجاریان: بله.
: شما الان راضی هستید؟
- حجاریان: مگر چاره دیگری دارم؟
اگر دوباره بر می‌گشتید همین انتخاب را داشتید؟ یا کار دیگری را شروع می‌کردید؟
- حجاریان: بنده برای مهندسی درس می‌خواندم، اما بعد ها و به کمیته مستقر در ستاد ارتش رفتم و بعدش هم در این مسیر قدم گذاشتم.
عده‌ای آقای حجاریان را از طرفی آدم خیلی مذهبی می دانند و از طرف دیگر برای بچه‌های اصولگرا بسیار عجیب است که آقای حجاریانی که یک فرد مذهبی است در طیفی قرار دارد که خیلی به عنوان طیف مذهبی شناخته نمیشود. حتی بنده شنیده ام که شما صبح روز 18 تیر 78 در دعای ندبه بودید. چگونه است؟ شما مقلد چه مرجعی هستید؟
- حجاریان: من خودم مجتهد هستم و از خودم تقلید میکنم. خوب است؟ (خنده)
اگر مجتهد باشید که قطعاً خوب است.
- حجاریان: نه! شوخی کردم من مجتهد نیستم. من در تقلید باقی برفتاوای مرحوم امام هستم.
در این روزها چند ساعت وقت خود را به مطالعه اختصاص می‌دهید؟
- حجاریان: همه قرص‌هایی که من استفاده می کنم خواب آور هستند. خیلی از وقت من نیز به درمان می‌گذرد. بنابراین خیلی انرژی سابق را ندارم.
ما هم سعی می کنیم که زیاد شما را خسته نکنیم.
- حجاریان: به نظر شما به من می‌خورد که خودم را ترور کرده باشم؟
چرا این سوال را می‌پرسید؟!
- حجاریان: عده‌ای برای این مسئله کتاب چاپ کردند.
چه کسی کتاب را نوشته است؟
- حجاریان: چند سال پیش آقای رسایی در کتاب بازی ترور نوشته است که خودم، خودم را ترور کردم.(خنده)
آقای حجاریان آیا اصلاح‌طلب‌ها برای مجلس دهم برنامه‌ای دارند؟
- حجاریان: حتماً دارند. البته باید فضا بازتر شود و اجازه فعالیت بیشتری داده شود.
شما به آقای عارف پیشنهاد می‌کنید که حزب تشکیل دهند؟
- حجاریان: من به هر کسی برسم میگویم حزب تشکیل دهد، به خصوص به آقای ناطق. زمانی هم آقای باهنر دنبال آن بود و این شیوه خوبی است. حزب خیلی مهم است.
چرا به آقای ناطق بیشتر از همه پیشنهاد می‌کنید؟
- حجاریان: برای اینکه الان جریان راست از هم پاشیده است.
بخش مهمی که الان به اصطلاح راست حساب می‌شوند خیلی آقای ناطق را از خودشان نمی‌دانند...
- حجاریان: نه، الان آقای باهنر و دوستان آقای ناطق هستند و گروه‌های دیگری هم البته هستند که ایشان را قبول دارند. این از هم پاشیدگی جناح راست بد است.
آقای ناطق در بدنه اصولگراها و در بدنه بچه های حزب اللهی خیلی جایگاه ندارند و بیشتر پایگاه اجتماعی وی، اگر پایگاهی داشته باشند، به سمت اصلاح‌طلبان رفته است...
- حجاریان: حالا اگر ناطق نتوانست، آقای لاریجانی این کار را بکند. باز اگر ایشان هم نتوانست آقای باهنر و یا آقای مرتضی نبوی. جناح راست باید خود را جمع و جور کند واختلافات را کنار بزند.
شما در گفت‌وگویی که با شرق داشتید گفتید که لازم نیست اصلاح‌طلبان به دولت بروند و به سمت روزنامه‌نگاری و بحثهای رسانه ای بروند. چقدر این عرصه را مهم می‌دانید؟ آیا منظور شما هدف تغییرات عمق‌تر است؟
- حجاریان: بالاخره دولت‌ها می‌روند و می‌آیند. این قبیل کارها که من پیشنهاد کردم مهمتر هستند.
تسنیم: در دوره دوم خرداد بود که روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های اصلاح‌طلب پایه‌گذاری شدند وهنوز هم که هنوز است تعداد آنها بیشتر از روزنامه‌های اصولگراست.
- حجاریان: من هم عمده وقتم را برای روزنامه گذاشته بودم و بعضی وقت‌ها تیراژ روزنامه به یک میلیون نسخه می‌رسید.
ضعف روزنامه‌ها و رسانه‌های اصولگرا را در چه می‌بینید؟
- حجاریان: جامعه ما جامعه ما نقادی است و مردم بیشتر به دنبال نقد می‌روند. البته بنده اعتقاد ندارم که یکسره باید نقد کرد. ضمن اینکه اصولگراها خبرنگار و روزنامه‌نگار حرفهای هم کم دارند.
اصلاح‌طلب‌ها در آن دوره نیروهای روزنامه‌نگار زیادی تربیت کردند.
- حجاریان: بله. البته این خارج از حوزه دولت بود.
زعفرانیه‌نشینی آقای حجاریان چقدر روی اندیشه‌هایش تاثیر می‌گذارد؟
- حجاریان: اول باید پرسید که چرا من به اینجا آمدم، در حالیکه من بچه نازی‌آباد هستم. بعد از اینکه بار اول توسط سازمان مجاهدین خلق(منافقین) ترور شدم به آپارتمانی در خیابان فاطمی منتقل شدیم و بعد از ترور دوم که زمان عضویتم در شورای شهر تهران بود، محدودیت‌های حرکتی زیادی برایم ایجاد شد و چون منزل ما در طبقه هفتم آن ساختمان بود، در مواقع قطع برق و خرابی آسانسور دچار مشکلات زیادی می شدم. پس به ناچار به این منزل نقل مکان کردیم. البته این خانه را همسرم که پزشک جراح است خرید، والا با پول کارمندی که من نمی‌توانستم این خانه را بخرم.
کدام روزنامه‌ها را بیشتر مطالعه می‌کنید؟
- حجاریان: کیهان، شرق و بهار را حتماً مطالعه میکنم.
چرا کیهان را می‌خوانید.
- حجاریان: میخواهم ببینم که چه می‌گوید.
: شما به روزنامه‌های شرق و بهار هم مشورت می‌دهید؟
- حجاریان: نه! من فقط مقاله‌ها و یادداشت‌هایم را در آن روزنامه‌ها منتشر میکنم.
چند وقت پیش یک مصاحبه‌ای را با مهرنامه داشتید و درباره موضوع سکولاریسم صحبت می‌کردید، شاید اصلاح‌طلب‌ها خیلی واضح تکلیف خود را با حکومت دینی مشخص نکرده‌اند و همیشه برای من سؤال بوده بالاخره آیا سران طیف موسوم به اصلاح‌طلب مبانی حکومت دینی را قبول دارند یا خیر؟ در نهایت اصلاح‌طلبان می‌خواهند چه کار کنند؟ تئوریسین‌هایی مانند شما که در این طیف هستید همین حکومت دینی ولایت فقیه را مناسب می‌دانید؟
- حجاریان: من در این زمینه خیلی مقاله نوشتم و حداقل دو کتاب در این زمینه منتشر کرده ام و دو کتاب دیگر من هم کماکان در وزارت ارشاد معطل صدور مجوز انتشارند.
چند سال پیش هم مصاحبه‌ای داشتید و در آنجا بحث حکومت ایدئولوژیک را مطرح کردید و فرمودید که بنده با حکومت دینی موافق و با حکومت ایدئولوژیک مخالف هستم، من چند بار آن متن را خوانده ولی در نهایت مشخص نشد که شما با همین سازوکار فعلی در جمهوری اسلامی موافق هستید یا خیر؟
- حجاریان: شما کتاب «جمهوریت، افسون زدایی از قدرت» من را بخوانید که خیلی مفصل است. البته کتاب‌های دیگری هم دارم که باید منتظر باشیم ببینیم آقای علی جنتی(وزیر پیشنهادی ارشاد) پس از استقرار در وزارتخانه به آنها مجوز می دهند یا نه؟!
اگر قرار بود شما بین آقای مسجد جامعی و آقای جنتی یکی را انتخاب کنید کدام گزینه را انتخاب می‌کردید؟
- حجاریان: مسجد جامعی بهتر بود ، اما در شرایط کنونی وجود ایشان در شورای شهر موثرتر است.
اگر شما در شورا بودید آقای قالیباف را ابقا می‌کردید؟
- حجاریان: قالیباف برای مردم کار کرده است، اما نمیدانم که اوضاع پرونده مالی وی چگونه است؟آقای بیادی در مورد پرونده مالی شهرداری تهران مسائلی را مطرح کرده است.
آقای بیادی یک رقابتی با آقای قالیباف دارد.
- حجاریان: حرفهای عجیب و غریبی زده است که اگر این حرفها صحت داشته باشند خیلی برای آقای قالیباف بد است.
اگر فرض را بر صحت نگذاریم، شما در آقای قالیباف را در شهرداری تهران ابقا می‌کردید؟
- حجاریان: البته ایشان آدم پرکاری بوده است، اما پیش از هر تصمیمی باید حسابرسی دقیقی از فعالیت های ایشان صورت گیرد.
آقای ظریف را برای وزارت خارجه چطور می‌دانید؟ فکر می‌کنید آقای ظریف بتواند در این برهه موفق باشند؟
- حجاریان: دکتر ظریف بسیار گزینه مناسبی است. اوضاع هم خیلی سخت شده است، اما برای ایشان آرزوی موفقیت دارم.
سوال دیگر بنده این است که تقریباً می توان گفت که رای آقای روحانی شکننده است، فکر می کنید بتواند با این 51 درصد با قدرت سیاسی خود این رای را برای چهار سال بعد حفظ کند؟
- حجاریان: انشالله که می تواند.
برای ایشان کار راحت است یا دشوار؟
- حجاریان: یقیناً سخت است ولی آقای روحانی فرد مدبری است.
برخی می‌گویند آقای روحانی کم تحرک است. در آن زمان که شما با آقای روحانی کار می‌کردید کم تحرکی دیدید؟ مثل اینکه می‌گویند آقای روحانی نمی توانند بیشتر از چهار ساعت کار کنند.
- حجاریان: نه اینگونه نیست. علیرغم آنکه حجم کار در شورای عالی امنیت ملی خیلی بالا بود، اما ایشان علاوه بر آنجا در مرکز تحقیقات استراتژیک هم مسئولیت داشتند. یعنی هم زمان در دو جا مشغول کار بودند.
می توانند مانند احمدی نژاد پر کار باشد؟
- حجاریان: احمدی نژاد پرتحرک بود، اما پرکار نبود.
نقطه قوت احمدی‌نژاد چه بوده است؟
- حجاریان: همین تحرک او بوده است. (خنده)
آقای زیبا کلام می‌گوید که شجاعت احمدی نژاد هم نکته مثبتی بود و ای کاش آقای خاتمی کمی از شجاعت آقای احمدی‌نژاد را داشت، آیا شما هم همین اعتقاد را دارید؟
- حجاریان: اسم این را بگذارید تهور بهتر است.(خنده)
برخی می‌گویند که آقای خاتمی خیلی از شجاعت برخوردار نبودند، شما هم همین نظر را دارید؟
- حجاریان: شجاعت امری نسبی است، بنده در این زمینه با آقای زیبا کلام هم عقیده نیستم.
اگر شرایط فراهم شود شما با بازگشت آقای خاتمی به ریاست جمهوری موافق هستید؟
- حجاریان: خیر؛ من موافق نیستم.
چرا؟
- حجاریان: جایگاه رهبری اصلاحات برای خاتمی مناسب‌تر است.
نقطه قوت و نقطه ضعف آقای خاتمی را چه می‌دانید؟
- حجاریان: خاتمی خیلی قوی است، فردی اخلاقی و فرهنگی است و مردم او را دوست دارند.
چه ضعفی دارد؟
- حجاریان: او به هر چه گفته یا هر کاری که کرده اعتقاد داشته است. زمانی هم که در مسئولیت بود من ضعف‌های او را گفته ام پس الان چرا باید دوباره بگویم؟!
ممکن است که اصلاح طلب‌ها بحث عبور از روحانی را نیز مطرح کنند؟
- حجاریان: بعید است.
یعنی برای چهار سال بعد اصلاح‌طلب‌ها احتمالاً از آقای روحانی حمایت خواهند کرد؟
- حجاریان: بله اگر ایشان درست رفتار کند از او حمایت خواهد شد.
اگر به اصولگراها نزدیک شود چطور؟
- حجاریان: عیبی ندارد. مهم این است که بتواند مشکل مردم را حل کند.
آقای حجاریان در شب‌های قدر کجا می‌روید؟
- حجاریان: امسال که متاسفانه دیگر آقا مجتبی بین ما نیستند.
شما مراسم‌های آقا مجتبی(ره) می‌رفتید؟
- حجاریان: بله گاهی می‌رفتم.
در چه مجالس دیگری شرکت می‌کردید؟
- حجاریان: در مجالس مرحوم آقای دولابی.
شما از شاگردان مرحوم دولابی(ره) بودید؟
- حجاریان: بله از جوانی با ایشان رفیق بودیم.
آقای حجاریان قصد نوشتن خاطرات خود را ندارید؟
- حجاریان: بخش قبل از انقلاب آن را نوشته‌ام.
می‌خواهید بعد از انقلاب را بنویسید؟
- حجاریان: فعلا که وقت ندارم. این کار مربوط به دوران پیری است. انشالله زمان پیری می‌نویسم فعلاً که کارِ نکرده، خیلی مانده است.
