نفت، به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای اقتصاد کلان جهانی شناخته می شود و با توجه به اهمیت و کاربردهای متفاوت این کالا، در جهان امروز نه تنها به عنوان یک عامل تعیین کننده اقتصادی و صنعتی بلکه به عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح است.
سال 1394 خورشیدی آخرین روزهای خود را پشت سر می گذارد و در آستانه سال جدید، نه تنها مردم ایران، بلکه ساکنین تمامی سرزمین هایی که «نوروز» را جشن می گیرند، خود را برای روزی نو آماده می کنند. اما سالی که گذشت در عرصه بین المللی شاهد وقایع ریز و درشت و مثبت و منفی متعددی بود که می توان این روزها به مرور دوباره آن ها پرداخت.هرچند هر روز در گوشه و کنار جهان وقایع مهم و تأثیرگذار فراوانی به وقوع می پیوندند، اما برخی وقایع به دلایل گوناگون، سریعاً مرزهای ملی را در نوردیده و بازتابی جهانی پیدا می کنند.
در همین راستا، تابناک اقدام به مرور 10 تحول مهم عرصه بین الملل در سالی که گذشت کرده است.
1- حصول توافق هسته ای ایران
در میان همه وقایع سال 1394، خبری که برای اکثریت مردم ایران و همچنین بسیاری از جهانیان خوشایند و خوشحال کننده بود، توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 بود. بعد از 12 سال مناقشه هسته ای میان ایران و غرب و تحمیل قطعنامه های تحریمی علیه ایران، سرانجام در تاریخ سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیرماه) در وین پایتخت اتریش، ایران و گروه 1+5 موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران شدند.
این توافق پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی بر سر مسئله هسته‌ای بود. مذاکراتی که با مسئولیت حسن روحانی در مهر ماه ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ماه ۱۳۹۴ با مسئولیت محمدجواد ظریف و در دولت روحانی با توافق جامع به پایان رسید.
2- فاجعه منا
دوم مهر ماه 1394 یکی از تراژیک ترین حوادث دنیا در منطقه «منا» در سرزمین وحی اتفاق افتاد. حادثه ای که هزاران مسلمان و غیر مسلمان در سراسر جهان را اندوهگین ساخت.
همزمان با عید قربان، در مراسم رمی جمرات در «خیابان ۲۰۴» در منطقه منا در شهر مکه عربستان سعودی، فاجعه دلخراش منا رخ داد. این حادثه که بر اثر ازدحام حجاج و گرمی هوا و به ویژه، سوء مدیریت سعودی ها رخ داد، طبق آمارهای مختلف باعث کشته شدن دستکم بین 3 تا 7 هزار زائر خانه خدا شد. در این حادثه 464 نفر از زائران ایرانی نیز جان خود را از دست دادند.
لازم به ذکر است که این واقعه مرگبارترین رویداد تاریخ حج است. واقعه سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با آمار بالای قربانیان بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند.
3- حوادث تروریستی پاریس
22 آبان 1394 شاهد اتفاق تلخی در قلب پاریس بودیم که مشابه آن را بیشتر در عراق، سوریه، افغانستان، پاکستان و دیگر کشورهای قربانی داعش و القاعده می شد مشاهده کرد. بمب گذاری، گروگان گیری و به طور کلی یک حمله گسترده تروریستی بی سابقه در پاریس، اتفاقی بود که توجهات را از سوریه و عراق به فرانسه جلب کرد.
در این روز، یک رشته از حملات هماهنگ‌شده تروریستی متشکل از تیرباران‌های دسته‌جمعی، گروگانگیری و بمب‌گذاری‌های انتحاری در منطقه‌های یکم، دهم و یازدهم شهر پاریس، پایتخت فرانسه، منجر به کشته شدن ۱۳۰ نفر و مصدومیت ۳۶۸ نفر شد. این حملات تروریستی در نزدیکی ورزشگاه استاد دو فرانس در سن دنی شمال پاریس و ایل دو فرانس به وقوع پیوست. این حادثه، مرگبارترین و سازمان یافته ترین حمله تروریستی در تاریخ فرانسه بود.
4- عملیات نظامی روسیه در سوریه
در مهر ماه 1394(سپتامبر 2015)، معادلات جنگ در سوریه با ورود جنگنده ها و نیروهای روسی به سوریه تغییر پیدا کرد. روسیه پس از اخذ مجوز قانونی از دولت سوریه به منظور کمک نظامی علیه تروریست‌ها و حفظ نظام سیاسی سوریه به صورت مستقیم وارد تحولات میدانی سوریه شد و توازن قدرت را به نفع نظام سوریه تغییر داد.
با این حال، بعد از پنج ماه حضور نظامی روسیه در سوریه، روز 25 اسفند در یک تصمیم ناگهانی و غیرمنتظره، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از خروج اکثریت نیروهای روسی از سوریه خبر داد.
5- بحران پناهجویان
با شروع بحران در سوریه و عراق و تصاعد جنگ و منازعه، بسیاری از مردم این دو کشور راهی جز مهاجرت اجباری و فرار پیش روی خود ندیدند. به همین دلیل، از کشور خود گریختند تا علی رغم همه رنج ها و مصیبت های سفر، به اروپا و دیگر نقاط دنیا برسند تا بلکه گرفتار تجاوز و ویرانگری های تروریسم نشوند. هزاران سوری تلاش کردند از طریق آب های مدیترانه خود را به اروپا برسانند؛ اما 1800 نفر در این راه جان خود را از دست دادند. غرق شدن کودکان خردسال در مسیر مهاجرت، یکی از دردناک ترین وقایع سال 2015 بود.
کمیساریای عالی پناهندگان، بحران پناهجویان را شرم آورترین فاجعه انسانی در تاریخ اروپا خواند و ضمن اشاره به قاچاق انسان و زنان و کودکانی که مورد تعرض گرفته اند، آن را به عنوان زنگ خطری برای اروپا دانست. طبق گزارش های کمیساریای عالی پناهندگان، تعداد آوارگانی که از ترس جنگ از این کشورها و به ویژه سوریه گریخته‌اند، بالغ بر سه میلیون تن است.
6- ادامه جنگ در سوریه و عراق
در سال 1394 به مانند پنج سال گذشته در صدر تمام خبرهای جهان، نام عراق و سوریه به دلیل بحران و جنگ در این دو کشور به چشم می خورد. خشونت، تجاوز، غارت و کشته شدن هزاران انسان بی گناه در این دو کشور محصول تروریسم و منازعه فراگیری است که هیچ دورنمای مشخصی برای خاتمه آن وجود ندارد.
آیا سال 1395(2016) می تواند سالی همراه با خاتمه بحران و جنگ و آوارگی در عراق و سوریه باشد؟ این سوالی است که در عین بدبینی، باز هم می توان به جواب مثبت آن امیدوار بود.
7- سرنگونی جنگنده روسیه توسط ترکیه
جهان در سال 1394 با یک اتفاق غیرمنتظره و خطرناک دیگر مواجه شد. در سوم آذر 1394( 24 نوامبر 2015) ساعت ۹:۲۴ دو جنگنده گشت زن اف ۱۶ نیروی هوایی ترکیه که معتقد بودند جنگنده روسی قصد حمله به مواضع ترکمن‌های سوریه را دارد، آن را مورد هدف قرار دادند. این جنگنده دو سر نشین که به گفته رسانه‌های ترکیه در منطقه جبل الزاویه سقوط کرده است به گفته ارتش ترکیه قبل از هدف قرار گرفتن ده بار اخطار دریافت کرده بود که البته به گفته کنستانتین موراختین، یکی از خلبانانی که نجات یافته است، این جنگنده هیچ اخطاری دریافت نکرده بود. ترکیه مدعی شد که این جنگنده وارد حریم هوایی کشورش شده و از طرف دیگر، روسیه تأکید می‌کند که جنگنده اش وارد حریم هوایی ترکیه نشده است. دو خلبان این جنگنده قبل از اصابت موشک موفق به خروج از هواپیما شدند.
در پی ساقط شدن جنگنده، روابط دو کشور دچار تنش‌های زیادی شد. پس از آن ،روسیه تحریم‌های سنگین یک جانبه‌ای را علیه ترکیه اعمال کرد. واردات از ترکیه (بویژه محصولات کشاورزی و خوراکی) را متوقف و صدور گاز به ترکیه را با مشکل مواجه کرد و تورهای گردشگری به مقصد ترکیه را لغو نمود.
8- اعدام شیخ نمر، حمله به سفارت عربستان و قطع روابط ایران و عربستان
وقایع حج تمتع سال ۱۳۹۴ و توسعه طلبی های عربستان سعودی در یمن و سوریه، موجب تیرگی بیشتر میان ریاض و تهران در سال 1394 شد. در رابطه با فاجعه منا که به کشته‌شدن صدها ایرانی منجر شد، ایران، مقامات عربستانی را مقصر اصلی خطاب کرد و خواهان عذرخواهی آن ها شد.
در ادامه، شنبه ۱۲ دی ۱۳۹۴ شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه مخالف دولت عربستان اعدام شد. این اقدام عربستان سعودی موجب تیره شدن روابط دو کشور و اتفاقات بعدی میان دو کشور شد. بعد از اعدام شیخ نمر، گروهی خودسر در ایران اقدام به حمله به سفارت عربستان نمودند و بازی باخته عربستان سعودی را به برگ برنده ای برای این کشور تبدیل کردند. بعد از این اتفاق، عادل الجبیر، وزیر امور خارجه دولت عربستان سعودی در تاریخ 13/10/94 اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرده است و از هیئت دیپلماتیک ایرانی خواست ظرف ۴۸ ساعت خاک این کشور را ترک کنند.
9- مجموعه حوادث تروریستی در ترکیه
سال 1394، در کنار اقدامات غیرمسئولانه دولت ترکیه در خاورمیانه و به ویژه عراق و سوریه، سالی همراه با ترور و وحشت در مناطق مهم ترکیه نیز بوده است.
مهم ترین حوادث تروریستی در ترکیه را باید شامل موارد زیر دانست:
- حادثه تروریستی 29 تیر 1394 در شهر سوروچ در استان شانلی اورفا ترکیه که در اثر آن دستکم 28 نفر کشته و 100 نفر زخمی شدند.
- حادثه تروریستی 18 مهر در آنکارا که به کشته شدن 80 نفر و زخمی شدن 186 نفر منجر شد.
- حادثه تروریستی 22 دی استانبول در میدان «سلطان احمد» که منجر به کشته شدن 10 نفر و زخمی شدن 15 تن دیگر شد
- حادثه تروریستی 23 اسفند آنکارا که در نزدیکی پارک گوون واقع در منطقه کیزیلای اتفاق افتاد و منجر به کشته شدن 37 نفر و زخمی شدن بیش از 100 نفر شد.
به غیر از این، ترکیه در سال 1394 با حوادث تروریستی دیگری مواجه شد و طبق گفته افکان علا، وزیر کشور ترکیه، از ابتدای سال 2016 تاکنون 18 حمله انتحاری در این کشور خنثی شده است.
10- سقوط شدید قیمت نفت
نفت، به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای اقتصاد کلان جهانی شناخته می شود و با توجه به اهمیت و کاربردهای متفاوت این کالا، در جهان امروز نه تنها به عنوان یک عامل تعیین کننده اقتصادی و صنعتی بلکه به عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح است.
یکی از اتفاقات غیرمنتظره سال 1394 سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی بوده است. قیمت نفت طی یک سال اخیر افتی کم سابقه را تجربه کرده است. در سال 1394 قیمت نفت سقوط 35 درصدی را تجربه کرد و اکنون روی 35 تا 40 دلار در ازای هر بشکه نوسان دارد. این قیمتی است که از زمان بحران بزرگ اقتصادی تاکنون تجربه نشده بود. دلایلی همچون رویکرد عربستان سعودی در افزایش عرضه، افزایش میزان تولید نفت امریکا و کانادا، مازاد عرضه یا پیشی‌گرفتن عرضه نسبت به تقاضا، تداوم بحران اقتصادی در اروپا و کاهش تقاضای جهانی نفت را باید از جمله دلایل سقوط ناگهانی قیمت نفت ارزیابی کرد.
منبع: تابناک
ارسال نظر
