احکام عزاداری ویژه ایام فاطمیه (س)

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، احکام عزاداری را با توجه به در پیش رو بودن سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) منتشر کرد.

پاسخ‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی به سوالاتی در زمینه احکام عزاداری به شرح زیر است:

1. در حسینیه‌ها و مساجد بیشتر مناطق به‌خصوص روستاها مراسم شبیه‏ خوانی به اعتبار این‌که از سنت‌های قدیمی است برگزار می‌شود که گاهی اثر مثبتی در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمی دارند؟

جواب) اگر مراسم شبیه‏ خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولی در عین حال بهتر است که به جای آن‌ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه‌خوانی برپا شود.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۴۰

۲ . در بعضی از هیأت‏‌های مذهبی مصیبت‏‌هایی خوانده می‏‌شود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال می‏‌شود، پاسخ می‏‌دهند که اهل‌بیت(علیهم‌السلام) این‌گونه به ما فهمانده‏‌اند و یا ما را راهنمایی کرده‏‌اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته‏‌های علما نمی‏‌باشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف می‏‌شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟

جواب) نقل مطالب به‌ صورت مزبور بدون این‌که مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد مگر آن‌که نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۴۶

۳. از ساختمان حسینیه صدای قرائت قرآن و مجالس حسینی بسیار بلند پخش می‏‌شود به‌طوری که صدای آن از بیرون شهر هم شنیده می‏‌شود و این امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمی دارد؟

جواب) اگرچه اقامه مراسم و شعائر دینی در زمان‌های مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبّات مؤکد می‏‌باشد، ولی واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت برای همسایگان بپرهیزند هرچند با کم‏ کردن صدای بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۴۷

۴. استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آن‌ها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟

جواب) استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۴۹

۵ . اگر انسان در زیارتگاه‌های ائمه(علیهم‌السلام) خود را به زمین بیندازد و همانند بعضی از مردم که صورت و سینه خود را برزمین می‏‌مالند تا از آن خون جاری شود و به همان حالت وارد حرم می‏‌شوند، عمل کند چه حکمی دارد؟

جواب) این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزاداری سنّتی و محبت ائمه(علیهم‌السلام) محسوب نمی‏‌شوند از نظر شرعی اعتباری ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنی قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۵۱

۶. باقی‌ مانده اموالی که به عنوان هزینه‏‌های مراسم عاشورای امام حسین(ع) جمع ‏آوری می‏‌شود، در چه موردی باید خرج شود؟

جواب) می‏‌توان اموال باقی‌مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آن‌ها در امور خیریه مصرف کرد و یا آن‌ها را برای مصرف در مجالس عزاداری آینده نگه داشت.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۵۳

۷ . آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آن‌ها به سهم‏‌های مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه‌خوان و سخنران داد و باقی‌مانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟

جواب) اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۵۴

۸ . آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصی که بدن آنان را بپوشاند، در دسته‏‌های سینه‌ زنی و زنجیرزنی شرکت کنند؟

جواب) شرکت زنان در دسته‏‌های سینه زنی و زنجیر زنی شایسته نیست.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۵۵

۹. آیا خواندن زن در مجالس عزاداری با علم او به این‌که مردان نامحرم صدای او را می‏‌شنوند جایز است؟

جواب) اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۵۹

۱۰. معیار شرعی ضرر اعم از جسمی یا روحی چیست؟

جواب) معیار، ضرری است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۶۲

۱۱. زنجیرزدن به بدن همان‌گونه که بعضی از مسلمانان انجام می‏‌دهند، چه حکمی دارد؟

جواب) اگر به نحو متعارف و به‌ گونه‏‌ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.

اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۶۳

۱۲- اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا این‌که عدم شرکت او باعث دوری از اهل‌بیت(علیهم السلام) می‏‌شود؟

جواب) بدیهی است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل‏‌بیت(علیهم السلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به‌گونه‏‌ای که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبّات مؤکد است.

برگرفته از اجوبه الاستفتائات سوال ۱۴۴۵

۱۳- آیا می‌شود «اضافه‌خرج» مراسم فاطمیه را در محرم خرج کرد؟

جواب) اگر نذر خاص نشده باشد که در مراسم فاطمیه مصرف شود و یا خلاف نظر اهدا کنندگان نباشد، اشکال ندارد.